Morgunblaðið - 08.06.1983, Blaðsíða 22

54
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. JÚNÍ 1983
Rekstrarkostnaður vél-
mennis 2,52$ á tímann
verkamaðurinn hefur 12$
„Við heimsóttum IBM fyrirtækið
1. febrúar. I*að var stofnað 1914 og
fæst aðallega við framleiðslu á tölv-
um og skyldum tækjum eins og
kunnugt er. Starfsmenn eru 325 þús-
und og það hefur viðskipti við 120
þjóðir. l*að leggur mikla áherslu á
þjálfun starfsfólks og þjálfar það
upp með ákveðnum hætti, enda telur
IBM sig eiga mikið undir starfsfólk-
inu,“ sagði Hermann Aðalsteinsson.
Verksmiðjan sem við skoðuðum
hóf starfsemi 1963 og framleiðir
mjög flóknar straumrásir (chips).
Þetta var geysilega stór verk-
smiðja, 2—3 milljónir ferfeta og
stóð á 450 hektara landi. Það kom
fram hjá þeim sem sýndu okkur
verksmiðjuna, að IBM telur sig
vera tæknilegan leiðtoga á sviði
tölvuframleiðslu og tækni og þeir
voru lítt fáanlegir til að ræða um
samkeppnisaðila sina, létu raunar
eins og þeir væru ekki til. Við
fengum að sjá tvær mismunandi
framleiðslulínur verksmiðjunnar,
aðra algjörlega sjálfvirka og
tölvustýrða, hina eldri handstýrða
og sást glögglega hversu miklu
munaði á starfsmannafjölda og
framleiðni.
Við heimsóttum einnig annað
fyrirtæki, sem er í tölvufram-
leiðslu með meiru. Það er Honey-
well fyrirtækið, sem er hið fimmta
stærsta í tölvuframleiðslu í heim-
inum. Okkur var kynnt fram-
leiðslulínan hjá þeim, en sölu- og
kynningaraðstaðan vakti einkum
athygli okkar. Þeir leggja mikla
áherslu á hana og taka mjög vel á
móti þeim sem vilja versla við þá.
Dæmigert um hvernig æskilegt er
að tekið sé á móti viðskiptavinum.
Meginmunurinn á framleiðslu
þessara tveggja tölvufyrirtækja
virtist vera sá, að Honeywell legg-
ur áherslu á að hanna og byggja
verkfæri og kerfi sem geta tengst
kerfum frá öðrum framleiðendum,
en IBM reynir að halda sérstöðu
sinni og beinlínis byggir kerfi, sem
aðrir geta ekki tengst.
Þá heimsóttum við Polaroid
ljósmyndavörufyrirtækið, þar sem
okkur var meðal annars sýnd
filmuframleiðsla fyrirtækisins og
i lokin fengu allir að prófa þær
myndavélar sem þeir framleiða.
Fjórða heimsóknin þessarar
tegundar var til Unimation fyrir-
tækisins, sem sérhæfir sig í fram-
leiðslu vélmenna og má segja að
sú heimsókn hafi verið rúsínan í
Hermann Aðalsteinsson
pylsuendanum. Vélmennum á nú-
verandi stigi þróunarinnar má
skipta í tvo flokka, annars vegar
vélmenni sem hönnuð eru til að
færa til hluti og hins vegar vél-
menni sem hönnuð eru til að
framkvæma mismunandi flóknar
aðgerðir.
Heimsóknin hófst með því að
okkur var sýnd kvikmynd um hvað
vélmenni væru fær um að gera í
dag. Til að mynda kom þar fram,
að nú geta vélmenni séð í tveimur
víddum og einungis tímaspursmál
hvenær sú þriðja bætist við. Eftir
því sem störfin eru einfaldari eru
vélmennin betur hæf til að taka
þau að sér. Þau eru því tilvalin í
endurtekningasöm, leiðigjörn og
óhreinleg verk. Nytsemin er tví-
mælalaus. Fyrir utan það böl sem
þau losa mannkynið við með því
að vinna þessi verk, þá auka þau
framleiðni mjög mikið. Japanir
eru skýrasta dæmið um það. Þar
voru árið 1981 yfir 10 þúsund
vélmenni í notkun og framleiðni
óx um 6,1% meira en í nokkru
öðru landi.
Okkur voru sýndar tvær gerðir
vélmenna. Annað fékkst við raf-
suðu og hitt flutti hluti milli
framleiðslulína. Rafsuðuvélmenn-
ið var lítið á mælikvarða vél-
menna, ekki nema 160 kíló og
kostaði 20 þúsund dollara. Verðið
átti eftir að lækka enn frekar, því
það var á niðurleið, hafði í upphafi
verið 38 þúsund dollarar. Það eru
auðvitað ótal þjóðfélagsleg atriði
sem verður að taka með í reikn-
inginn við almenna notkun vél-
menna, en sem dæmi um hag-
kvæmni þeirra, þá fær verkamað-
ur 12 dollara á timann fyrir púnt-
suðu, en rekstrarkostnaður vél-
mennis er 2,52 dollarar, sem sýnir
glögglega að þetta hlýtur að vera
framtíðin. Hér á landi er eflaust
hægt að beita vélmennum við
ýmis störf, til að mynda við vél- og
skipasmíði og í sjávarútvegi. Að
þjóðfélagslegum afleiðingum
verður auðvitað vel að hyggja, en
rétt að benda á, að vélmenni út-
rýma ekki aðeins störfum, heldur
skapa þau líka,“ sagði Hermann
að lokum.
Vélmenni í Unimation-verksmiðjunni.
Gagnkvæm tillitssemi aJlra vegfarenda
Um slitna
hjólbarða
Um daginn var í pistlum þessum fjallað lítilsháttar um hjól-
barða. Þá var brýnt fyrir ökumönnum mikilvægi þess að aka ekki
á slitnum hjólbörðum. Samkvæmt íslenskum lögum má lág-
marksdýpt sólamynsturs vera 1 mm, en víða eru um þetta efni
strangari reglur. T.d. er lágmarksdýpt 1,6 mm í Sviss, Austurríki
og í Luxemborg. Ýmsir telja að þegar við 3 mm mörkin sé
kominn tími til að skipta um hjólbarða. Ef slitið verður meira
fara eiginleikar hjólbarðans ört versnandi, einkum veggripið í
bleytu.
Hraöi 2 km/klst.
Á meðfylgjandi myndum, sem teknar eru á tilraunabraut
hjólbarðaverksmiðju í Luxemborg, sést greinilega hvernig þessu
er farið. Myndirnar eru teknar upp í gegnum glerplötu, um leið
og ekið er yfir hana. Á plötunni er þunnt vatnslag, rétt eins og
víða myndast á steyptum og malbikuðum akbrautum í rign-
ingartíð. Efri myndaröðin sýnir snertiflöt óslitins radialhjól-
barða, en sú neðri það sem flestir mundu kalla hálfslitinn hjól-
barða af sömu gerð.
Þessar myndir tala skýru máli. Strax á 75 km hraða er veggrip
þeirrar bifreiðar sem er með slitna hjólbarða orðið mjög lélegt
og á 100 km hraða flýtur hún nánast á vatnslaginu. Veggripið er
nær ekkert og stórhætta hefur skapast. Með þessu sést glögglega
hve sólamynstrið gegnir mikilvægu hlutverki í því að veita vatni
undan hjólbarðanum, þannig að betra veggrip fáist á blautu
yfirborði.
Bifreiðaeigendur ættu að skoða þessar myndir vel um leið og
þeir leiða hugann að ástandi hjólbarða á eigin bifreiðum.