Alþýðublaðið - 15.06.1932, Blaðsíða 2

ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
Vega vinnukaupið.
AtvSnna sjónmnna.
Nýlega var sagt fr.á pví í út-
varpinu, að í tveiim hreppum i
■H únavatnssýslu væri farið að
vinna að sýsluveguni l'yrir 50
aura tímakaup, og að mieðlimir
verkamannafélagsins á Hvamms-
tanga vinni eklri. við þessa vinnu,
pví taxti félags þieirxa væri 80
aurar.
Hér er aðallega urn vinnu að
ræða, sem unniin er út um sveitir
og af sveitamön.nuin, sem enn
þá eru mjög lítið þroiskaðir fé-
lagslega og auðveldlega má telja
trú um, að þeir séu að vinna fyriir
föðurlandið með því að vinna
fyrir lágu kaupi, því nú þurfi allir
að spara (og svo öll romsan, sem
við könnumst við). Verklýðsisam-
tökin eiga því hér nokkuð erföða
aðstöðu, og þarf til nýrra ráða
að taka, ef duga skai.
Txl mála hefir komið, að á
Siglufirði, Akureyri, ísafirði, í
Reykjavík, Hafnarfirði og öðrum
stöðum, er mienn sækja vúnnu
ti, verði aðkomiumönnum úr
þeim iireppum, sem þessi launa-
kúgunar-vegavinna íer fram í,
bönnuð vinna, og nái það jafnt
til þeirra, siem viinina þiessia vinnu,
sem allra aimara úr hreppnum,
nema að sjálfsög'ðu félagsiskráðm
verkamanna, sem ekki koma ná-
lægt launakúgmarvinnu'nni. Mál
þ'etta var til umræðu á síoasta
fundi Alþ ýðusambiand.ssfjó rnar-
innar, en enn þá er eklíert full-
ráðið um það.
FlQBSjfliBQin í K. R. húsiniu
Reyjkvikingar munu hafa veitt
flugsýningu þ«rri ,siem er nú í
K.-R.-húsiniu, ofl.it la athygii, því
þar er margt gott að sjá. En þ,að,
sem hlýtur að draga að sér m-esta
athygili, er hin nýja flugvél, siem
þeir Björn Olsen, Björn Eiríksison
og Gunnar Jónasson hafa smiðað
í vetur. Hófu þeir verkið rétt
eftir síöasta nýjár og luku því
fyrir nokkru. Vélin tekur tvo far-
þega og hefir tvöfaldan stýris-
útbúna'ð, svo að hægt er að kewna
(flug í henni. Lengd vélarinnar er
6 mietrar, en væirtghaf er 7V4 rnetr-
ar. Hún, er um 400 kg. að þyngd,
en mun hafa urn 300 kg. buröar-
uiagn. Skrokkur flugvélarinnar er
úr krossviði, en vænigjagrind og
stýri úr öðruim viðii. Vængirnir
eru klæddir mieð lérefti og i það
borið. En aðalistykkið vanitar þó
enn, og er það mótorjnn; kostar
hanin um 6 þúís,. krónur, og smið-
irnir eru ekká svo efnaðir, að
þeir geti lagt frarn það fé nú.
Sýninigin verður'að einis opin í
'dag og í kvöld til kl. 10, og er
fastLega skorað á fólk að sækja
hana. Þar fást líka fjöldamargar
myndiir af flugferðum, flugmönn-
um og teknar úr loftinu.
Stjórn Sjó’miainnaféliags Reyikja-
víktir snéri sér I vikuinnli Slem ieið
til Ásgeirs Ásgeirsis'onar forsætis-
ráðberra með ýmsar fyrirspurnir
viðvíkjandi síldarútgierð í sum-
ar, en hainin öskaði eftir að fyr-
irspwrnimar væru skriflegar og
að þær yrðu lagðar fyrir alla
landsstjórnina.
í gær gekk Sjómannafélags-
stjórnin aftur fyrir liandsstjórnina
og lagði fynir hana spurnlinigar
þær, er hér fára á eftir:
Vegna yfirsiandandi atviimu-
sfcorts meðal sjómanua hér í bæn-
um og víðar á landinu og þar
sem horfúr eru ísikyggilegar um
að úr atvinnuleysinu rakni,, þá
viljum vér leggja fyrdr hæsitviirta
ríkisstjórn cftiríarandi fyrirspurn-
ir og tiillögur, í þvi trausti, að
hún sé fyrst og fremst þess imegn-
ug, að hafa áhrif á þau iniál, er
hér um ræðir, á þanu veg, að at-
vimnumöguíLeikar aukiist fyrir sjó-
mjannastéttina, að minsta kosti yf-
ir miánu'ðiina júlí—iseptemhier' tiil
að byrja með.
1. Verður síildarbræðsluverk-
ismíðja ríkiséms á Siglufirði
istarfrækt í suimar? Hvaðá
verð myndi hún gireiða sitrax
fytir síldarmálið?
2. Sér líkisistjómiin. sér ekki fært
að taka á leigu í sumar verk-
smiðju Dr. Paul á Siglufirði
og Kriosisaniesverfcsmi’ðjuina á
Eyjafirði ? Sömuleiðis verk-
ismiðjur innlendra mannia, ef
þær verða ekkd starfræktar, og
reka þær mje'ð sama fyrir-
komulagi og verksmi'ðju ríltis-
ins?
3. Getur rí’kisstjómin ekki haft á-
hrif á ba’nikana í þá átt, að
togarar þ'eir, sem nú eru eign
þeirra, vierði geröir út af þeim
á síldveiðiar í sumar ?
4. Getur ríkiisstjórnm ekki haft
áhrif á verðlag til hækkunar á
isíld til söltunar, aukna sölu-
miögulieika eriendiis og á þann
hátt trygt fisfcimönnum sann-
virði fyrár síldina og aulkna
söltun ?
5. Getur ríkisistjórnin ekfci komið
í vag fyrir, að eriLend veiðdiskip
leggi síld hér á land, hvort
helduT er til bræðslu eða sölt-
uriar, ef íslenzk sikip eriu til,
is'em geta fulilnægt síldarþörf
verksmiðjanna ?
6. Telur rikisstjórnin ekki niauð-
synlegt, að haildið sé uppi öfl-
ugri landhelgisgæzlu á síldar-
svæöinu yfir síldairtímann, svo
ilandsmenin verði öruggir fyrir
ágengni egjendta veiðimanna ?
Hve rnörg skip tel'ur ríkis-
’stjórnin nægiteg við gæzluna?
7. Hva’ða ráðstafanir hygst
stjómin a'ð gera svo ísifi’siki-
veiðar verði stunda'öar á kom-
andi hausti? ,
8. Hvaö getur rikisstjórnin gert
fyrir þá sjómenn, er engrar
atvinnu eiga von í sumar og
komandi vetur?
9. Teilur stjórnin ekki nauðsyn-
liegt að stofna nú þegar tii at-
vinnubóta fyrir þá atvilnnu-
lausu?
Vi'ð leyfurn osis að leggja þess-
ar fyririspurnár fyrir hæstvirta rík-
isistjórn. Á bak við þessar fyrir-
spurnir felst sfcoðuin okkar á þvi,
hvað beri að gera ti;l þess að
bæta að nokkru úr því ömurdega
ástandi, sþmi fyrirsjáanlegt er að
verður og er þiegar að verða hjá
íslenzku sjómannastéttinni, aðal-
framieiðslustétt landsins. Við lít-
um einnig svo á, að skynsam’leg-
aistia atvi'nnubót hianda sjómanna-
stéttinni, og þá jafnfra'mt handa
öörum verkamöninum, sé að láta
sikipastól lanidisius iganga til
veiða, og eins og nú standa sakir
er fyrst og fremst um síldveiö-
ina að ræða. Síildveiði'tíminn gef-
ur að jafnaði 2—21/2 miánaðar at-
vinnutíma. Leggist þesisii veiði
niður að miestu í ár er fyrirsjá-
anlegt, að ríkisvaldiö verður að
(grípa í tau’mana og mynida aðra
atvinnu, og það strax í júlímlán-
uði, handa þeim fjölda ve’rika-
fólks, sem ella hefði haft atvinnu
við síldveiðarnar.
Við álítum að síidarverksmiðj-
urnar þurfi allar að vera reknar
og veitt til þeirra mieð isil. sfcip-
ítm cingöngu. SkipasitóH er næg-
ur til þesis. Ef eágendur verk-
smiðjanna af einhverjum ástæð-
um vilja ekki starfrækja þær, þá
álítum við óumflýjanjegt að ríkið
taki þær á leigu með vægu verði
og reki þær. Eða ef eigendur
vilja heldur ekbi leigja, að taka
þær eignarná’mi, því _þjóðarheill
krefst þessi.
Um síldarsöltunina teljum við
nauðsynlegt að ríMsstjörnin hafi
þar allmikil afskifti af. Enginn
veit nú með vissu hversu rniíkla
sld að salta megi, og því síður
að mokkur vissa sé fenigin hvaða
verð boðið verður fyrir síldina
nýja. Síldarverzlunin er nú ko'min
í hendur umboðsmanna eriiendu
ikaupend-anna, sem munu sem fyr
bjóða bana niðiur hver fyrir öðr-
um. Við teljum að nauðsyn bieri
til að koma í veg fyrir þetta
óieðlliega niðlurboð. V.iið t-eljum
eininig að ríkisstjórnin hafi bezta
áðstöðu til þess að koma á
samningum, um sölu síldar í
stærri stíl til þieirra þjó-ða, er
vild'u haf-a vöruisMfti, eða jafn-
vel án þeirra. Aldrei meiri nauð-
syn en nú að geta aukið söltun-
ina, þó verðið væri ekki hátt.
Við lítum einnig svo á, að Ö-
hæfilegt sé að hankarnir Mggi
m>eð skipin ónotuð, bundin i flelstH
um þann- tímann, sem allir þurfa
að bjarga sér á þeim. Ríkisstjórn-
in hefir yfirstjórn bankanna og
getur mikliu um það ráðið, hvað
bankstjórnirnar gtera í þessu
efni.
Það skiftir máld, hvort útlend-
ingum verður leyft að leggja síld
-,á land í verksmiðjurnar eins og
tíðkast hefir, eða ekki. Viið eig-
um sjálfir nægan sfcipasfél til •
þess að fiska í aliliar veTiksmáðjur,.
sem til eru í landinu, ef hvort
tveggja er staxfrækt, og ekki
vantar fólfcið. Við álítum aÖ skil--
yrðisdaust eigi að bann-a útlen-d-
ingum að leggja síld á land, ef
mxlliríkjasamningar eru því ekki
til fyrixsMðu. Jafnhllða þesisu
þarf að halda uppi öflugri land-
helgisgæzlu, betri en áður hefir
verið. Til þesis þyrfiti sennilega
2—3 varðskip staðbundin á síld-
veiðisvæðinu.
Fari svo, áð ekkert verði gerf
í þá átt að auka sildarútgeröina
frá því, sem nú borfir við, þá;
eru flieiri þúsund ma-nna atvinnu-
lausir bæði á sjó og lan-di, sem
fltestir hafa ekkert fyrir sig að
leggja, horfandi með ótta og von-
1-eysi fram á atvinnulausan vetux,
hjargarlausir fyrir sig og sína.
Hungurvofan sfiendur fyrir dyr-
um- Frá okkar sjónarmi'ði verður
að stofna til atvinnubóta í ein-
hverri mynd strax í næsita mánr-
uði. Betra að látia vinna sumar-
tímann og fram á haustið en þieg-
ar frost, hrakviðri og íaninir
steðja að. En þrátt fyrir það þótt
síldveiði verði rekin á fylsta hátt,
verður ávalt stór íiópur mianna,.
siem enga atvinnu fær.
Við væntum að hæstvirt rífeis-
stjóm- sjái hvert stiefnir fyrir all-
an almenning á þessum tímum,
'Og gangi svo Langt í ráöstöfun-
um, er miða til aufemn-a atvinnu-
möguleika fyrir fólkið í landinu,
sem vinnur og fnamlieiðir, á’n þiess
þó að þrönigva kosti þesis á öðr-
tun sviðum, þó-tt það bosti sárs-
aufea hjá þeim-, er auraráðdn hafa.
Reykjavík, 13. júní 1932.
Virðinigarfylisit.
1 stjórn Sjómaniniafélaigs R-eykja-
víkur.
Sigurjón Á. Ólafsson.
Jón Sigurdsson.
Sig. ölafsson.
Ólafur. Fridriksson.
Steindór Árnason.
Til ríkisstj'órnnritnnar.
MótmælL
Vegma þess að greinin: „Aðvör-
un til foreldra", sem birtiist 5 135.
tölubl. Vísis þ. á. með und-irsikriift-
íimi „Kennari“, hiefir vakið 111-
fcvittnislegt tal um feennarastétt
Reykjavíkur, leyfum vér un-d-ir-
rituð osis að tafea friam eftirfar-
andi:
1) Vér mótmælum ein-driegið
þeirri stefnu, s-em Hjörtur B.
Ilelgason heldur frami í 142. tölu-
bilaði Vís-is þ. á. um póíliitíska
starfsiemi A. S. V. mieðal barnia.
Munum vér undirrituð leggjast á|
m-ótd A. S. V. hvenær sem su
stefna verður hafjn í félaginu,