Alþýðublaðið - 18.02.1932, Blaðsíða 2

2 , : ] At»tÐgBLAÐl»
Er norðurflugleiðin fær?
Erindi Guðmundar Grímssonar dómara.
Hingað er nú koimiinn einn af
Tnætustn Islendingum vestan hafs,
Guðmundor Gíslason dómari, til
pess að fá leyfi tiil handa flug-
félaginu Transamíeiican Airlinies
Corp. til þess að leggja flugleið
yfir landið og gera hér nauðsynr
legar ráðstafanir af því tilefni,
byggingu flugskýla og flughafna
o. s. frv. Vegna kostnaöar við að
koma flugferðum pessum á vill
félagið að sér verði einu af Am-
enkii-félögum veittur pessi rétt-
lur í 15 ár, og vill pað par með
tryggja sér póístfilutndngsHstyrk
Bandaríkjanna, en pó félagiinu
verðdi veittur pessi réttur, má
veiíta félögum hór í Evrópu sama
rétt, pví pað er að eins tiíl pess
að tryggja sér póstfiutninigsstyrk-
inn að vestan, að félagið vill fá
eiinkáleyfið. Sækir félagið um
siams konar réttindi í Danmörku
fyrir Grænland og Færeyjar.
Leiðin, sem farin verður, er
pessi: Frá Detroit hér uin bil
beint norður að Hudsonfióa, og
er pá komið í óbygðir. Er pessi
leið lengri en frá Islandi til Skot-
ilands. Síðan austan við flóann,
en aðállega töluvert inni í landi
norð'ur að Wakeham-flóia við
Hudson-sund, og er sú leið öl)
yfir land og eáins löng og frá
(Nl.)
Reykjavík til Noregs, en ekki búœ
nema nokkur hundmð manns á
allri pessari leið, aðallega Indíán-
ar og Esikimóar. Þá er farið yfir
Hudson-sund, sem er á brieidd við
Faxáflóa, og flogið yfir Baffins-
land til porpsins Pangnirtung;.
etra par um 100 íbúar, alt Eski-
móar. Frá Pangnirtung er fariið
yfir Davíðs-sund til Holstefcs-
borgar á Gramlandi og svo á-
fram leiðina, sem lýst var í bliað-
linu í gær að Cramer hefði far-
ið. En Viílhjálmur Stefámssam sem
hefir verið mikilil hvatamaður
pcssara flugleiða, vill að farið
verði norðar, pegar lagt er upp
frá Baffinsilandi, af pví staðváiðrí
eru meini' norðar á Græniandi.:
Hugsun fólagsins er aö flug-
ferðir pessar verði komnar á eft-
ir 2—3 ár og að flogið verði dag-
lega. Verður pá 72 tíma ferð milll
Evrópu og Bandaríkajnnia, og sýní
sig hægt að fijúga á nóttunni á
feiö pesisarii, er pað ekki nemai-
48 stunda ferð..
Ætlast er tíil að hver flug'-
maður fljúgi að eins lítinn hluta
af leiðinni, og að fiugvélar af
ýmisrii gerð og stærð verði not-
aðar eftir pví sem við á eftiE
staðháttum á hverjum stað.
Hnúturinn
sem leysa parf.
Við íslendmgar höldum að við
stöndum framarlega á ffestum
sviðum, en hið rétta er, að við
stöndum að baki helztu menn-
ingarpjóðunum í flestu. í öllum
tnenni!ngarlöndum er ógrynni af
fé og fyrirhyggju varið tii að
rannsaka bætt skiilyrði fyrir at-
vinnUvegina. En hér er liitlu fé og
enn miiinni fyrirhyggju varið til
pessa; hér er ekki eiinu sinni séb
fyriir pví, að slíkt grundvallar-
atriði fiskveiðanna sem næg og
góð beita sé alt af til. Alt er
látíð vera stjórnlaust með frum-
icvæði einstaMinganna og einka-
hagsmomanna.
Landsstjórnin hefir nú lagt fyrir
pingið allmörg frumvörp tíl laga,
og eru vafálaust mörg peiirra til
bóta. En ekkert petóa er miiða'6
viið pá erfiðu tima, er mi ganga
yfir landið; heidur eru pau öll
samin eins og stjórnin hefði haft
aðsetur í Norður-Grænlandi og
ekki fengið fregnir af Islandi x
tvö ár.
Það, sem fyrst og fremst parf
að gera, er að athuga hver sé ör-l
sök vandræða peirra, er aðal-
atvfcnuvegur okkar, sjávarútveg-
luxinn, á nú við að etja. Það piarf
lekMi xjxikla fræðslu til pess að
sjá, að hið lága verð, sem er á
fiskinum, er ekki hinni svo nefndu
hetmskreppu að kenna nema að
Ixtlu leyti, beldur er orsökina að
fiinna heixna fyrir. Og pað má
segja: sem betur fer er ólagid
okkur sjálfum dð kenna, pví úr
pví ísfendingar geta kent sér
sjálfum að mestu leyti um hið
lága verð, sem er á 'saltfiskfc-
u:m, pá er pað eiinnig á þeirra
valdi að laga pað. Og pað er
kunnugt, að ein aðalorsökin tií
lága verösins er pað, hvernig ís-
fenzkir saltfiske'igendur hafa boð-
ið fiiskinn niður fyrir hvern ann-
an, og hið mjög svo svívirðitega
umbobssölufyriirkomulag, sem
hefir hrúgað auði að Kveldúifi
og Állianoe, svo fiiskhringar pess-
iir hafa oft á tíðum grætt efcs
mikið á hverri smálest eins og
fiskdgendurniir hafa tapað, en all-
ir hljóta að sjá hvað mxkil fjar-
stæða pað fyrirkomulag er, peg-
ar framfeiÖendur saltfiskjarins
tapa stórfé og við borð liggur að
peir verði að hætta útgerðinni, pá
raki peir' saman stórfé, er selja
vöruna í umboðsisöllu.
Sæmiiiegt verð á saltfiisiki má
segja að sé sama og bót fliestrá'
fjárhagstegra meina vorra, pví yf-
irgnæfandi hluti allra tekna lands-
sjóðs kemur beint eða óbeint af
fáiskveiðum vorum, og langstærst-
ur hlutí atvinuxunnar er líka beint
eða óbefct undir þeim kominn.
Það má ségja að ef sænmifegt verð
komi á saltfiski, rakni sá hnútur
er öllu heldur föstu hér.
En pað ætti ekki að vera til
sá Jón úr Afdal í pinginu, að
hann gæti ekki skilið, að meðan
fisfceigendur hafa tækifæri til. pe&s
að bjóða niður hver fyrir öðrum,
gera peir pað, og að eina ráðið
tíl pess að koma lagi á saltfisk-
söluna, er að skaktoa pann teik
með lögum. Það er því eiinkasala
undir einu eða öðru formi, sem
til parf. En við vitum að hér leru.
sterkir hagsmunir á mótí hags-
munum almennfcigs, og að í ping-
inu hafa Allianœ og Kveldúlfur
sfcn pingmaxminn hvort féliag, pá
Jón Ólafsson og Ólaf Thors, sem
auk pess taks, sem þeir hafa á
mörgum pingmönnium íhalds og
Framsóknar, vegna gamalla
hleypidómia á ríkisrekstri, háfa
ýmsa teyniþræði. að kippa í. Á
petta ekki síður við Framisókn-
ar- en íhalds-pingmenn, og verð-
ur nú gannan að sjá hvernig
menn verða við.
Um Ólaf Thors vitum við að
hann er pingmaður Kveldúlfs, en
ekki keflvísku útgerðiarmiannanina,
pegar um pað er að ræða hvort
útgerðarmenmrnir eigi að fá fisk-
inn vel borgaðan og Kveldúlfur
misisa gróðann, eða hvort alt eigi
að sitja eims og er.
Branð.
Það eru nú MÖnir tveir món.uðir
síðan bakaramieistarar urðu að
hækka verð á brauðvörum símum.
Á piessum mánuðum heflr fólk-
iö í þessari borg pví oirðið að
borga miklu meira fé en áður
fyrir þessa nau'ðsynjavöru, piað
er að segja: pdð fólk, sem verzlad
hefir við bukarameisldrfma, en
ekki Alþýðubrauðgerðina, því eins
og kunnugt er hetir hún enn eklu
hækkað verðið á sinum brauðium
og selur pau pví að töluveröuin
nrun ódýrara en bakaraimeiistar-
ar. Er vonandii, að Alpýðubrauð-
gerðiniri takist að halda brauð-
verði sínu svonia lágu lengi enn,
svo að hækkun. brauðvierðsins
pessum vandræöatímum. Þaö er
komi ekki ofan á alt annað á
ekki hægt að mieta pað að verð-
lieiikumi, pegar fyrirtæki sína svo
mikla ábyrgðaTtiilfinningu, að pau
nota sér ekki heppiiegar aðstæð-
ur tiil þess að setja hærra verð á
framlei'ðslu sána en allra brýn-
asta nauðsyn krefur. Og petta
hefir Alþýðubrauðgerðim sýnt
undan farið. Auðvitað hefði henni
verið pað í lófa lagið að hækka
verðið, en hún gerði það ekki
af pví, að hún er íyrirtæki, sem
A1 p ýðufél ögin eiga.
1 Alpýðublaðiinu í gær var
grein, seim sýndi að allar vör-
ur hefðu hækkað mjö.g í verði.
Það er hræMegt tíl pesis að
hugsa, að einmitt pegar alpýðu-
heímáilfc eru bjargariausiust sakir
mánaða-atvinnuteysi fyrirvinnunn-
ar, að á samna tíma skuli brýnustu
lifsnau'ösynjar stiga í veröi. Þetta
kemur auðvitaö harðast niiður á
álpýðu-börnumum og -mæðrunum.
En brauðverðið hefir ekki hækkað
enn hjá Alpýðubrauðgerðiinniii,
«prátt fynir aM.ar aðrar hækkanifr,
og ber auðvitað að virða það við
fyriirtækið.
Kom.
Fær Upton Smclalr
bóbmentave ðlann Nobels?
Ýimsur aðdáendur hins heiffls-
fræga ameríska skálds, Uptoms
Sinclairs, meða-1 mentamaninia í
Ameríku og Evrópu hafa gengist
fyrir söfnun undirskrifta meðal
háskóla- og bókmenta-manna
undir áskorun til vísindafélags-
fcs sænska um. pað, að honum
verði veitt bókmentaverðlaun No-
bels, pvi að í sampyktimni um
Nóbelsverðlaunin er gert ráð fynir
pví, að slíkir menn hafi tiillögu-
rétt um val verölaunamanmamna.
Undár pessa áskorun, siem var
siend vísindafélaginu 11. janúiar
1932, höfðu pá skriifað eða sam-
pykzt henni 770 menn úr 55
löndurn. Af heimsfrægum mönin-
um, sem ritað hafa undir áskor-
unima, má nefna vísindamenmimia
Albert Einstdin og Bertrand Ruis-
sel og Nobelsverölauniarithöfund-
ana G. Bernard Shaw og Romain
Rolland. Á Norðurlöndum hefir
ekki verið leitað undirskriftar
nemia eins manns í hverju Jandii
ntan Svípjóðar, með pví að gert
ráð fyrir, að vísindafélagið leiti
álits háskóla- og bókmemta-manna
par. Istendingurimn, sem skrifaö
hefir undir áskorunina, er dr.
Guðm. Finnbogasion, landsbóka-
vörður, en Daninn prófeasior Erik
Arup, sá er var í sambandstaga-
nefndfcni hér.
De Valera vlnnur á
við kosningarnar i írlandi.
Dublfc, 17/2. Mótt. 18/2. U. P.
FB. Fyrstu úrslit í fríríkisikoisn-
ingunum eriu nú kunn. LýðveTdis-
flokkurinn hefir fengið 15 ping-
sætíi, stjórniarfliokkurinn 12, ó-
háðir 6, verkamenn 2. Coisgrave
og De Valera hafa báðir verið
endurkosnir. — Margir' álíta, að
ríkisstjómfc sé í hættu, De Va-
lera verði! í meiri hluta á pingi
með tilstyrk verkamanna. Meiri
hiluti De Valera og verkamanna
yrði pó sennitega að eins lítilL
ef tíl vill 3—4 pfcgsæti.
Hafnapflð^ðnr.
Félag ungm jafnaðarmamia f;
Hafnarfirði heldur árshátíð sína.
n. k. laugardagskvöld í Góð-
templarahúsfcu.