Alþýðublaðið - 13.02.1932, Blaðsíða 3

ALPWOBbáÐlÐ
S
Rangsleitni.
Sí'ðast liðið sumar dvaldsi ég
undirritaður norður í Hrísey á
Byjafirði. Vann ég þar landvinnu
við einn mótorbátinn, scm gerður
var út þar í eyjunni. í Hrísey er
sem kunnugt er alimikiil útgerð.
Gerðir voru þar út s. 1. sumar
um tuttugu mótorbátar og auk
þess ýrnsir smærri bátar („triill-
ur“). Einrmg lögðu nokkur síld-
veiðasikip þar Uþp. Fyrir þessa
útgerð er þarna margt af fóliti
hér að sunnan á sumriin, sem
hefir þar atvinnu.
Ráðning á þessu fólki, sem
viinnur við bátana, er aðiallega á
tvennan hátt. Það er ráðiið upp á
hilut og það er ráðið upp á mán-
aðarkaup. Kvenfólk mun alt vera
ráðið upp á mánaðarkaup. Hluta-
ráðninguna ætla ég ekki að fjöl-
yrða um, en ég ætlia að mimuast
öxlítið á mánaðarkaupsráðnf.nguna
eiins og hún er þar og víða ann-
ars staðar.
Nú var það svo á síðast liðn-
um vetrii, að útgerðármenn í
Hrísey mynduðu félag með sér,
og var það eitt markmáð þess, að
ákveða hve hátt kaupgjald m,ætti
vera. Ákváðu þeir, að mánaðar-
kaup karlmanns skyldi vera 200
kr. eða 150 krónur og þá „premia“
75 aurar af hverju sikpd. Eftir
þesisum taxta fóru þeir svo í
sumar.
Enginn dórnur skal á það lagð-
ur hér, hvort þessum taxta var
framfylgt af öllum jafnt, þó svo
ætti að vera. Engiimn dómur skal
heldur á það lagður, hversu rétt-
mætur þessi taxti er. Það ætlia
ég að eftirláta öðrum, En í sg'álfu
sér er ekkert athugavert við þaö,
þó að útgerðarmenn hafi félags-
leg siamtök tiil að vernda sína
stétt. En hitt er athugavert, að
þeir virðast álíta, að engin tak-
mörk eigi að vera fyrir því, hv,e
mikla vinnu verkamaðurimn þarf
að leggja fram á móti þessum
taxta.
Það er ákaflega einkenniilegt
fyriirbrigði í viðskiftalifinu, að
annar aðMii komi til hins og segi:
„Ég læt þig hafa eims lítið af
pemingum og mér sýnáist eða sé
mér fært. Þú átt aftur á móti að
láta fyrir þá svo mikið sem ég
heimta." Þetta kemur þó fyriir í
Hrísey og öðrum útgerðar-
stöðum. Það var til dæmis svo
um mesta aflatímiann í vor í
Hrísiey, að við, sem unnum við
bátana, sváfum sjaldnast nema
3—4—5 tímia í sólarhring. Eng-
inn tími til matar, nemia sá minsti,
sem hægt var að komast af með.
Enginn hvíldardagur. Þeir Hrís-
eyimgar höfðu gott lag á því, að
láta okkur, verkamenn sína, hafa
nóg að starfa alla eða flestalla
sunnudaga. Enda er það skiljan-
legt, því þá daga þurftu þeir
í raun og veru ekkert kaup að
greiða fyrir vinnuna. Þó má ekki
skilja þetta á þann veg, að ég sé
að smeiða hér að Hriiseyingum
sérstalílega. Þeir munu ekki vera
íakari i þessu til.liti en margir aðr-
ir; því er ver. Það sem ég að
eins er að vita er sú ósanngiimi,
er fram ketnur t viðskiftum vinuu-
kaupandans og verkamaimisins.
Virðist mér þess full þörf, að
Alþýðuflokkurinn beiti: sér fyrir
því að koma þeiim viðsikiftum: í
fastari skorður. Virðist mér það
ekki nema sanngjörn krafa, að
knefjast þess, að sett séu lög umj
það, hve langur vinnutími þarf að
vera í sólarhring, tiil þess að unn-
ið sé fyrir þessum taxta. Að öðr-
um kosti er það mjög undir hæl-
iinn lagt, hvernig ’verkamaðuiinin
fer út úr þessum viðskiftum sín-
um við útgerðarmanninn.
Ég var svo heppinn, er ég réð-
iist þar nyrðra i vor, að lenda
hjá þeim manni, sem áliment er
talinn mjög áneiöanlegur í öillum
viðsltiftum. En ég, var aftur á
móti svo óheppinn að fá iíllt í
hendi, og varð því frá verki í
hálfan mánuð. Nú eru víst eán-
hver lög fyrir því, að bonga skuli
kaup og uppihald undir svona
kringumstæðum. Þetta vissi hús-
bóndi minn líka og gr-eiddi mér
-að fullu mánaðarkaup mitt fyrir
þennan tíma. En „pnemiuna“ dró
hann frá, sem hann gerði 75 kr„
með því að hann áætlaði, aö 100
skpd. hefðu fiskast þann tima,
er ég var frá verM. Þess má geta,
að ég vann þarna hjá þessum
mianni í 41/2 mánuð, og áætlaði
hann, að á þeálm tíma hefðu fisk-
ast 400 skpd. Og borgaði hann
mér „prcmiu" af þeim eða 300
skpd., þegar frá dnegið er það,
sem fiskast átti meðan ég var
veikur. Nú er hvort tveggja, að
þetta var oflágt áætlað, og svo
lmtt, hvílík fjarstæða var að á-
ætla að fiskast hefðu 100 skpd.
þennan eina hálfa mánuð, úr því
ekki fengust nema 400 allan tím-
ann. Við þessu gat ég auðvitað
ekki neitt sagt. En mér finst, að
ekki hefði það getað talist ósann-
gjarnt, þó ég hefði mátt koma
með reikming fyrir einhv-erju af
næturvinnunni og helgidagavinn-
unni, er oft virtist að óþörfu á
mann lögð. En slíkt v;ar þýðiingar-
laust. Svarið var: „Þeir, sem ráða
sig upp á máhaðarkaup, hafa orð-
ið og verða að gera sér það að
góðu að vinna bæði nótt og dag
sé þess krafist."
Ég efa heldur ekki, að þetta
hefir verið, en það er hróplegt
ranglæti, siem á að afnema.
Þeir, siem ráðast til bænda í sVeit
í kaupaviinnu, ráðast venjulega
fyrir víst kaup á vikuna, og fæ
ég ekMi séð annað en sá ráðning-
armáti geti haldist í hendur við
mánaðarkaupsráöninguna við sjó-
átm. En eftir því ættu bændur í
sveit að mega láta fólk sitt viínna
18 og 19 tíma í sólarhring Og á
helgidögum án nokkurarar auka-
borgunar, ef þeiim að eins byði
svo við að horfa. Nú er það hvort
tveggja, að sveitabændum dettur
'iekki1 í hug að leggja siíkan þræl-
dóm á kaupafólk sitt, og svo
hitt, að ef þeir gerðu það, þá
fengju þeir engan verliamann eða
verkakomi á heiimiili sín. Og muniu
þó flestir, er hvort tveggja hafa
reynt, játa, að heyskaparviinna
sveitanna sé miklu lireinlegrj og
léttari en fiskaðgerð og önnur út-
gerðarvinna sjóþorpanúia. Þeir
útgerðarmenn segja, að nauðsyn
beri til að leggja svo að sér seiml
hver maður orkar þann tírna, sem
fiski er. ■— EkM er það síður
mauðsyn um heyskapartíma sveit-
anna. — Ég mun hvorugu neita.
| — Hitt er annað mál, þó neitað sé
þehTÍ ósviinnu, að láta takmarka-
lausa vinnu mæta takmörkuðu
gjaldi. Er hér áreiðanlega verk-
efni fyrir Alþýðusambandið, að
koma þessu í það horf, er við
má una. ■
Stefán Jónsson.
k afvopnnnarráðsíeTimnol.
Genf, 12. febr. UP. FB. FuIItiúar
Belgíu á afvopnunarráðstefnunni
hafa tilkynt, að Belgia sé samþykk
því, að bannað verði að nota flug-
vélar í hernaði, eiturgastegundir,
langdrægar failbyssur o. s. frv.
Rússar hafa hvatt til algerðrar af-
vopnunar, en ef það hefðist ekki
fram, væri þó bannað að nota
skriðdreka (tanks) í hernaði, lang-
drægar fallbyssur á sjó og landi,
loftskip, flugvélar til skotárása,
eiturgastegundir o. s. frv.
Tékkóslóvakia, Danmörk og
Spánn hafa tilkynt, að þau séu
samþykk tillögum, er Frakkar hafa
flutt um alþjóðalögreglu. Dr. Munch,
fulltrúi Dana, óskaði eftir því, að
gerð væri skýr ákvæði um það,
hvenær einhver þjóð væri talin að
hafa byrjað árásarstyijöfd. ,"I
..i

I |FKaffi-burgefsar^if
eyðileggja 12 milljónii: kaffisekkja
í lok nóvembermánaðar héldu
fulltrúar 1« af fiframleiðslurikja
fund í Rio de Janeino. Þar var
mieðal annars samþykt, að á
hverjum mánuði í heilt ár skyldi
eifóileggja eina milljón kaffi-
sekkja eða samtals 12 miilljónir
kaffisekkja. — Þetta mun verða
notað' 1 Mgbl. og Vísi sem sönnun
blessunar þeirmr, sem eimka-
braskið hiefir í för með sér. Eiins
og kunnugt er eru verkaimenn
þeir, sem vinna á kaffiekrum í
Brazilíu, svo snauðir, að þeir geta
ekki einu sinni keypt sér kaffi
og ekki fá þeir það gefins! Friegn
þessa geta menn lesið í „Uden-
rigsmiinisteriets Tidskrift", sem
kom út 21. janúar, blaösíðu 25.
Svar við stnttvl alhDgasemd.
Ot af miei'nliausriii fyrirspurn, sem
ég bei’ndi tl frú Guðrúnar Lárus-
(dóttur í Alþýðuhlaðmu um dag-
iinn, sá ég svar i Morgunb'Iaðiinu í
rnorgun (þriðjudaginn 9. þ. m.).
Ég váil taka það fram, að ég er
mjög ánægður með svar frúar-
innar og tek það trúanlegt, að
hún hafi ekki skrifað Keflavíkur-
greinina. Ég staðfestist í trúimi
vegna þess, að ég.finn það glögt
á svari hennár, að henni finst það
svívirða að vera bendluð við slíka.
ritsmíð, því henni farast orð á
þesisa leið á einum stað í grein-
inni: „Þridju fijrirspurninni bíÖ
ég ritstfóm Morgunbldðsins aö
svara með skýlmisri ijfirlýsingu,
svo að bæði „Verkamaður“ og
pessir „sumir“, sem hami segir
ad hafi „beinlínis fullijrt“ að ég
vœri höfundur umrœddmr grein-
or, purfi ekki dð ganga í neimor
gmfgötur um pdð, að ég er 'ekkl
höfundur hennar, enda pótt mér
sé ekki grunlaust um, dð „sumir“
félagar „Verkamanns“ hefðu get-
að unt mér pess.“
Frúiin tekur svo djúpt í ár-
inni, þegar hún er að hreinsa sig
af áburðinum, að henni- finst lík-
legt, að pólitískum andstæðing-
um hefði þótt það miikiíll matur,
ef hún ííefði lagt sig niður við
sdíkt óhæfuverk.
Ég siamgleðist frúnni með þær
kröfur, sem hún gerir til sín í
þessum efnum, en dLrtist þó um
leið að beina til hennar fyrir-
spurnum, einkum vegna þess,
hvað hún var viðbragðsfljót, er
ég spurði hið fyrra sinn.
Hvernig stendur á því, að frúiln
getur verið í þeim stjórnmóla-
flokki, sem er svo aumur, að hann
sér til pólitísks framdráttar birt-
ir grei'nar, sem -frúin ekki vill
vera þekt fyrir að hafa skrifað?
Hvenær ætlar frúin að ávíta
ritstjóra Morgunblaðsins fyrir
Keflavíkurgreinina, þar sem sýni-
legt er, að hún hefir sama álit á
henni og ég?
Frúin áfellst mig fyrir það, að
ég skuli skrifa undir duínefni,
en ef hún athugar málið nánar,
mun hún skMja, að það er ekki
að ástæðul'ausu, þ^ ef dæma skial
eftir framkomu flokksbræðra
hennar í Keflavík og dómunum,
sem fram hafa komáð um það
tmál í blöðum f lokks ’hennar hér
í Reykjavík, þá gæti.ég og þessir
„sumir", sem frúin kannast við,
búist við því að verða teknir með
valdi eða eitthvað verra gert við
okkur. Ég og félagar mínir verð-
um þess vegna að gera okkur
að góðu, þótt hún álíti okkur
„'minni menn“. Við höfum víst
ekki úr háum söðli að detta hvort
sem er.
Ég vil að lokum benda frúnni á
það, að það er reist á misiskiiin-
ingi af hennar hálfu, að ég hafi
með grein minni verið að spilla
fyrir góögerðastarfsemi reyk-