Morgunblaðið - 30.04.1988, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. APRÍL 1988
B 3
Símamotta nr. 5.
Standandi kona.
Giacometti heim til sín I kvöld-
verð, sem átti eftir að snúast
upp í yfirheyrslur og réttar-
höld; Giacometti var farinn
að vinna að þeim hlutum er
gerðu hann frægan, hann
mótaði hausa og fígúrur, sem
Breton sagði að væru auð-
þekkjanlegar. Bannfærði
Breton Giacometti!
Framan af var Alberto allt-
af meira og minna skítblank-
ur, og þegar hann tók saman
við eiginkonuna Annette, átti
hann ekki fyrir mublum í stof-
una, þannig að hann málaði
húsgögn á veggina. Hann
hafði miklu meiri þörf fyrir
fyrirsætur en sófasett. Bróðir-
inn Diego sat fyrir og eigin-
konan stóð fyrir; þetta voru
helstu fyrirsæturnar. En svo
kom fyrir, að hann brotnaði
á rist í afleiðingu bflslyss og
urðu þá til risastórir fætur
sem steyptir voru í bronz. Og
nefnandi fætur: Margar
höggmynda listamannsins
reyna einmitt að höndla skref-
ið , hreyfinguna — hreyfing-
una sem í reynd er ómögulegt
að móta í mynd og kyrið.
Eftirsóknin í þetta óhöndlan-
lega, þar sem tilraunin skiptir
öllu máli eðlis vegna, er sú
Diego í blússu.
grensa þar sem eru skilin á
milli gervi og alvöru.
Styttumar i Stuttgart
ýmist eins og skáru rýmið sem
þær voru settar í, eða þá að
höggmyndin fékk á sig blæ
teikningar, þar sem hvítur
veggur var bakgrunnur.
Kemur þá að Bandaríkja-
manninum Walter de Maria,
sem fæddur er 1935. Hann
er í hópi upphafsmanna að
Minimal Art, Land Art og
konseptlist. Kunnur m.a. fyrir
að fylla sýningarsali af mold.
Á „dokumenta 6“ í Kassel
1977 boraði hann holu oní
jörðina, 5 cm að þvermáli og
kflómetra á lengd — og fyllti
svo upp með messingstöng-
um; „Lóðréttur jarðkíló-
metri," hét það verk. Á ber-
svæði í New Mexico er verkið
„Eldingavangur;" 400
oddmjóar eðalstálstengur
standa upp úr jarðveginum
með jöfnu millibili á svæði
sem er mfla sinnum kílómetri
að flatarmáli. Hlutverk þeirra
er að hremma eldingar.
Verk de Maria í Staats-
galerie Stuttgart heitir „5
heimsálfuskúlptúr." Það legg-
ur undir sig heilan sal, þar
sem áður voru marmarastytt-
ur. Hæðin er 75 cm, en
breiddin 13 metrar og lengdin
23,5 metrar. Eitthvað um 200
rúmmetrar af marmara og
kvarzi, nálægt 325 tonn af
hvítu gijóti. Tvö ár tók að
setja þetta verk upp og grótið
var fengið frá Brasilíu, USA,
Indlandi, Kenýa og Grikk-
landi. „Vildi listamaðuinn með
þessu verki gefa til kynna á
einfaldan og órækan hátt, að
sama efnið er í öllum löndum,
sama hvar í álfu þau standa,“
segir í prentuðum texta frá
listfræðingum.
Heyrzt hefur að safnið klæi
í lófana og vilji endilega kaupa
hið glitrandi hvíta gijót. Sagt
er að verðið nemi tveimur
milljónum marka, aðeins____
Og í þriðja lagi er svo að
geta fyrstu yfirlitssýningar á
teikningum eftir Dieter Roth.
Það eru þijú söfn sem standa
að: Kunsthall í Hamburg,
Staatsgalerie Stuttgart og
Kunstmuseum Solothum í
Sviss — er um farandsýningu
að ræða. Ætla ég að fylgja f
framhaldinu fréttatilkynn-
ingu frá Graffsku safndeild-
inni í St. St. þar sem segir
meðal annars þetta: Vart
verður betur lýst en þegar
sagt er að Dieter Roth sé eins-
mannshreyfing í listinni.
Hann er listamaður myndar-
innar og málsins: Málari, ob-
jektgerðarmaður, grafiker,
bókahöfundur, bókagerðar-
maður, útgefandi — með
vögguprenti sínu á fimmta
áratugnum var hann upp-
finningamaður þess, sem f
dag er nefnt „listamanna-
bók.“ Jafnframt er hann kvik-
myndager'ðarmaður, vídeó- og
performanslistamaður sem og
músfkant. Ekki svo ýkja
ófárra-þjala-smiður, blandar
undirritaður sér inn í gæsa-
lappalausan, en þrátt fyrir
það tilvitnaðan texta. í fyrsta
skipti eru nú til sýnis teikni-
blöð frá árunum 1944—87.
Teikniverk listamannsins hef-
ur fram til þessa verið nánast
í „óyfirliti" vegna umfangs;
einkum þó og sér í lagi vegna
þess að trissumar eru út um
allt, eins og þeir segja í Mos-
fellssveitinni, þar sem Dieter
býr einmitt einum þræðinum.
Dieter Roth er svissneskur
listamaður, fæddur f Hannov-
er árið 1093; hann er með
sterkustu listamönnum sem
ísland hefur nokkru sinni átt.
Morgunblaðið/Emilía
Þau sýna i austursal Kjarvalsstaða: Leifur Vilhjálmsson, Sara Vilbergsdóttir, Svan-
borg Mattíasdóttir og Guðbjörg Lind Jónsdóttir.
Vinnum eins og hinir
og málum
þegar við getum
Fjórir myndlistarmenn opnuðu
samsýningu í austursal Kjarvals-
staða sl. laugardag. Þetta eru þau
Guðbjörg Lind Jónsdóttir, Sara Vilbergs-
dóttir, Svanborg Mattíasdóttir og Leifur
Vilhjálnisson. Öll fjögur útskrifuðust þau
úr málaradeild Myndlista- og handlða-
skóla íslands vorið 1985; eftir samsýn-
ingu 1986 skildu leiðir en liggja núna
saman aftur þessa vordaga á Kjarvals-
stöðum.
Á sýningunni eru Qörutíu og níu verk sem
skiptast í nokkuð jöftium hlutföllum á milli
myndlistarmannanna Qögurra. Ekki verður
séð af sýningunni að verkin séu efnislega
samvalin eða unnin með slfkt f huga, enda
neita þau flórmenningarnir því staðfastlega
þegar um er spurt.
„Ástæðan fyrir því að við sýnum saman
nú er sú að við héldum samsýningu í Gall-
erí íslensk list árið 1986. Sú sýning tókst
vel og við ákváðum að stefna á aðra samsýn-
ingu í framtíðinni. Sara og Svanborg héldu
sfðan utan til frekara náms, Sara á Listahá-
skólann í Osló, Svanboig á Jan Van Eyck-
listaskólann í Maastricht í Hollandi. Um
jólin 1986 var sfðan ákveðið að panta salinn
héma og stíla á aðra samsýningu," segja
þau í sameiginlegu svari við spumingu
blaðamanns. „Það er mjög spennandi að sjá
verk hvers annars eftir þennan tíma, því
við höfum ekki getað fylgst náið hvort með
öðm undanfarið. Það er margt sem mælir
með því að sýna saman. Það er léttara og
við höfum stuðning hvort af öðm, einnig
er auðveldara að kljúfa allan kostnað við
sýningarhaldið — þó það sjónarmið hafi
reyndar ekki komið fram fyrr en eftirá —
og svo er fólk misjafnlega fljótt tilbúið að
sýna á stórri einkasýningu. Við emm enn
á því stiginu að koma okkur á framfæri og
okkur finnst gott að byija á samsýningu.
Það er einnig heilmikill lærdómur í því að
setja upp svona stóra sýningu. Þó höfum
við öll sýnt áður, bæði á samsýningum og
einnig á litlum einkasýningum í tengslum
við skólana erlendis. Þá má nefna að ein
mynd eftir Svanborgu fékk verðlaun á IBM-
myndlistarsýningunni á Kjarvalsstöðum í
fyrra.“
Aðspurð um möguleika ungra myndlistar-
manna á íslandi í dag verða svörin löng og
margslungin en lfklega má draga þau sam-
an í þetta sameiginlega svar „Það er nauð-
synlegt fyrir alla myndiistarmenn að sýna.
Það gerir manni kleift að átta sig á hvar
maður er staddur. En ungir myndlistarmenn
lifa ekki af list sinni. Við vinnum fulla vinnu
og málum sfðan í frístundum. í þeim skiln-
ingi erum við frístundamálarar. Ungir
myndlistarmenn á íslandi hafa þann mögu-
leika að sýna, annað hvort einir eða fleiri
saman, vekja á sér athygli og byija að selja
verkin sín. Erlendis er þessu öðruvísi farið,
þar er t.d. meira um samsýningar á vegum
stofnana og hins opinbera, þar sem hægt
er að leggja inn verk sem dómnefndir §alla
um. Þannig felst ákveðin viðurkenning í því
að eiga verk á slfkum samsýningum. Af
slíku héma heima má nefna UM (ungir
myndlistarmenn) sýninguna 1983 og IBM-
sýninguna á sfðasta ári. Það mætti vera
meira af slíku.
Viðhorf fólks — almennings — til mynd-
listarmanna er yfirleitt jákvætt. Sumir eru
með fordóma — segja unga myndlistarmenn
vera að leika sér — aðrir eru jákvæðir. Öll
getum við verið fordómafull á það sem við
skiljum ekki í fari annarra. Það eru viss
forréttindi fólgin í því að stunda listsköpun.
Ungir myndlistarmenn eiga kannski ekki
að fá allt upp í hendumar en engu að sfður
mega þeir njóta skilnings á vinnu sinni. Það
væri t.d. gott ef við þyrftum ekki að vinna
fulla vinnu meðfram myndlistinni. Það er
slæmt að vinna tvöfaldan vinnudag. En
okkar viðhorf mótast dálítið af því að vera
búin að herða okkur upp meðan á námi
stendur og reikna með því að þetta verði
þungur róður. Einhveiju verður alltaf að
fóma og oft verða iífsgæðin fyrir valinu.
Myndlistarmenn dragast oft aftur úr í
lífsgæðakapphlaupinu — þeir hafa hvorki
tfma né peninga til að taka þátt í því. I
þeim skilningi em ungir myndlistarmenn
ekki í góðu sambandi við þjóðfélagið. En
við emm ekki í neinum fílabeinstumum.
Við emm útí þjóðfélaginu vinnandi eins og
allir hinir og málum þegar við getum. Við
emm þvf í góðu sambandi við fólkið og lífið."
Með þeim orðum lýkur spjallinu sem fór
fram á Kjarvalsstöðum fyrr í vikunni. Sýn-
ing þeirra fjórmenninganna er opin til 8.
maf f austursal Kjarvalsstaða eins og áður
sagði.
H. Sig.