Tíminn - 09.10.1965, Blaðsíða 5

sraass
^AUGARDAGUR 9. október 1965
TÍMINN
5
Útgefandl: FRAMSÚKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gíslason Ritstj.skrifstofur i Eddu
iiúsinu, sfmar 18300—18305 Skrifstofur, Bankastræti 7 Af-
greiðslusimi 12323. Auglýsingasimi 19523 AðraT skrifstofur,
sfmi 18300. Áskriftargjald kr. 90.00 á mán innanlands — f
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f
Verkefni Alþingis
Mörg verkefni bíða Alþingis að þessu sinni, og ber
þar enn sem fyrr hæst dýrtíðarmálin. Vöxtur dýrtíðar-
innar hefur sjaldan verið meiri en á þessu ári og bitna
afleiðingar þess ekki síður á atvinnuvegunum en almenn-
ingi. Það er „óskaplegt lánleysi", eins og það var rétti-
lega orðað í Mbl. fyrr á þessu ári, að þrátt fyrir betra
árferði en nokkru sinni fyrr og margfalt meiri tækni en
áður hefur þekkzt, „skuli stór hluti framleiðslufyrirtækj-
anna ýmist berjast í bökkum eða vera rekinn með tapi, og
þó skuli laun verkafólks ekki vera hærri en svo, að venju.
leg daglaun hrökkva nú verr til lífsframfæris en fyrir 7
árum. Þetta „óskaplega lánleysi“ stafar af því, að hér
hefur setið að völdum ríkisstjórn, sem ýmist hefur gert
sig seka um ranga forystu eða forystuleysi. Afleiðing-
arnar hafa orðið upplausn, ringulreið og skipulagsleysi,
sem hafa magnað í sameiningu meiri dýrtíð og verðbólgu
en í nokkru öðru vestrænu landi. Ósagt skal látið, hvort
meirihluti Alþingis tekur þessi mál öðrum og fastari
tökum en á undanförnum árum, en þörfin hefur aldrei
verið meiri en nú.
Annað og ekkert þýðingarminna viðfangsefni en efna-
hagsmálin eru uppeldis- og skólamálin. Hinar hröðu
breytingar, sem fylgia tækninni eftir, gera það óhjá-
kvæmilegt, að allt skólakerfið þarf að endurskoðast frá
rótum, og að skólastarfið þarf |ð stóraukast frá því,
sem nú er. Þótt nokkuð hafi verið gert í þessum málúm
hin síðari ár, hefur það verið alltof lítið til að full-
nægja hinúm breyttu aðstæðum. Hundruð ungmenna
verða því í dag án þeirrar menntunar, sem þau vilja öðl.
ast og eiga rétt til að njóta. Þetta vandamál verður ekki
leyst, nema með stórfelldu, nýju átaki og stórauknum
framlögum til skólabygginga og kennslumála. Hlu heilli
fór ríkisstjórnin hins vegar inn á þá braut á þessu ári
að lækka framlög til skólabygginga um 20%.
Á sama hátt þarf að hef ja stórfellda sókn á sviði rann-
sókna og vísinda.
Síðast en ekki sízt, er það svo verkefni Alþingis nú
eins og endranær að standa vörð um íslenzka menningu
og fjárhagslegt og pólitískt sjálfstæði þjóðarinnar. Breyt-
ingar þær, sem gera þarf á skólakerfinu í samræmi við
nýjar aðstæður og nýjan tíma, verður ekki sízt að mið-
ast við það, að þær treysti íslenzka menningu og tengsl-
in milli fortíðar og framtíðar. Vegna ímyndaðs stundar-
hags má ekki veikja í framtíðinni fjárhagslegt og pólitískt
sjálfstæði þjóðarinnar. Að sjálfsögðu þurfum við um
margt að samlaga okkur nýjum heimi, en það má ekki og
þarf ekki að gerast með þeim hætti, að við glötum því,
sem umfram allt gefur okkur réttinn til að vera sjálfstæð
þjóð, en það er hin sérstæða menning okkar og einbýli
okkar 1 landinu um aldaraðir. Ef þetta hvort tveggja
hefði ekki verið fyrir hendi, værum við ekki sjálfstæð
þjóð 1 dag.
Einkaeign
Broslegt er að lesa þá staðhæfingu Mbl., að það
sé sönnun fyrir frjálslyndi þess, að það sé í einkaeign.
Öll afturhaldssömustu blöð lýðræðisríkjanna eru nefni-
lega í einkaeign Mbl hefur fj-á fvrstu tíð verið starf-
rækt i anda slíkra blaða. þröngsýnt í skoðunum, ofstæk-
isfullt í pólitískum málflutningi. hlutdrægt og óheiðar-
legt í fréttaflutningi, en þó jafnan látizt vera óskaplega
Victor Vinde:
Of snemmt fyrir
í Grikklandi að
afturhaldið
fagna sigri
Fylgi Konstantins konungs minna en nokkry sinni fyrr
AFTURHALDSÖFLIN í
Grikklandi virðast hafa borið
sigur úr býtum í bráð og Georg-
íos Papandreou, fyrrum leiðtogi
meirihlutans, er nú kominn í
stjómarandstöðu. Eftir margar
misheppnaðar tilraunir hefir
Konstantín konungi loks tekist
að fá myndaða stjórn, sem hon
um gezt að. Þingið fer nú í
leyfi og er eindregið búizt við,
að allt komist á ný f „röð og
reglu".
Þeir, sem þess óska og þann-
ig hugsa gera einnig ráð fyrir,
að almenningur verði leiður á
stjórnmálunum, þar sem ekki
sé unnt að standa í kröfugöng
um látlaust. Papandreou er auk
þess orðinn 77 ára að aldri og
gætí þá og þegar fengið hjarta
slag og horfið af vettvangi. Ef
svo færi ættu afturhaldsöflin,
ásamt liðhlaupunum úr mið-
flokkafylkingunni, að hafa
góða möguleika á að sigra í
næstu kosningum. Þá ætti að
mega leggja lýðveldishugmynd
ina á hilluna fyrst um sinn.
Vitaskuld er rangt að gefa
ráð fyrir, að stjómarkreppan í
Grikklandi sé ekkert annað en
valdastreita milli hins unga
konungs og flokksforingjans
gamla. En á þeírri hlið málsins
hefir borið mest út í frá,
ehda ekkert launungarmál, að
þeir hafa andstyggð hvor á öðr
um og geta helzt ekki hitzt.
KONSTANTÍN konungur á
sammerkt föður sínum og öðr-
um fyrirrennuram í því, að
hann á bágt með að Þola vold-
ugan mann í forsæti ríkisstjórn
arinnar. Páll faðir hans losaði
sig víð hægri-leiðtogann Kara-
manlis á sinni tíð, þegar hann
varð of voldugur. Vera má að
Konstantín hafi flogið hið
sama í hug þegar hann sá
vald og áhrif Papandreous auk
ast hröðum skrefum. Engin
vitneskja liggur fyrir um,
hvert hlutverk Friðriku drottn
ingar hefir verið bak við tjöld
in.
Hitt er óhætt að fullyrða, að
öryggisþj ónustan og hirðin
hafa borið í konung alls konar
óheppilegar og vafasamar sög
ur um Papandreou. Hann var
meðal annars sagður gersam-
Iega í klóm kommúnista, sem
er alrangt. Eínnig á konungi að
hafa verið sagt, að Papaiidreou
hafi átt aðild að samsæri um
að kollvarpa konungdæminu og
„byltingin“ hafi átt að hefjast
15. júlí, eða sama daginn og
konungurinn fékk Papandreou
pokann sinn. Hafi konungur í
raun og veru trúað þessari sögu
ber það dómgrelind hans miður
gott vitni.
SAGAN um soninn Andreas
Papandreou, sem áður var hag
Ifræðiprófessor við Berkley-há
skóla í Bandaríkjunum, er
jafnmikil fjarstæða. Hann á að
hafa verið i slagtogi með lýð-
veldissinnaðri herforingjaklíku,
sem nefnist Aspida Svo er að
sjá sem klíka þessi sé að mestu
uppfinning öryggisþjónustunn-
ar, en átti þó mikinn þátt í falli
1 Papandreous.
Papandreou
— vinsældlr hans hafa atdrei
verlS melrl.
Jafnvel Þó að ekki sé með
neinu móti unnt að efa, að um
hafi verið og sé að ræða valda
baráttu milli konungsfjölskyld
unnar og leiðtoga fjölmenns
lýðræðisflokks, virðast fylgis-
menn Papandreous hafa gert
of mikið úr hlutverki konungs
sjálfs. Að baki konungs hafa
staðið önnur og ef til vill mátt
ugri öfl, sem hafa haft áhrif á
konunginn, hvert með sínum
hætti. Öll afturhaldsöflín í hinu
íhaldssama, gríska þjóðfélagi
stefndu að falli Papandreous.
Sennilega hefir Konstantín kon
ungur ekki átt upptökin sjálf
ur.
Helzti veikleiki Papandreous
var í því fólginn, að hann réði
ekki og ræður ekki alls kostar
við sinn eiginn flokk. Ef helztu
samstarfsmenn hans og flestir
ráðherrarnir hefðu ekki brugð
izt honum þegar verst gegndi,
hefði hann ekki þurft að láta í
minni pokann fyir konungi. Þá
hefði hann sennilega fengið
vilja sínum framgengt. Hægri
armur flokksins sveik Papan
dreou, ásamt nokkrum vinstrí-
sinnuðum mönnum. En ekki
hefir það stafað af hollustu við
konungsvaldið. Þessir aðilar
vildu aðeins losa sig við flokks
foríngjann fyrir þá sök, að
hann var í þeirra augum of
máttugur og þeir höfðu engin
tök á að setja honum stólinn
fyrir dyrnar í flokksforustunni.
Auðvitað átti persónuleg frama
gimi sinn þátt í öllu saman,
enda vildi margur taka við af
Papandreou.
MEÐ HLIÐSJON af Því, sem
gerðist í frjálslynda flokknum
í sambandi við stjórnarkrepp
una ,virðist mjög líklegt, að
íhaldsöflin hafi verið búin að
undírbúa hana vel og lengi og
sennilega í náinni samvinnu við
hirðina og herinn. Tilviljunin
ein virðist ekki hafa valdið
stjórnarkreppunni, heldur hef-
ir ráðið úrslitum, að fóstrið var
einfaldlega orðið fullburða og
margt steðjaði að í einu.
Svo sem kunnugt er hefir
Papandreou sætt mikílli gagn
rýni. Sagt hefir verið, að hann
væri lélegur stjórnarformað-
ur og linur flokksleiðtogi, en
ræðumaður af guðs náð. Hann
á að hafa verið einstrengings-
legur og erfiður í samvinnu,
og viljað ráða yfir öllu, jafnvel
hernum. Þegar þar var komið á
konungur að hafa sagt hingað
og ekki lengra.
Gagnrýnendurnir hafa ekki
getið þess, að í augum alþýð-
unnar er Papandreou tákn lýð
ræðissigurs í landi, sem lotíð
hefir afturhaldsöflum í þrjá-
tíu ár. Þetta er hægt að fá
staðfest hjá hvaða óbreyttum
Grikkja sem er. Liðið er knapp
lega hálft annað ár síðan að
hin hataða íhaldsstjórn var að
velli lögð, en á valdatíð hennar
ríkti pólitísk ógnaröld í land-
inu. Fólk mátti ekki lesa þau
blöð, sem það óskaði og stjórn
málafundi mátti ekki halda-
Ekki var unnt að fá vegabréf,
ökuskírteini eða starf hjá rík
isstofnun eða stærri einkafyrir
tækjum nema lögreglan gæfi út
svonefnt hollustuvottorð. Sá,
sem las ,,rangt“ dagblað eða
lét í ljós fylgi við „villukenn-
ingar“, gat ekki vænzt þess, að
lögreglustjórinn í heimahéraði
hans gæfi honum hollustuvott-
orð. Hann var umsvifalaust
stimplaður sem kommúnistí.
HVAÐ sem almennu mati á
efnahagsstefnu Papandreous líð
ur er óhætt að fullyrða, að
honum ber að þakka að bænd
ur öðluðust nokkra kaupgetu
í fyrsta sinni í sögu Grikklands.
Hátt verð búsafurða og styrkir
höfðu í för með sér, að íbúar
sveitaþorpanna fengu loks fé
milli handa. Þeir voru allt í
einu metnír sem menn.
Önnur umbót hans varð einn
ig til hagsbóta fyrir hinn hlunn
farna meirihluta í landinu, eða
skólalögin, sem kváðu svo á,
að öll kennsla skyldi vera ó-
keypis. Þetta, ásamt ókeypis
máltíð í almennum skólum, gjör
bylti aðstöðu íbúa sveitanna.
Hinn óbreytti almenningur ,
leit á valdatöku Papandreous '
sem lýðræðislega byltingu, en
hinir betur megandi litu aftur
á móti á hana sem ógnun við
gildandi Þjóðfélagsform og öll
sérréttindin, sem því fylgja.
Meðal „heldra' fólks í Aþenu
er hlegið að hinum „hálfrugl-
aða“ Papandreou, sem þeytíst
um landið þvert og endilangt
og talar yfir múgnum. Það álít-
ur hann lýðskramara og draum
óramann, en gerir sér enga
grein fyrir, hvílíkan hljóm-
grunn hann fær hjá grískri al-
þýðu.
EG var viðstaddur fjöldafund
inn, sem Papandreou hélt í Sal
oniki um daginn, en það er
sennilega fjölmennasti fundur,
sem nokkra' sinni hefur verið
haldinn í Grikklandi. Lögreglan
sagði, að fundarmenn hefðu
verið 80 þúsund, við blaðamenn
irnir gizkuðum á fjórðung úr
milljón, en fylgismenn Papan-
dreous sögðu 350 þúsund. En
fjórðungur úr milljón er allt á
nokkuð, þegar Þess er gætt, að 1
Framhald á 6. síðu. H
sfí
I