Morgunblaðið - 16.03.1983, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. MARZ 1983
65
TOSCA í HÁSKÓLABÍÓI
Fyrir nokkru flutti Sinfóníuhljómsveit íslands óperuna Tosca eftir Giaccomo Puccini í konsertformi ásamt söngvurunum Sieglinde Kahmann,
Kristjáni Jóhannssyni, Robert W. Becker, Guðmundi Jónssyni, Elínu Sigurvinsdóttur, Má Magnússyni og Kristni Hallssyni. Einnig tók
Söngsveitin Fílharmónía þátt í flutningnum. Stjórnandi var Jean-Pierre Jacquillat, en óperan var flutt í Háskólabíói. Myndin er tekin að
loknum flutningi óperunnar, er flytjendur tóku við blómvöndum.
Fundur í London um losun úrgangs í hafið:
Borin fram tillaga um algert bann við
losun á geislavirkum efnum í hafið
þávcrandi utanríkisráðherra, Hjálmar R. Bárðarson siglingamálastjóri, sem kjörinn var forseti ráftstefnunnar, Pétur
Thorsteinsson, ráðuneytisstjóri utanríkisráftuneytisins, og þvínæst fulltrúar frá Sameinuftu þjóðunum, Alþjóftasigl-
ingamálastofnuninni og Alþjóftakjarnorkustofnuninni. Ljósmjnd: M»t* wibe í.und jr.
— Rætt við Hjálmar
R. Bárðarson, siglinga-
málastjóra sem sat
fundinn
Hjálmar R. Bárðarson siglinga-
málastjóri sat í febrúar sl. 7. fund
aðildaríkja Alþjóðasamþykktarinnar
frá því í desember 1972 um varnir
gegn mengun hafsins vegna losunar
úrgangsefna í þaft. Kins og menn
kannski muna, var haldin í Reykja-
vík vorift 1972 undirbúningsráft-
stefna, þar sem gengift var frá frum-
texta samþykktarinnar, og var
Hjálmar þá forseti ráðstefnunnar. í
dag eiga rúmlega 50 ríki aftild að
þessari samþykkt, og sátu fulltrúar
frá 32 þessara ríkja fundinn, en
hann var haldinn í nýjum aðalstöðv-
um Alþjóðasiglingamálastofnunar
Sameinuftu þjóðanna í London. Á
dagskrá fundarins nú voru 12 liftir,
en langmestan tíma tóku umræftur
og ákvarftanir varðandi losun á
geislavirkum efnum í hafið.
Morgunblaðið spjallaði nýverið
við Hjálmar um fundinn og helstu
niðurstöður hans. Sagði Hjálmar
að í Alþjóðasamþykktinni væri
efnum skipt í þrjá flokka. Það eru
í fyrsta lagi þau efni sem alger-
lega er bannað að losa í hafið, en
meðal þeirra efna eru öll há-
geislavirk efni. í öðru lagi eru það
efni sem aðildarríkisstjórnir geta
leyft að losa í hafið, séu ákveðin
skilyrði uppfyllt. Efni í þessum
flokki eru m.a. lág-geislavirk efni,
sem þá eru sérstaklega umbúin og
losuð á sérstökum stöðum á miklu
dýpi. í þriðja lagi eru þau efni sem
aðeins þarf sérstakt leyfi stjórn-
valda hvers lands til að losa i haf-
ið.
Tillaga um algert bann
við losun á geislavirk-
um efnum í hafið felld
„Umræðan á fundinum nú,“
sagði Hjálmar, „snerist mest um
losun á lág-geislavirkum efnum,
það er að segja þeim efnum sem
falla undir miðflokkinn. Þau ríki
sem nú losa lág-geislavirk úr-
gangsefni í hafið eru Bretland,
Holland, Belgía og Sviss. Banda-
ríkin hafa einnig losað slík lág-
geislavirk efni í hafið, en hafa nú
hætt því, að minnsta kosti í bili.
Losunarstaður á lág-geislavirkum
úrgangi er nú aðeins einn, um 700
km vestur frá Spánarströnd, á
3.000 til 4.000 metra dýpi.
Þessi fjögur Evrópulönd, sem
nú nota þennan losunarstað, eiga
það öll sameiginlegt að þau nota
kjarnorku, eru þéttbýl og hafa lít-
ið landrými til geymslu á landi.
Nú er Japan í sama vanda og þessi
lönd, og þvi er óttast að Japan
muni innan fárra ára hefja losun
á lág-geislavirkum úrgangsefnum
í Kyrrahafið.
Það var óttinn við þessa vænt-
anlegu losun Japana á geislavirk-
um úrgangi sem knúði tvö smá
eyríki í Kyrrahafi, Kiribati og
Nauru, til að leggja fram á þessum
fundi aðildarríkja Lundúnasam-
þykktarinnar tillögu um breyt-
ingu á reglum hennar, sem fælu í
sér algert bann nú þegar á allri
losun á geislavirkum úrgangi í
hafið.
Til að þessi breyting á alþjóða-
samþykktinni næði fram að ganga
þyrftu% af fulltrúum aðildarríkj-
anna að greiða tillögunni atkvæði.
Augljóst var strax, að þessi tillaga
næði ekki fram að ganga, enda
óraunhæft að stöðva fyrirvara-
laust alla losun nú þegar. Norður-
löndin fimm báru því fram breyt-
ingartillögu við tillögu Kiribati og
Nauru. í henni fólst, að í stað
stöðvunar á losun strax yrði unnið
markvisst að minnkun á losun
geislavirkra úrgangsefna, og
henni lokið alveg árið 1990.
Voru nú haldnir fjölmargir
sérfundir og reynt að afla stuðn-
ings við þessa tillögu Norðurland-
anna. Varð það úr, að Kiribati og
Nauru og þau lönd önnur, sem
styðja vildu þeirra tillögu, hétu
stuðningi við tillögu Norðurland-
anna. Að athuguðu máli tókst þó
ekki að afla % atkvæða viðstaddra
aðildarríkja til að styðja Norður-
landatillöguna.
Norðurlöndin ákváðu þá að fara
fram á að tillagan yrði lögð fyrir
sérstaka vísinda- og tækninefnd
til athugunar, ásamt upprunalegri
tillögu Kiribati og Nauru. Skyldi
þessi nefnd skila áliti til 8. fundar
aðildarríkjanna, sem haldinn
verður í London í febrúar 1984.“
Ekki sannað að hætta
stafi af geislavirkum
úrgangi í sjónum
Hjálmar sagði, að þrátt fyrir
hræðslu manna við losun geisla-
virkra úrgangsefna í hafið, væri
ósannað mál að það gæti haft
nokkra hættu í för með sér. Né
heldur hefur orðið óhapp við slíka
losun. „Hins vegar," sagði Hjálm-
ar, „er það líka ósannað að engin
hætta stafi af geislavirkum úr-
gangsefnum í hafi. Og spurningin
er á hverjum sönnunarskyldan
hvíli, þeim sem vilja halda áfram
að losa í hafið, eða hinum sem
vilja hætta.“
Hjálmar var spurður að því
hvaða möguleikar væru fyrir
hendi við losun á geislavirkum úr-
gangi.
„I dag eru tvær aðferðir við-
hafðar, sökkva úrganginum í sæ
og grafa hann í jörðu. Hins vegar
er nú mikið rætt um þriðja mögu-
leikann, að skjóta úrganginum út í
geiminn. Ef úrgangurinn er graf-
inn í jörðu er alltaf hægt að grafa
hann upp aftur og eyða þegar
tækni er fundin til þess. Að því
leyti til er þessi losunaraðferð tal-
in heppilegri. Hins vegar er slysa-
hættan meiri og einnig sú hætta
að hermdarverkamenn komist yfir
efnið og noti það til illra verka.