Morgunblaðið - 25.07.1982, Síða 4

4 0 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. JÚLÍ 1982
„Að efla og styrkja sjáv-
arútveg Vestmannaeyja“
Bátaábyrgðarfélag Vestmannaeyja 120
ára og eykur sifellt tryggingamöguleika
Bátaábyrgðarfélag Vestmannaeyja hélt fyrir skömmu
upp á 120 ára afmæli sitt, en Bátaábyrgðarfélagið er elzta
tryggingarfélag landsins og í hópi elztu starfandi félaga á
landinu. Elzt er Hið íslenzka bókmenntafélag, sem var
stofnað 15. apríl 1816. Bátaábyrgðarfélag Vestmannaeyja
var stofnað 26. janúar 1862. Á blaðamannafundi fjallaði
núverandi formaður, Björn (iuðmundsson, um upphaf og feril
Bátaábyrgðarfélagsins sem hann kvaö stofnað að frum-
kvæði Bjarna E. Magnússonar, sýslumanns í Eyjum. Báta-
ábyrgðarfélag Vestmannaeyja gjörbreytti stöðu útvegs-
bænda í sambandi við tryggingar skipa og alla tíð hefur
félagið látið sig varða og stutt við bakið á ýmsum framfara-
málum í Eyjum.
Björn Guðmundsson gat þess,
að Bjarni E. Magnússon hefði ver-
ið Breiðfirðingur, fæddur í Flatey
á Breiðafirði árið 1831. Hann lauk
lögfræðiprófi í Kaupmannahöfn
1858 og fékk veitingu fyrir Vest-
mannaeyjum 1869. Þar lét hann
sig varða ýmis framfaramál, svo
sem stofnun Bókasafns Vest-
mannaeyja, jarðrækt og barna-
uppfræðslu. Meðal þeirra sem
ljáðu honum lið í stofnun bóka-
safns var Jón Sigurðsson, sem
hafði verið samtímamaður hans í
Kaupmannahöfn og sendi Jón
bækur í bókasafnið í Eyjum.
Bjarni E. Magnússon var sýslu-
maður i Eyjum í 10 ár, eða þar til
hann fékk veitingu fyrir Húna-
vatnssýslu.
Björn sagði, að Bátaábyrgðarfé-
lagið hefði aukið verksvið sitt
fyrir nokkrum árum með því að
taka upp margs konar trygg-
ingarmöguleika i Eyjum. Nú kvað
hann félagið leggja mesta áherzlu
á aukningu í húsatryggingum og
kvað félagið hafa bolmagn til að
gera betur við heimamenn í þeim
efnum en önnur tryggingarfélög
og að auki væri þarna um að ræða
tryggingarfélag sem velti fjár-
munum sínum innan byggðarlags-
ins.
í tilefni 120 ára afmælisins
færði Bátaábyrgðarfélagið ýmsum
félögum gjafir, en Bátaábyrgðar-
félagið hefur víða komið við í
starfi sínu varðandi stuðning við
hjálparfélög og annað menning-
arstarf sem hefur stuðlað að
auknu öryggi. Alls gaf félagið nú
55 þúsund kr. til Björgunarfélags
Vestmannaeyja, Hjálparsveitar
skáta, Eykyndils og Vélskólans til
kaupa á nýjum tækjum til kennslu
í rafmagnsfræði.
Hér fer á eftir samantekt Jó-
hanns Friðfinnssonar, forstjóra
Bátaábyrgðarfélags Vestmanna-
eyja um nokkra helztu þætti í
sögu hins gróna tryggingarfélags:
Sjálfstæðisbaráttan á öldinni
sem leið markaði heillarík spor,
sem þjóðin býr að og upp úr
standa víða kennileiti og minnis-
varðar, sem vert er að hafa í huga
og eru áminning til okkar um að
heiðra og halda á lofti til hvatn-
ingar og eftirbreytni.
Frá því sögur hófust, hafa Eyj-
arnar og íbúar þeirra verið sam-
ofnir hafinu, sem þær umlykur og
eins og kveðið var: „Þangað lífs-
björg þjóðin sótti, þar mun verða
stríðið háð.“, hefur lífsafkoman
fyrst og fremst byggst á öflun
lífsviðurværis úr greipum hafsins.
Um aldaraðir var sjórinn sóttur
á opnum skipum með þess tíma
handfærabúnaði, einasta veiðar-
færinu, er notað var allt fram
undir síðustu aldamót. Þarf eng-
um getum að því að leiða, hve sult-
ur og allsleysi var jafnan nærri
bæjardyrum manna og öll orkan
beindist að því að bægja hungrinu
frá, sem oft var erfitt þegar afla-
og gæftaleysisár komu og það
jafnvel mörg ár í röð. Sem dæmi
má þess geta, að í byrjun 19. aldar
var íbúatala Eyjanna komin niður
í 173, en var orðin 237 árið 1787.
Þegar kom fram á öldina, fór
heldur að rofa til, farið var að
gæta tilslakana á einokunarvald-
inu, sem svo lengi hafði þjakað og
harkalegar kvaðir voru nærri bún-
ar að drepa allan dug úr þjóðinni.
Tilhugsun um athafnafrelsi
leysti úr læðingi niðurbæld öfl og
vonin um að eignast eigin skipa-
stól eftir aldalanga nauðungar-
vinnu á skipum Danakonungs, var
nánast fjarstæðukenndur draum-
ur.
Og eins og slysfarir og dauði
fylgir öllu lífi höfðu Eyjabúar ekki
farið varhluta af manntjónum og
skipsköðum, og oft voru skörðin
stór og sorgin þungbær. Þegar auk
þessa fylgdi óbættur eignamissir
þeirra, sem eftir stóðu og fyrir-
sjáanleg örbirgð, er ekki að undra
þótt úrræða hafi verið leitað til að
vega hér upp á móti.
Sú var gæfa Eyjanna, að um
þetta leyti, eða 1861, kom hingað
ungur sýslumaður, Breiðfirðingur-
inn Bjarni E. Magnússon, en segja
má að með komu hans hafi verið
brotið blað í sögu okkar. Má í því
sambandi nefna forgöngu hans
um stofnun Skipaábyrgðarfélags,
bókasafns, upphaf barnafræðslu
og ræktunar á Heimaey, en Skipa-
ábyrgðarfélagið á nú 120 ára af-
mæli, var formlega stofnað 26.
janúar 1862. Er félagsstofnun
þessi ein hin merkasta sem um
getur meðal þjóðarinnar á þeim
tíma, er hún var gerð, og sú lang-
árangursríkasta miðað við að hafa
staðið af sér öll áföll á sínum
langa starfsferli og rís í dag hátt
yfir allar sambærilegar tilraunir,
er síðar voru gerðar annars staðar
í svipuðu skyni.
Má fyrst og fremst þakka það
brautryðjandanum og þeim ágætu
mönnum, sem gegnum tíðina hafa
haldið kyndlinum á lofti, eða eins
og segir í stofnskránni, „að efla og
styrkja sjávarútveg Vestmanna-
eyja með því að tryggja þá, er í
skipum eiga er ganga til fiskveiða
í Vestmannaeyjum á hverri vertíð
gegn skaða þeim, er skip þessi
geta orðið fyrir á sjó og landi".
Margir af kunnustu borgurum
Eyjanna hafa verið í stjórn félags-
Frá vinstri: Jóhann Friðfinnsson, forstjóri Bátaábyrgðarfélagsins, Ingólfur Matthíasson og Eyjólfur Martinsson
stjornarmenn. Ljósmyndir Mbl. (iuólaugur Sigurgeirsson
Björn Guðmundsson afhendir Sigríði Björnsdóttur, formanni Slysavarnafélagsins Eykyndils, peningaupphæð að gjöf.
Sitjandi eru Haraldur Hannesson og Jón í. Sigurðsson stjórnarmenn.
Búnkaður poki á Sjöfninni?