Morgunblaðið - 16.10.1983, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. OKTÓBER 1983
25
Átta landa keppn-
in heíst á morgun
A MORGUN heldur skáklandslið
Islands utan til aö taka þátt í átta
landa keppni í Osló í Noregi. Auk
íslands taka landslið Norðurland-
anna, þ.m.t. Færeyinga, V-Þýzka-
lands og Póllands þátt í mótinu. í
íslenska landsliðinu að þessu sinni
eru nærri allir stigahæstu skák-
menn landsina að þeim Friðriki
Olafssyni og Jóni L. Árnasyni frá-
töldum, en þeir gátu af óviðráðan-
legum ástæðum ekki verið með.
Þá teflir Áslaug Kristinsdóttir á
kvennaborðinu í forföllum Guð-
laugar Þorsteinsdóttur, en Áslaug
er næststigahæst íslenskra
kvenna.
íslenska liðið er þannig skip-
að: 1. borð: Guðmundur Sigur-
jónsson, 2. borð: Margeir Pét-
ursson, sem jafnframt er fyrir-
liði, 3. borð: Helgi Ólafsson, 4.
borð: Jóhann Hjartarson,
kvennaborð: Áslaug Kristins-
dóttir og unglingaborð: Karl
Þorsteins.
Mót þetta er m.a. hugsað sem
nokkurs konar æfing fyrir lands-
lið þessara þjóða fyrir ólympíu-
skákmótið næsta ár. Ljóst er að
við ramman verður reip að draga
verður fyrir íslensku sveitina,
því Norðmenn, Pólverjar og Sví-
ar senda flestalla sína beztu
skákmenn til leiks. f sænska lið-
inu eru t.d. fimm alþjóðlegir tit-
ilhafar, þ.á m. Pia Cramling en
hún er af mörgum álitin
sterkasta skákkona heims um
þessar mundir.
Liðin eru þannig skipuð, borð-
in talin upp í sömu röð og hjá
íslensku sveitinni hér á undan:
Noregur: Simen Agdestein,
Ögaard, Tiller, Heim., Ingrid
Dahl og Espen Agdestein.
Svíþjóð: Schussler, Schneider,
Ornstein, Kaiszauri, Pia Craml-
ing og Stefan Winge.
Pólland: Sznapik, Adamski,
Szymszak, Flis, kvennaborð
óákveðið og Staniszewski.
Færeyjar: S. Ziska, J.Ch. Han-
sen, Apol. A. Ziska og á ungl-
ingaborðinu er Vulten.
Færeyingar mæta kven-
mannslausir til leiks því þeir
eiga enga liðtæka skákkonu. Sú
lausn var valin að þeir fá norska
konu lánaða, Mary Klingen.
V-Þýzkaland: Ostermeyer,
Bischoff, Borik, Grun, Fischdiek
og Bruner.
Finnland: Ojanen, Maki, Bin-
ham, Pirttimaki, Lena Laitinen
og K. Poutianen.
fslenzka sveitin, sem tekur þátt f átta landa keppninni í skák: Helgi
Ólafsson, Margeir Pétursson, Karl Þorsteins, Guðmundur Sigurjónsson,
Jóhann Hjartarson og fyrir framan þá situr Áslaug Kristinsdóttir.
MorgunblaöiðKÖE
Danmörk: Sejer Holm, Car-
sten Höi, E. Pedersen, Sloth,
Nina Höiberg, Sönderberg og
varamaður er Senderhoff.
Mótið hefst í Osló á morgun og
lýkur næstkomandi laugardag.
Sérstæð
Hnausum í Meöallandi í október.
NÚ í söfnunum er vel viðeigandi að
birta myndir af fjárréttum. Þessi
mynd er af fjárrétt Jóns Skúlasonar
í Þykkvabæ í Landbroti.
Jón hefur byggt réttina inn í all-
stóran rauðamalarhól. Til suðurs
úr réttinni sér til hafs, en í gagn-
stæða átt til fjalla. Réttin er
grjóthlaðin til hliða og trjám
plantað ofan við hleðslurnar,
fjárrétt
þannig að hún er einnig skrúð-
garður.
Réttin er mjög vel hlaðin og
þótt hún sé allmikið mannvirki er
hún smámunir einir hjá öllum
görðunum, sem Jón hlóð í landar-
eign sinni. Þegar tímar líða munu
öngvir trúa að þeir séu hlaðnir af
einum manni. Lofa verkin þarna
alls staðar meistarann.
Yilhjálmur
Fjárlagafrumvarpið:
Afram skattur á skrifstofu-
og verslunarhúsnæði
GERT er ráð fyrir því að á næsta ári
verði aftur lagður á hinn sérstaki
skattur á skrifstofu- og verslunar-
húsnæði, en búist er við að inn-
heimta skattsins muni nema um 65
milljónum króna og er þá meðtalin
innheimta eftirstöðva síðustu ára.
í endurskoðaðri tekjuáætlun
þessa árs er gert ráð fyrir því að
innheimta skattsins verði um 50
milljónir króna, að því er fram
kemur í fjárlagafrumvarpi ríkis-
stjórnarinnar.
f greinargerð með frumvarpinu
kemur fram varðandi þessa fyrir-
huguðu skattálagningu, að við
ríkjandi aðstæður sé ekki unnt að
lækka skatta meira en gert hefur
verið. Hins vegar sé stefnt að því
að lækka skatta meira í áföngum
síðar, meðal annars með niðurfell-
ingu skatts á skrifstofu- og versl-
unarhúsnæði, auk fleiri gjalda.
ir fjármunir, að því er virðist fyrst
og fremst úr opinberum sjóðum.
Um margra ára skeið hefur SÍS
stefnt markvisst að þvi, að auka
hlutdeild sína í vinnslu frystra
sjávarafurða og er sú viðleitni
þáttur í almennri útþenslustefnu
Sambandsins. Ekki væri hægt að
gera athugasemd við það ef Sam-
bandið hefði lagt fram eigið fé til
þessarar uppbyggingar. En því er
ekki að heilsa, þvert á móti hefur
fjármagnið fyrst og fremst verið
sótt í opinbera sjóði.
Hvað veldur því, að opinberir
aðilar taka ákvörðun um að leggja
svo mikið fjármagn í uppbyggingu
á nýju fiskvinnslufyrirtæki á
Patreksfirði, þegar annað frysti-
hús er þar til staðar, sem hægt
hefði verið að byggja upp og
endurnýja? Ástæðan er auðvitað
sú, að Framsóknarflokkurinn,
hinn pólitíski armur Sambands-
ins, hefur beitt áhrifum sínum í
stjórnkerfinu á þessum árum til
þess að tryggja samvinnuhreyf-
ingunni fjármagn til þeirrar upp-
byggingar. Markmiðið var auðvit-
að að gera út af við gamla frysti-
húsið og tryggja alger yfirráð SÍS
yfir atvinnulífinu á Patreksfirði.
Nú standa Patreksfirðingar
frammi fyrir því, að nýja frysti-
húsið hefur smátt og smátt dregið
máttinn úr því gamla, sem fyrir
var, en vinnubrögðin og fyrir-
hyggjan í sambandi við uppbygg-
ingu nýja frystihússins er með
þeim hætti, að rekstur þess hefur
stöðvast og atvinnuleysi blasir við.
Það er auðvitað öllum ljóst, að
engu byggðarlagi á íslandi er
greiði gerður með vinnubrögðum
af þessu tagi. Full ástæða væri til,
að rannsókn færi fram á því,
hvernig ákvarðanir hafa verið
teknar um uppbyggingu þessa
fyrirtækis og hverjir hafa staðið
fyrir þeim. Vitlausa fjárfestingu
af þessari tegund er hægt að finna
um allt land. Og hún er ein helzta
ástæðan fyrir því, að lífskjör
okkar eru mun lakari en í nálæg-
um löndum.
Hitt er svo annað mál, að það
verður að koma atvinnulifi fólks-
ins á Patreksfirði á traustan
grundvöll. Það verður bezt gert
með því, að framtak heimamanna
sjálfra fái að njóta sín og þeim
verði gert kleift að koma þeim at-
vinnufyrirtækjum sem á staðnum
eru í rekstur og að sá rekstur verði
^vggður á skynsamlegum grund-
Aðrir verða hins vegar að
standa ábyrgir gerða sinna.
Flugstöðin
Framkvæmdir eru nú hafnar
við byggingu nýju flugstöðvarinn-
ar á Keflavíkurflugvelli. Með því
hefur tvennt áunnizt. í fyrsta lagi
hefur skref verið stigið í átt til
mikilsverðs áfanga í samgöngu-
málum okkar íslendinga. í annan
stað hefur stöðvunarvaldi aftur-
haldsaflanna í Alþýðubandalag-
inu verið hrundið.
í þrjá áratugi hefur sérstök
áherzla verið lögð á að skilja að
starfsemi varnarliðsins á Kefla-
víkurflugvelli og daglegt líf fólks á
Suðurnesjum, sem annars staðar,
í því skyni að áhrif dvalar varn-
arliðsins á þjóðlíf okkar yrðu sem
minnst. Það hefur hins vegar haft
neikvæð áhrif á þessa viðleitni, að
í hvert sinn, sem íslendingar fara
til annarra landa verða þeir að
fara um varnarsvæðið. Hið sama á
að sjálfsögðu við um útlendinga,
sem hingað koma.
í ræðu, sem Geir Hallgrímsson,
utanríkisráðherra, flutti í gömlu
flugstöðinni á Keflavíkurflugvelli
er framkvæmdir hófust gerði
hann þennan þátt málsins að um-
talsefni og sagði:
„í tengslum við endurskoðun
varnarsamningsins við Bandarík-
in árið 1974 var m.a. ákveðið að
stefnt skyldi að aðskilnaði
farþegaflugs frá starfsemi varn-
arliðsins. Algjör forsenda slíks að-
skilnaðar var bygging flugstöðvar
á svæði í námunda við flugbrautir,
þannig, að aðkeyrsla yrði ekki um
núverandi varnarsvæði. Bygging
nýrrar flugstöðvar og flutningur
hennar er alger forsenda þess, að
unnt sé að skiija á milli almennrar
flugstarfsemi og farþegaumferðar
annars vegar og starfsemi varn-
arliðsins hins vegar. Islendingar
hljóta að vera sammála um nauð-
syn og hagkvæmni slíks aðskiln-
aðar. Ennfremur er slíkur aðskiln-
aður í þágu starfsemi varnarliðs-
ins og því samþykktu Bandaríkja-
menn þegar 1974, að þeir myndu
einir greiða allan kostnað vegna
gerðar flughlaða ásamt lögnum,
aðkeyrslubrautum og vegalagn-
ingu, en sá kostnaður er nú áætl-
aður um 36 milljónir dollara."
Þessi rök utanríkisráðherra eru
augljós og skýr og á ekki að þurfa
um að deila.
Stærö flug-
stödvarinnar
í umræðum um flugstöðvarmál-
ið hefur hvað eftir annað komið
fram sú gagnrýni, að flugstöðin
verði of stór og að enga nauðsyn
beri til að byggja svo stórt hús
yfir þessa starfsemi. Þessi gagn-
rýni hefur komið úr öðrum áttum
en hin almenna viðleitni Alþýðu-
bandalagsins til þess að koma í
veg fyrir, að flugstöðin verði
byggð. Þessi gagnrýni hefur komið
frá fólki, sem er hlynnt því að ný
flugstöð komi til sögunnar en tel-
ur þessa hins vegar vera of stóra.
Athyglisvert er að kynnast rök-
um utanríkisráðherra í þessu
sambandi. I ræðu sinni sagði hann
m.a.:
„Nýja flugstöðin, sem verður
um 80% stærri að flatarmáli en
núverandi bygging án farþegaút-
gangs mun vissulega bæta úr
þessum þrengslum (þ.e. í gömlu
byggingunni, innskot Mbl.) en
fyrir liggur þegar, að flestar
stofnanir fá sínar óskir uppfylltar
að öllu leyti... Stærð flugstöðvar
er mjög háð því hve mikill fjöldi
farþega þarf að fara um hana á
tilteknum tíma. Staðsetning
landsins frá Evrópu annars vegar
og Norður-Ameríku hins vegar og
tengsl flugferða til beggja átta,
takmarka möguleika íslenzkra
flugvéla að dreifa komu- og
brottfarartímum. Þessi staðreynd
hefur óhjákvæmilega haft áhrif á
hönnun og stærð nýju flugstöðvar-
innar."
Geir Hallgrímsson upplýsti
einnig í þessari ræðu, að bygging-
in hefði þrívegis verið minnkuð
frá því, sem upphaflega var stefnt
að og sagði ennfremur:
„En þótt nauðsynlegt sé að gæta
aðstöðu farþega, sem um völlinn
fara, þá er ekki síður ástæða til að
huga að aðbúnaði starfsfólks. í
núverandi flugstöð vinna á
háannatímum yfir 400 manns.
Þessi gamla flugstöð er með öðr-
um orðum einn stærsti vinnu-
staður landsins undir sama þaki.“
í Þjóðviljanum var fyrir
skömmu haft orð á því, að framlag
íslendinga til flugstöðvarinnar
myndi nema hærri upphæð en
framlag okkar á þessu ári til
skóla, heilsugæslu, hafna og flug-
valla. Þetta er auðvitað fáránlegur
samanburður, þar sem annars
vegar er talað um fjárframlög á
einu ári en hins vegar á nokkrum
árum. Kjarni málsins er þó sá,
sem utanríkisráðherra vék að í
fyrrnefndri ræðu er hann sagði:
„Þegar rætt er um kostnað flug-
stöðvar er ekki úr vegi að benda á
þá athyglisverðu staðreynd, að
nettóhagnaður Fríhafnarinnar á
sl. ári, 3,2 milljónir dollara, sem
skilað var í ríkissjóð, myndi, mið-
að við svipaða upphæð árlega,
nægja til að greiða allar afborgan-
ir og vexti af nauðsynlegri lántöku
íslands vegna byggingarinnar, að
upphæð 22 milljónum dollara."
Loks er ekki úr vegi að minna á
þá þýðingu, sem flugstöðin nýja
mun hafa fyrir Suðurnesjabúa
sérstaklega en að því vék Geir
Hallgrímsson í fyrrnefndri ræðu
og sagði: „Flestir starfsmenn
stöðvarinnar eru héðan og því ná-
tengdir hagsmunir í húfi. Með
þeim byggðakjarna, sem myndast
mun í kringum flugstöðina í fram-
tíðinni, byggingu flugskýla og
annarri viðhaldsaðstöðu, svo og
möguleikum á tollfrjálsu svæði
fyrir iðnrekstur, svo eitthvað sé
nefnt, skapast ný skilyrði, sem
ekki hafa verið til staðar fyrr
vegna þrengsla í nágrenni núver-
andi flugstöðvar."