Morgunblaðið - 13.01.1982, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JANÚAR 1982
ftJnfpJl Útgefandi nMafrib hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að- alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Askrift-
argjald 100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 6 kr. eintakiö.
Vísitölu-
skerðingin
Hafífræðin(íar munu almennt þeirrar skoðunar, að ráðið gegn
verðbólgu sé að rjúfa vítahring veðrbólguhjólsins. í því felst, að
'setja fleyg í kerfið og skera einhvers staðar á það. Menn eru til
dæmis sammála um, að tvær meginástæður liggi því til grundvallar,
að heldur dró úr hraða verðbólgunnar á síðasta ári, 7% vísitölu-
skerðing Iauna 1. mars síðastliðinn og hækkun dollarans, sem
minnkaði þörfina á að fella gengi íslensku krónunnar. Samhliða því
að ákveðið var að skerða vísitölubætur á laun í efnahagsáætlun
ríkisstjórnarinnar frá 31. desember 1980, var tekin upp sú stefna að
festa gengi íslensku krónunnar. Nú er ljóst, að innan ríkisstjórnar-
innar eru ekki uppi nein áform um að festa gengið, þvert á móti er
bæði rætt um „stórt gengissig í einu stökki" og síðan samfellt sig
krónunnar. Á vettvangi ríkisstjórnarinnar er, eins og fyrir rúmu ári,
verið að ræða um skerðingu vísitölubóta á laun. Eigi að nást árangur
í viðureigninni við verðbólguna, sem er markmið ríkisstjórnarinnar,
þarf vísitöluskerðingin í ár að vera mun meiri en 1981.
Eins og Morgunblaðið sagði frá í frétt í gær, hafa framsóknar-
menn gert tiilögu um það innan ríkisstjórnarinnar, að skertar verði
vísitölubætur á laun. Þetta kemur ekki á óvart, því að undanfarna
mánuði hafa framsóknarmenn hvað eftir annað haldið því á loft, að
telja verði niður launin eins og annað, má þar sérstaklega nefna
yfirlýsingar Tómasar Árnasonar, en hann naut sín til dæmis vel í
desember, á meðan Steingrímur Hermannsson dvaldist tvær vikur í
útlöndum. Fyrir jólin tóku alþýðubandalagsmenn því afar illa, þegar
framsóknarmenn létu í ljós nauðsyn launaskerðingar til að vinna á
verðbólgunni. Síðan hafa farið fram miklar umræður um efna-
hagsmál innan ríkisstjórnarinnar og ráðherrar gefið til kynna, að
þeir séu tilbúnir með samræmdar aðgerðir, um leið og sjómenn og
útgerðarmenn hafi samið um kaup og kjör.
Sé yfirleitt nokkuð að marka yfirlýsingar ráðherra um samlyndið
innan ríkisstjórnarinnar, verður að túlka fastheldni framsóknar-
manna á vísitöluskerðinguna sem staðfestingu á því, að
alþýðubandalagsmenn hafi enn og aftur failist á það úrræði. Miðað
við stóru orðin, sem forvígismenn Alþýðubandalagsins nota, þegar
þeir í orði lýsa fyrirlitningu á vísitöluskerðingu, hljóta þeir að hafa
fengið talsvert fyrir sinn snúð í ríkisstjórninni fyrir að fallast á
þetta baráttumál framsóknarmanna. Eitt af skilyrðunum fyrir sam-
þykktinni hefur vafalaust verið það, að framsóknarmenn játuðu ekki
opinberlega á þessu stigi, að vísitöluskerðing stæði fyrir dyrum, enda
sjá menn hér í blaðinu í gær, hve illa Steingrímur Hermannsson
bregst við, þegar hann er um þetta spurður.
Nú er það svo, að aðilar að ríkisstjórninni eru þrír. Lítið virðist
fara fyrir sjálfstæðismönnunum þar, meðal annars sjálfum forsæt-
isráðherra, en að öðru jöfnu heyra efnahagsmál undir þann ráð-
herra. Hvaða úrræði telja forsætisráðherra og fylgismenn hans
heppilegust í efnahagsmálum þjóðarinnar? Vonandi bregðast þeir
ekki illa við, þótt um það sé spurt.
Samstaða
Vesturlanda
Utanríkisráðherrar Atlantshafsbandalagsríkjanna komu saman
til fundar á mánudaginn til að ráða ráðum sínum um afstöðuna
til Póllands. Á því hefur verið alið, að árekstrar séu á milli vest-
rænna ríkja um, hvernig bregðast skuli við því, að herlög voru sett í
Póllandi. Eins og Morgunblaðið hefur áður bent á, er ekki rétt að tala
um árekstra í þessu samhengi, Vesturlönd fylgja samhliða stefnu. Á
ráðherrafundinum á mánudaginn ríkti samstaða um markmið þess-
arar stefnu og meiri einhugur um leiðir að markmiðinu, en jafnvel
ráðherrarnir, sem fundinn sátu, áttu von á, áður en hann hófst.
Samþykkt var ályktun í 16 atriðum, þar sem í senn er fordæmt
framferði pólsku herstjórnarinnar og þáttur Sovétmanna við setn-
ingu herlaganna. Einnig urðu ráðherrarnir sammála um gagnráð-
stafanir af sinni hálfu. Vart er við því að búast, að ályktanir ráðherr-
anna hafi í för með sér snöggar breytingar til hins betra í Póllandi,
hitt er ljóst, að með samræmdum aðgerðum verður af vestrænni
hálfu brugðist við framvindu mála þar.
Engin skýring hefur verið gefin á því, hvers vegna utanríkisráð-
herra Islands lét hjá líða að sækja þennan fund. Erfiðleikar innan
Framsóknarflokksins og ríkisstjórnarinnar ráða þar vafalaust
mestu. F’astafulltrúi íslands hjá Atlantshafsbandalaginu sat fund-
inn og niðurstöður hans ná til íslensku ríkisstjórnarinnar eins og
annarra. Verður sérstaklega fróðlegt að fylgjast með því, hvort ís-
lensk stjórnvöld komast að þeirri niðurstöðu eftir athugun sam-
kvæmt ályktuninni, að hefta ferðafrelsi sóvéskra og pólskra sendi-
ráðsmanna, draga úr vísindalegum og tæknilegum samskiptum við
Sovétríkin og takmarka afnot sovéskra skipa af íslenskum höfnum
og innflutning frá Sovétríkjunum.
Áhrif sjómanna-
verkfallsins
á rekstur bæjar-
félaganna
Morgunblaðið hafdi samband við á annan tug bæjar og
sveitarstjórnarmanna í kaupstöðum á landinu og innti þá eftir
hver áhrif verkfall sjómanna hafi haft á rekstur bæjarfélag-
anna og muni koma til með að hafa, dragist sjómannaverkfall-
ið á langinn. Fara viðtölin hér á eftir.
Grundarfjörður:
„Má búast við
greiðsluerfiðleikum
þótt úr þessu
greiðist strax“
„Eg sé fram á þó nokkurt vandamál
í sambandi við innheimtu gjalda.
Fyrsti gjalddagi fasteignagjalda er
núna á föstudaginn og jafnframt
fyrsta útsvarsgreiðsla og ég óttast að
þá verði þröngt í búi hjá mörgum hér í
bæ. Jafnvel þótt úr þessi greiðist strax
má búast við greiðsluerfiðleikum hjá
fólki. Þetta er mikið áhyggjuefni, því
það er jú ekki hægt að loka skólum eða
draga úr starfsemi á vegum sveitarfé-
lagsins á annan slíkan hátt,“ sagði
Guðmundur Osvaldsson, sveitarstjóri
á Grundarfirði er Mbl. hafði samband
við hann í gær. Sagði Guðmundur að
þar hefðu 108 manns verið skráðir at-
vinnulausir sl. mánudag og að þar
lægju nú allir bátar og tveir togarar
við bryggju.
„Það má segja að hér sé allt stein-
dautt, hvað varðar atvinnulíf. Þetta er
sérlega slæmt hér hjá okkur, því
Grundarfjörður er alger útgerðarbær
og hér er engin önnur vinna," sagði
Guðmundur að lokum.
Grindavík:
Atvinnulaust fólk á
erfitt med ad borga
„Það er kannski ekki ennþá farið að
hafa mikil áhrif á rekstur bæjarfé-
lagsins, sjómannaverkfallið, en ef
teygist mikið úr því, kemur það til
með að hafa alvarleg áhrif, því það
stoppa allar greiðslur til bæjarfélags-
ins ef illa árar hjá atvinnufyrirtækj-
unurn." Þetta sagði Eiríkur Alexand-
ersson, bæjarstjóri í Grindavík, í sam-
tali við Mbl.
15. janúar er fyrsti gjalddagi fast-
eignagjalda og það er vísast að sjó-
mannaverkfallið hafi áhrif á greiðslur
þeirra gjalda. Fólk, sem hefur ekki at-
vinnu, á vissulega erfitt með að borga.
Sagði Eiríkur að tekjumissir fólksins
og fyrirtækjanna kæmi til með að
hafa áhrif á innheimtu bæjarfélagsins
seinna meir. Einnig er það mikil
óheillaþróun fyrir atvinnugreinarnar
á staðnum ef þær fara ekki að fara í
gang. Og vissulega skerðast tekjur
bæjarfélagsins ef tekjur fólksins
skerðast og því meira sem líður á
verkfallið.
56 manns eru skráðir á atvinnuleys-
isskrá í Grindavík og flestir þeirra
konur, en öll starfsemi sem snýr að
sjávarútveginum er gersamlega stopp.
Neskaupstaður:
„Sjáum f næstu
viku hve mikil
áhrif þetta hefur“
„Ég reikna með að við munum sjá
það í næstu viku, hvort og þá hve mikil
áhrif þetta ástand hefur á innheimtu
gjalda, en fyrsti gjalddagi fasteigna-
gjalda er 15. janúar," sagði Logi Krist-
jánsson, bæjarstjóri á Neskaupstað, í
ssmtali við Mbl. í gær. Sagði Logi að
enn hefði stöðvun fiskiskipaflotans
ekki haft veruleg áhrif á atvinnulíf á
Neskaupstað og hefði starfsfólki
frystihússins ekki borist uppsagnar-
bréf fyrr en í gær, en nú væru þar 29
manns á atvinnuleysisskrá, 27 konur
úr frystihúsinu og tveir bílstjórar.
„Ríflega helmingur vinnandi fólks
hér hefur unnið beint við sjávarútveg
og þar að auki eru mörg þjónustufyr-
irtæki nátengd útgerðinni og fisk-
vinnslunni, svo það má segja að hér
byggist mest allt á sjávarútveginum.
Ef skipin komast ekki út í þessari viku
verður næsta vika eflaust mörgum
erfið."
ísafjörður:
„Viðbúið að erfitt
verði að innheimta
fasteignagjöldin“
„Það leiðir af sjálfu sér að eftir jólin
hefur fólk meiri þörf fyrir peninga, en
á flestum öðrum tímum, en það fær
enga peninga ef það hefur enga vinnu.
Við erum um þessar mundir að leggja
á fasteignagjöld og það er viðbúið að
það geti orðið erfitt að ná þeim inn
með þessu áframhaldi,“ sagði Magnús
Reynir Guðmundsson, bæjarritari á
ísafirði, í samtali við Mbl. í gær.
Haraldur L. Haraldsson, bæjar-
stjóri, tjáði Mbl. að á Isafirði hefðu
alls 337 manns skráð sig atvinnulausa.
Sagði Haraldur að þar af væru 78 sjó-
menn, 76 verkamenn, 173 verkakonur,
9 bílstjórar og 1 verslunarmaður. „Öll
fiskvinnsla liggur niðri og í dag hefur
verið stanslaus straumur af fólki að
láta skrá sig atvinnulaust. Þó má
segja að hér snúist hjólin enn, en ef
þetta ástand helst eitthvað fram í
næstu viku, held ég að sá snúningur
fari að gerast hægur. Þetta fer að
koma illilega við pyngju fólksins,"
sagði Haraldur að lokum.
Akureyri:
„Aðaltekjuskerðing
bæjarins kemur f
ljós á næsta ári“
„Það má náttúrulega búast við því
að öll innheimta verði erfiðari, sér-
staklega ef núverandi ástand verður
eitthvað viðvarandi, en aðaltekju-
skerðing bæjarfélagsins af völdum
þessa kemur þó ekki í ljós fyrr en á
næsta ári, þegar útsvar verður lagt á
tekjur fólks á þessu ári,“ sagði Helgi
Bergs, bæjarstjóri á Akureyri í sam-
tali við Mbl. í gær. Sagði Helgi að þar
í bæ væru nú 250—300 manns á at-
vinnuleysisskrá, en þó mætti segja að
bæjarlífið héldi ennþá nokkurn veginn
eins og venjulega. „Þótt sjávarútvegur
sé ekki eina atvinnugreinin hér í bæ,
er hann afskaplega þýðingarmikill
fyrir okkur, enda er hér til dæmis rek-
ið eitthvert stærsta frystihús á land-
inu.“
Þannig er umhorfs í höfnum landsim
viku. Afleiðingar eru miklar í þjóðfélagi
um land allt. Myndin er tekin á Höfn f
Akranes:
„Það munar um
hvern daginn“
„Það hefur að sjálfsögðu sín áhrif á
rekstur bæjarfélagsins þegar á þriðja
hundrað manns verður atvinnulaust,"
sagði Magnús Oddsson, bæjarstjóri á
Akranesi, í samtali við Mbl. Það eru
margar fjölskyldurnar sem verða fyrir
barðinu á verkfallinu. Öll innheimta
opinberra gjalda á eflaust eftir að
ganga erfiðar fyrir sig en vanalega og
framkvæmdir á vegum þess opinbera
eiga sennilega eftir að dragast eitt-
hvað saman verði ekki samið fljótlega.
Þetta er þó daufasti tíminn í öllum
útiframkvæmdum.
Fólk verður einnig einhvern tíma að
koma á nýjum jöfnuði á sitt heimilis-
hald og sín útgjöld og kemur dráttur
þessa verkfalls eflaust illa niður á
fólki sem hefur ekki úr miklu að spila.
Það munar um hvern daginn og auð-
vitað kemur það fyrst niður á fólkinu
sjálfu en það er fljótt að smita út frá
sér. Ég hef þungar áhyggjur af þessu
ástandi og læt í Ijós þá von að þetta
verkfall leysist sem fyrst öllpm til far-
sældar.
Seydisfjörður:
„Hefur geysileg
áhrif á rekstur bæj-
arfélagsins þegar
líður á mánuðinn“
„Það er ljóst, að verkfall sjómanna
mun koma til með að hafa geysilega
mikil áhrif á rekstur bæjarfélagsins,
þegar lengra líður á mánuðinn," sagði
Jónas Hallgrímsson, bæjarstjóri á
Seyðisfirði, í samtali við Morgunblað-
ið. Jónas sagði, að innheimta fast-
eignagjalda hæfist 15. janúar og 1.
febrúar yrði gjalddagi útsvars og að-
stöðugjalda og sagði hann, að þar sem
fólk væri atvinnulaust þyrfti varla að
taka það fram, að það væri ekki að
hlaupa með budduna sína og borga.
„Hér byggist allt á sjósókn,“ sagði
Jónas, „og vinnslu sjávarafurða og ef
blessað fólkið hefur ekki atvinnu, þá
verður djúpt í budduna hjá því.
Astandið verður orðið mjög alvarlegt
þegar líður á mánuðinn og fólk sem
hefur mikla skuldabagga á herðunum
mun vissulega eiga erfitt með að borga
sitt. Það gengur ekkert hér á landi
nema með mikilli vinnu eins og allir
vita,“ sagði Jónas.
Öll vinna landverkafólks liggur nú
niðri á Seyðisfirði nema hjá þeim sem
vinna að frágangi fullunninnar vöru,
en um 50 manns hafa skráð sig at-
vinnulausa.
Höfn í Hornafirði:
„Lftil hreyfing í
innheimtu að
undanförnu“
„Við höfum enn ekki orðið varir við
erfiðleika á innheimtu gjalda til sveit-
arfélagsins, enda er janúar frír mán-