Alþýðublaðið - 02.01.1932, Blaðsíða 3

BLAÐ!Ð
fellibylnrÍBn á Ginkasölnna 30. november
og afleiðmgarnar.
sem hér hefir veriö sagt, að
hagsmunir verkalýðsins og kapi-
talistanna, atviinnurekeinda, geta
ekki farið saman um atvinnuleys-
istryggingar fremur en í nokkru
ö'ðru. Þeir hljóta aö rekast á.
Enginn „góður vilji“ eða sáttfýsi
dugir. Lögmál kapitalistiskra
framleiðsluhátta skilja verkalýð
og atvinnurekendur að. Milli
þeirra stétta myndast æ meina
og meira djúp og harðari og
harðaii barátta. Og við komum
nú að þátttöku ríkisins í atvinnu-
leysistryggiingunum. Tillag sitt
til þeirra getur ríkiö ekki fengið
nema með sköttnm, beinum eða
óbeinum. Skattana af verkalýðn-
um tekur hið kapitalistiska ríki
með tollum á nauðsynjavöTUm
verkalýðsins. Það er ófrávíkjan-
leg regla og aðferð þess, og skift-
ir ekkii miklu máli, hvernig það
er gert. Aðalatmðið er, að ríidð
hefir tekjur sínár af verkalýðn-
um engu síður en af kapitalistun-
um. Nú er það svo, að í öllum
löndum, sem langt eru komin í
kapitalistiskri þróun, eins og t.
d. í Þýzkalandi, að midstéttin,
smáborgararnir, er horfin eða áð
hverfa. Þjóðin er kapitalistar og
verkalýður, þ. e. öreigar, og ekk-
ert þar á milli. í Þýzkalandi eru
gjöld ríkisiins til atvinnuleysis-
trygginga stórkostleg, en hvaö-
an eru þau tekin, nema af kapi-
talistum og verkalýðnum, ná-
kvœmlega eins og hin beinu gjö.d
pessara stéíta til atvinmileysis-
trygginganna? Það eru því þar
atvinnunekendur og verkalýðtiT-
inn, sem í raun og veru borga
tryggingarnar. Þannig fer alt af
og alls staðar þróun kapitalism-
ans. Þar sem hún er lengdt kom-
in klofnar þjóðin í tvær stéttir,
kapitalista og öreiga, með ósam-
rýmanlegum hagsmunum, hags-
rriunum, sem gilda líf eða dáuða
stéttarinnar. Ríluð, þetta höfuð
og taugakerfi þjóðarlíkamuns,
getar ekki brúad þann klofniimg.
Þó að allir aðiljar, umboðsménn
verkálýðsins, umboðsmenn rikis-
ins og úmboðsmenn káþitálist-
anna, vauu állir af góðúm vilja
gerðir, þó áð fjandskápur og hat-
ur, sem ófrávíkjanlega hlýtur að
myndast meðal gersamlega and-
stæðra stétta, væri þurkað út,
þá megna menn ekki að samrýma
hagsmunina, því að þar er um
lífsspursmál stéttanna að ræða,
Hér er að ræða um þróun hluta
og skipulags og lögmál þess, sem
menn ekki ráða við, en ekki per-
sónulegar andstæður í pólitik.
Auðvitað er það heimskulegt buil
hjá Morgunblaðinu, að foringjar
vferkalýðsinis hafi myndað and-
stæðúmar milli verkalýðs og at-
vinnurekenda á íslandi. Þær and-
stæður mynduðust af sjálfu sér
með byrjun kapitalisimans á is-
landi. 0g auðvitað er það sams
konar bull hjá Jónasi Jónssyni.
þegar hann segir, að forimgjar
verkalýðsins eigi sök á vandræð-
um atvinnuveganna, þýí þek hafi
áLPTÐO
myndað „dýrtíðina í Reykjavík"
með þvi að gæta of vel(!) hags-
muna verkalýðsins í kaupgjalds-
málum, en það sé „dýrtíðin", sem
sé að koma atvinnuvegunum á
kaldan klaka. Nei, foringjar
verkalýðsins eru til vegna auð-
særra hagsmuna verkalýðsins,
sem myndast af sjálfu sér i ka-
pitalistisku þjóðfélagi, og eru fyr-
ir borð bornir í kapitalistisku
þjóðfélagi. Menning þjóðfélagsins
heimtar að þeirra sé gætt. Ef
menning er til og á að verða til
í þjóðfélaginu, verour að gæta
þeirra. Og svo lengi sem hún er
til, verða menn til að gæta þeirra.
En hagsmunamál verkalýðsins eru
ekki að eins menningarmál þjóð-
félagsins, heldur eru þau einnig
og verða æ rneir og meir eftir
þvi sem kapitalisminn þróast lífs-
spursmál verkalýðsins, spurniing
um 'líf eða dauTki liíandi manna.
Það er það, sem þau eru orðin í
mestu mennmgarlöndum heiims-
ins, þar sem milljónir verka-
manna svelta. Og þau eru að
verða það á íslandi, þegar at-
vúmuleysið kemur par til.
(Frh.)
Berlín í nóv.
SociaMsti.
Flest kalla þeir nú gott.
Ég var að blaða í '’Samvinn-
unni« nýlega og rakst þar á grein
eftir Jón trá Yztafelli, sem sé ferða-
minningar frá Vestfjörðum frá ár-
inu 1930. Af því ég er kunnugur í
Arnarfirði, datt mér í hug að sjá,
hvað sá góði maður hefði frá að
segja þaðan. Lýsir hanu ferð sinni
niður dalinn, sem liggur upp af
þorpinu Bildudal og kemst svo
að orði: »Neðst á dalsléttunni,
niður við sjó, er sinn bærinn hvor-
um niégin árinnar, vel hýstir i
vænum túnum.«
Um þetta er nú það að segja i
fyrsta lagi. að bæirnir standa báðir
sama megin við ána og annar er
fram i miðjan dal, og í öðru lagi
— og er það þyngra á metunum,
af því að höfundurinn er bóndi og
vill sjálfsagt teljast framfarabóndi
— er á öðru býlinu ekkert íbúð-
arhús, en til skamms tíma hafa
þar verið herfilegir moldarkofar,
og stendur máske eitthvað af
þeim enn, og er það þá sjálfsagt
hinn vel hýsti bær, en á hinu býl-
inu er gamall timburhjallur. —
Ýmsar rangfærslur og ónákværnni
rakst ég á aðrar, en hirði ekki að
telja þær upp nú.
Palli,
Messur á morgun: I dómkirkj-
unni kl. 11 séra Bjarni Jónsson.
kl. 5 séra Friðrik Hallgrímisson.
í fríkirkjunni kl. 2 séra Árni Sig-
urðsson. j Landakotskirkju kL 9
f. m. hámessa, kl. 6 e. m. guðs-
þjónusta með predikun.
„Vestri“ fór 19. dez. frá' Dan-
zig. í dag var hann áð koma til
isafjarbar.
I sunnanblöðunum, er bárust
hingað með siðustu skipum, er
skýrsla frá fundi þeim, sem hald-
inn var í Reykjavík 30. nóvem-
ber til þess, samkvæmt lögum frá
I síðasta þingi, að kjósa nýja út-
flutningsnefnd fyrir Síldareinka-
söluna.
Eftir frásögn blaðanna hafði
forsætisráðherra sett fundinn og
þar áfelt mig harðlega fyrir að
hafa ekki mætt, prútt fyrir í-
trekaðar áskoranir frá ríkisstjórn-
inhi. Mig furðar á þessum um-
mælum frá manni í slíkri stöðu.
ef þau eru höfð rétt eftir, — því
svo fráleit eru þau, og skal ég
nú gera nánari grein fyrir af-
stöðu minni til þessa fundar.
í áöurnefndum lögum, — einu
af mörgum flaustursverkunum frá
þinginu, — er ákvieöið, að aðal-
fundur Einkasölunnar skuli hald-
inn frá 20.—30. apríl, og þar
meðal annars lagðir fram endur-
skoðaðir reikningar fyrir liðna ár-
ið, ásamt skýrslu stjórnarinnar
um reksturinn. I bráðabirgðalög-
um aftan við þessi lög er ákveð-
ið, að aukafund skuli halda í
nóvember til þess eingöngu að
kjósa nýja útflutningsnefnd fyrir
timabilið frá 1. jan. 1932 til að-
alfundar, sem par er ákveðið að
halda skuli í maí. — Eftir þess-
um lögum er það engum vafá
bundið, að verkefni aukafundarins
átti ekkert annað að vera en
fcosning í útflutningsnefnd, enda
lýsir forsætisráðherra því yfir í
ræðu sinni, að alment hafi menin
litið svo á þetta, en hcmn vilji
að fundurinn geri meira. En það
eru engin lög né fyrirmæli, að
eins eftirmæli. — Bæði ég og út-
flutningsnefnd litum svo á, að
þessi ! aukafundur kæmi stjórn
Einkasölunnar ekkert við — og
að hún fyrst á aðalfundi ætti að
gera grein fyrir gerðum sínum.
Forsætisráðherra h.ingdi til mín
í október út af þessum funidi,
hvar og hvenær hentast yrði að
hann yrði haldinn, vegna full-
trúanna. Formaður útflutnings-
nefndar og ég lögðum til, að
hann yrði haldinn hér, með því
það skipaferðanna vegna yrði
langtum ódýrara, þar sem öll
fjarvera fulltrúanna þá ekki
þyrfti að verða nema 5 dagar,
en 15 dagar ef fundurinn yrði
haldinn í Reykjavík. Þess Utan
væri hægra hér að gefa fulltrú-
unum ýmsar upplýsingar, siem
þeir kymiu að óska eftir, sem
þeir að sjálfsögðu hefðu fengið,
enda þótt það ekki væri verk-
enga tilkynningu frá forsætisráð-
herra gat þess J>á, að ýmsir út-
gerðarmenn syðra hefðu óskað
eftir að fundurinn yrði haldinn
þar, en ákvörðun væri samt engin
tekin. - Eftir þetta fengum við
enga tilkynningu frá forsætisrá^-
herra, en þrem dögum áður en
fulltrúamir fóru suður, hringdi
skrifstofustjóii atvinnumálaráðu-
neytisins til mín og bað mig til-
kynna stjórn Einkasölunnar, að
fundurinn yrði haldinn í Reykja-
vík 30. nóv. — Var þá tilkynning
um þetta komin til fulltrúanna
vikutíma áður. I því samtali
spurði hann mig hvort ég og út-
flutningsnefndin kæmum á fund-
inn, og sagðist ég ekki búast Við
því, með því verkefni þessa fund-
ar væri okkur óviðkomandi. —
Sama daginn sem fulltrúarnir
fóru suður, átti útflutningsnefnd
fund með sér. Steinþór Guð-
mundsson skýrði þar frá, að hann
ætlaði suður, að visu i öðrum er-
indum, en hann myndi mæta á
fundinum ef hann fengi aðgang,
og spurði útflutningsnefnd hvort
hann fengi ferðakostnað greidd-
an. Kvað hún nei við, með því
hún áliti sér fund þennan óvið-
komandi. — Nóttina sem skipið
fór héðan, hringdi áðurnefndur
skrifstofustjóri til mín kl. 22, þeg-
ar ég var að ganga til hvílu, með
boð frá forsætisráðherra um að
hann vænti að ég mætti á fund-
inum. Sagði ég honum, að með
svo stuttum fyrirvara væri mér
það ómögulegt. Aðra áskorun
hefi ég ekki fengið til að mæta
á þessum fundi, hvorki frá rík-
isstjórn eða öÖrum. —
Af því mér var kunnugt um, aÖ
tveir af útflutningsnefndar-mönn-
um yrðu syðra um þetta leyti,
einnig fyrverandi formaður út-
flutningsnefndar og forstöðumað-
ur Einkasölunnar á Siglufirði í
sumar, hr. Guðmundur Skarp-
héðinsison, þá hafði ég samið á-
eetlun um skuldir og eignir Einka-
sölunnar pr. 12. nóv., af.Ia, út-
flutning, birgðir, og yfir höfuð
upplýsingar um alt, sem hægt
var að gefa á þessum tíma, til
stuðnings fyrir þá, ef þeir yrðu
á fundinum, og umræður yrðu
nokkrar um Einkasöluna, eftir að
verkefni fundarins væri lokið.
Einnig var fjármálaráðherra og
Landsbankanum sent þetta plagg
sem stærsfu skuldhöfum Einlta-
sölunnar. — Upplýsingar þessar
voru afhentar sem trúnaðarmál,
— ekki af því þær í sjálfu sér
væru nein launurig, heldur af því
að þetta var lausleg áætlun um
efnahaginh, og ég þekki hVe ó-
hlutvandir menn eru með mis-
notkun á slíkum heimildum, ekkj
sizt ef blöðin ná til þeirra. —
Að sjálfsögðu hefði ég mætt á
þessum fundi, hefði áskorun um
það komið frá ríkisstjórninni með
e'mhverjum fyrirvara, þó ég hins
vegar ekki sjái að það hefði haft
nokkra þýðingu, með því ég ekki
gat gefið aðrar upplýsingar en