Morgunblaðið - 16.01.1983, Page 1

Sunnudagur 16. janúar - Bls. 45-76
„Venjuleg kerling, sem
hefur gaman af að skrifa“
Þannig lýsir Ástrid Lindgren sjálfri sér eftir að hafa gefið út
33 barna- og unglingabækur, 33 myndabækur og átta leikrit auk handrita að sex kvikmyndum
Sjálfsagt hefði ég ekki þekkt
hana ef hún hefði staðið fyrir
framan mig í biðröð í pósthúsinu
eða í búðinni. Grönn og beinaber,
kvik í heyfingum, andlitið hrukk-
ótt, hárið þunnt og farið að grána.
Sjálfsagt hefði hún verið í gráu
popplínkápunni sinni með litla
slæðu um höfuðið, bundna aftur
fyrir hnakkann. Hversdagsleg og
látlaus, eins og hver önnur eldri
kona sem skreppur út að kaupa í
matinn.
En þegar ég stend augliti til
auglitis við hana — þegar hún
með sérstöku röddinni sinni býður
mér að ganga í bæinn — er hún
engum öðrum lík. Glettnislegu
augun, handapatið, brosið, kímnin
og hlýjan sem streymir frá henni,
sýna svo ekki verður um villst að
þetta er Astrid Lindgren, barna-
bókahöfundurinn frægi — elskuð
og dáð af milljónum barna — og
fullorðinna — um allan heim.
„Astrid Lindgren þessi þarna
fræga — það er ekki ég, það er
einhver önnur kona,“ segir Astrid
og hlær. „Ég vil bara vera ég sjálf.
Ég vil fá að vera í friði. Ég skrifa
bara áf því að mér finnst það svo
óskaplega skemmtilegt, ég skrifa
aldrei fyrir aðra.
„Bara að það væri nú kominn
morgunn svo ég gæti farið að
skrifa." Þannig hugsa ég oft á
kvöldin þegar ég er að fást við
nýja bók. Ég skrifa alltaf á
morgnana, það er minn bezti
tími.“
Astrid Lindgren Ijómar af tilhugs-
uninni einni saman þegar hún lýsir
skriftargleðinni. Að ritstörfin eru
henni nautn, þarf enginn að efast
um sem hefur lesið Línu langsokk,
Emil i Kattholti eða Bróður minn
Ijónshjarta.
Sem stendur er Astrid ekki með
neina bók i smíðum, þvi miður. Ann-
ars hefði ég ekki linnt látum fyrr en
ég hefði fengið að taka mynd af
henni við ritstörfin. Hún semur
nefnilega allar sínar bækur í rúm-
inu. Þar liggur hún undir sæng —
mcð nokkrar rúllur í þunnu hárinu
— og hraðritar í litla blokk.
Þar hafa þær fæðzt hver af ann-
arri vinsælustu barnabækur heims-
ins. Þar hafa Lína og Emil, Kalli
Blómkvist, Kasmus, Mio og Ronja
stigið sin fyrstu spor. f svefnherberg-
inu á Dalagötunni í Stokkhólmi.
„Ég er ekki alltaf í stuði til að
skrifa en ég bíð heldur ekki eftir
að andinn komi yfir mig,“ segir
Astrid.
„Stundum vilja sögupersónurn-
ar ekkert, bara bíða og hanga. En
þá hvessi ég mig og segi: Gerið
eitthvað! Og þá hlýða þær; Oftast
nær!“
Ljósm. Jan-Erik Juto
Astrid Lindgren, sænski barnabókahöfundurinn sem milljónir barna
um allan heim þekkja af bókunum um Línu langsokk, Kalla Blómkvist, Emil
í Kattholti, Bróöur minn Ijónshjarta og Ronju ræningjadóttur, varö
75 ára um daginn. Guöfinna Ragnarsdóttir blaöamaöur Morgunblaðsins í
Stokkhólmi heimsótti hana nokkrum vikum fyrir afmælið og spjallaöi
við hana um ritstörfin, frægöina, æskuna og persónuna sjálfa —
Astrid Lindgren.
En hvaðan koma þær allar sögu-
persónurnar? Eru þær Astrid sjálf?
Astrid hugsar sig um lengi.
„Nei. Og þó, kannski. Kannski
eru þær barnið í mér.
Ég skrifa aldrei bækur fyrir
aðra, hvorki börn né fullorðna. Ég
skrifa bara fyrir sjálfa mig. Af því
mé finnst það svo gaman. Og ég
reyni að skrifa bækur eins og ég
vildi hafa þær þegar ég var lítil.“
Hvaða bækur last þú þegar þú
varst lítil?
„Ég las allt milli himins og jarð-
ar. Sígildar bækur sem ég fann í
bókasafninu, hryllingssögur sem
bróðir minn átti, guðsorðabækur
sem faðir minn fékk á jólunum að
gjöf frá prestinum og svo fullt af
indíánabókum. Og ég elskaði allar
bækur, mér fannst allar bækur
svo góðar.“
Hugsaðirðu nokkurn tímann útí
að þú myndir sjálf skrifa bækur?
„Nei, ég var alveg viss um að ég
myndi aldrei skrifa neitt. Af
þeirri einföldu ástæðu að í skólan-
um sögðu krakkarnir alltaf: Þú
verður rithöfundur þegar þú verð-
ur stór. Þú verður Selma Lagerlöf
okkar hér í Vimmerby.
Þá hugsaði ég með mér: Nei,
takk, það skal ég sko aldrei verða."
Allt í einu er það ekki Astrid
Lindgren sem situr við hliðina á
mér í sófanum. Ekki barnabóka-
höfundurinn Astrid með þunna
hárið sitt og granna líkamann.
Þar situr í staðinn Lína langsokk-
ur með augun full af sprelli og
uppátækjum.
„Ha, há, ég skal sko leika á ykk-
ur .. “
En það voru samt börnin í
Vimmerby sem höfðu á réttu að
standa. Hún varð ekki bara Selma
Lagerlöf Vimmerby-búanna. Hún
varð Astrid Lindgren milljóna
barna um allan heim. Hún varð
Lína og Emil, Lotta og Kalli,
Rasmus og Ronja.
Og allt saman byrjaði 1941 með
hitaóráði og snúnum fæti:
„Karen dóttir mín lá veik í
lungnabólgu lengi vetrar og var
alltaf að nauða í mér að segja sér
sögur.
Hvaða sögu á ég að segja þér?
spurði ég einn daginn þegar ég var
orðin alveg uppiskroppa með efni.
Karen sem var með háan hita og
hálfgert óráð muldraði: Segðu mér
söguna af Línu langsokk.
Og ég byrjaði söguna. Nafnið
var svo kyndugt, svo stelpan varð
að vera kyndug líka. Og svo sagði
ég sögur af Línu langsokk dag eft-
ir dag, mánuð eftir mánuð, í tvö
ár. Allir vinir Karenar elskuðu
Línu og vildi ekkert annað heyra
en sögur af henni.