Morgunblaðið - 27.08.1988, Síða 3

MORGUNBLAÐLÐ, LA.UGARDAGUR 27. AGUST 1988
B 3
draum mjmdliatarmanns um betra
líf fyrir plánetuna jörð, sem mann-
eskjan er að leggja í rúst í stað
þess að virða hana og lifa í sátt
við hana. „Plánetan ber ábyrgð á
sínu lífí í sólkerfínu rétt eins og
við berum ábyrgð á okkar Iífí“,
bætir hún við. „Þegar við fáum
krabbamein reynir iíkaminn allt
til að eyða því; á sama hátt held
ég að mannkynið sé krabbamein
á plánetunni jörð. Jörðin þarf
kannski að reyna að hrista mann-
kynið af sér ef hún ætl'ar að lifa
af,“ segir Messíana. Ég spyr hana
um ábyrgð mannskepnunnar á
eyðileggingu umhverfísins — bera
allir sömu ábyrgð eða er henni
misskipt? „Hver einasta mann-
eskja ber ábyrgð á öllum hinum —
á vissan hátt. Það er kannski
vegna þess að við öxlum ekki þessa
samábyrgð sem veldur því að
ástandið er éins og það er. Við
látum hlutina viðgangast en
ábyrgðin er söm og jöfn.“
Messíana segir í sýningarskrá
að fegurðin í skilningi þeirra
Muggs og Matisse sé ekki tíma-
skekkja og myndlistarmaðurinn
(Messíana) taki jaftiframt afstöðu
gegn forfrömun ljótleikans í samt-
íðinni. Ég spyr hvað hún eigi við.
„í verkum þeirra Muggs og Mat-
isse er ákveðin ljóðræna. Þeir taka
alltaf afstöðu með fegurðinni á
bjartan hátt. Við höfum undanfar-
ið gengið í gegnum mjög myrkt
tímabil í listum en erum kannski
núna að komast útúr þessu svarta
í manneskjunni — þessum stöðugu
lýsingum á ljótleikanum. Mér
finnst ég sjá þess merkL En ljót-
leikinn er svo ráðandi á mörgum
sviðum. Mikið af efni qónvarps
og kvikmynda er t.d. svo gjörsam-
lega mannskemmandi.
Hreyfíverkið segir kannski frá
því hvemig manneskjan ætti að
þróast og tengir saman ljóðið og
myndimar og skerpir samhengið
þar á milli,“ segir Messíana. Eftir
að hafa horft á hreyfíverkið hef
ég orð á því að þama sé verið að
segja ákveðna sögu — færa Ijóðið
í leikbúning á vissan hátt. „Það
er rétt,“ segir Messíana. „Ég fer
þessa leið vegna þessa að ég er
fyrst og fremst leikhúsmanneskja.
Þegar ég hugsaði um skáldið þá
hafði ég H.C. Andersen í huga.
Mér fínnst hann hafa unnið svo
makalaust ævistarf. Hann leitaði
ævinlega að fegurðinni og fann
hana í ljótleikanum. Þetta má ekki
misskilja þannig að hið Ljöta sé
fallegt. En fegurðin Ieynist innan
um ljótleikann,“ segir Messíana
að lokum.
H. Sig.
akademíunnarer það sagt merlqa
skáldskap mitt á milli þess að vera
spakmæU og tækifærisljóð; það er
í anda Ieífturs að skýra hið óskýr-
anlega, fanga það sem ekká verður
fangað. Gómez de la Sema birti
sína skýringu í forminu: „húmor
+ myndhverfíng= greguería".
Margar gregueríur eru frægar.
Meðal þeirræ „í tjöminni í tijá-
garðinum þar sem við lékum okk-
ur böm liggur fóstra okkar
drukknuð með okkur í faðmi
síruim.“ Þótt Gómez de la Sema
sé skopið tamt og hann líti ekki
alltaf skáldskap sinn alvarlegum
augum, nær hann víða góðum ár-
angri og umfram allt er hann hug-
myndaríkur og nýr.
Svo langt náði frægð þessa
fyndna skálds að árið 1928 var
hann gerður félagi í Académie de
l’humour í París og samtímis hon-
Ramón Gómez de la Sema.
um varChaplin valinn í sömu aka-
demíu.
Gildi Ramón Gómez de la Sema
var ekki síst fólgið í áhrifúm hans
á aðra rithöfunda og skáld. Hann
ferðaðist mikið, var til dæmis oft
í París og kom heim til Madrid
með fréttir af því nýjasta sem var
að gerast í heimsborginni. Hann
var náinn vinur margra evrópskra
og amerískra brautryðjenda í bók-
menntum og listum og boðaði
óspart endurskoðun, hvatti til
dáða. Margir jafnaldrar hans á
Spáni vom alvörugefnari, hugsuðu
um stöðu Spánar í samfélagi þjóð-
anna og vom dálítið þjóðemissinn-
aðir þrátt fyrir aiþjóðahyggjuna.
Gómez de la Sema var heims-
borgari og sem slíkur orkaði hann
á þróun spænskra bókmennta.
Fáir eða engir tóku upp merki
hans, en hann skildi eftir sig spor
og ftjóa umræðu hvar sem hann
fór.
Nú þegar mikið er rætt um bi-
lið milli Spánar og Evrópu og
hugsanlegar leiðir til að minnka
það kemur Gómez de la Seraa upp
í hugann. Menntamálaráðherrann
nýi, Jorge Semprún, hefur lofað
að vinna að þvíað færa Spán nær
Evrópuþjóðum. Semprún er sjálfur
kunnur rithöfundur, hefurskrifað
Qölda skáldsagna og hann hefur
búið lengi í París, tekið þátt i
þeirri andlegu sviðsetningu sem
þar ferjafnan fram.
Ekki er líklegt að Jorge Sempr-
ún minni á Ramón Gómez de la
Sema í einkalífi, hann hefur senni-
lega aldrei klifrað upp í ljósastaur
eða brugðið sér á fílsbak fþvf
skyni að halda ræðu. En orðstir
spaugarans Gómez de la Sema var
svo mikill að þegar hann lést í
Buenos Aires í Argentínu 1963
var lík hans flutt heim á kostnað
ríkisstjómarinnar og jarðað með
viðhöfti. Heimsborgarinn var þeg-
ar á allt er litið hluti af spænskri
jörð, dæmi um spænskan þanka-
gang sem ekki er óþekktur í fóst-
urlandi prakkarasögunnar. Hann
var eins konar Don Quijote og
átti líka í sér sinn Sancho Panza.