Morgunblaðið - 27.08.1988, Blaðsíða 8

8 B
MORGUNBLAÐIÐ, LÁUGARDAGUR 27. ÁGÚST 1988
Að
lifa
erað
eiga tímann
áhyggjur á þeim árum af meðferð
mannsins á Jörð sinni, hef miklar
áhyggjur enn af þessu og það
mun sjást í ljóðunum. Samt virð-
ast menn famir að átta sig betur
en áður á ýmsum hættumerkjum.
Ég lét mig dreyma um það að
íslendingar gætu gengið á undan
með góðu fordæmi hvað viðkemur
umgengni manns við land sitt, en
það var nú þá. En þú spyrð um
bjartsýni - svartsýni. Þegar Dags
hríðar sporin voru sýnd í Belfast
1984, þá hringdu þeir í mig og
spurðu: megum við ekki breyta
endinum? Hvers vegna, spurði ég.
Jú, sjáðu við viljum að endirinn
gefi meiri von, þar sé bjartsýni,
hér í Belfast vantar okkur aukna
von, aukna bjartsýni. Jú, jú, sagði
ég, alveg bara eins og þið viljið.
Og hugsaði: það er kannski hægt
að skrifa um hvert efni með ýmsu
móti".
Bókin ber nafn af einu sonart-
orrekinu og er tileinkuð minningu
sonar þíns Einars Vésteins, er
jafiivel persónuleg ljóð?“
Þér verður tíðrætt um mú-
síkalska hætti...
Vilji maður tjá sig nákvæm-
lega, þá ætti maður að syngja ljóð
í stað þess að prenta þau. Eg
varð að fara þessa leið: að prenta
þau. En fyrir norðan þar sem ég
ólst upp þar var söngur næstum
iífsspursmál, líf fólks var á köflum
erfitt. Móðir mín átti sjö böm.
Hún söng allan daginn yfir verk-
unura. Ein, allan daginn, alla daga
þessi tuttugu ár sem við áttum
saman. í kirkjukómum svo að
auki - í þeim kór var gamall vinnu-
maður úr nágrenninu, sem ekkert
átti nema þá ánægju að vera með
í kómum. Söngstjóri að sunnan
lét hann fara, bassinn var orðinn
eitthvað ónákvæmur hjá honum.
Gamli maðurínn hvarf og fannst
ekki fyrr en eftir tvo daga, ætlaði
að deyja. Fannst undir grindum í
ijárhúsum. Þú sérð þetta var
lífsspursmál. Það er hægt að tjá
sig dálítið í orðum, söngur er
Spjallað
við Valgarð
Egilsson, ljóð-
ogleikskáld
Nýlega kom út hjá Bókaforlaginu Iðunni ljóðabókin Dúnhárs
kvæði, eftir Valgarð Egilsson. Hún er um margt ólík flestum
ljóðabókum sem gefnar eru út þessi árin. Form ljóðanna minna
á forna hætti, ferili mannsins i heiminum er skoðaður út frá
- öðru sjónarhorni en algengast er. Áhyggja vegna meðferðar
mannsins á líf heiminum blandast aðdáun á þeim undrum sem
náttúran geymir. Valgarður sækir yrkisefni inn í manninn sjálf-
an og nýtir sér menntun sína í lífeðlis- og erfðafræði til að
mála heimsmynd sem er í senn nýstárleg og ævaforn. Blaðamað-
ur heimsótti Valgarð einn sólskinsdag fyrir skemmstu og bað
hann að segja örlítið frá bókinni.
Form og stíl sækirðu í
foma hætti, hvers
vegna?
„Það gerist ósjálfrátt.
Maður er alinn upp við
músíkalska hætti ljóða. í gömlum
háttum eins og ljóðahætti og fom-
yrðislagi er kannski sú músík sem
alltaf hefur heillað mig hvað mest,
reyndar danskvæðin gömlu ekki
síður".
Nú sækir þú líka yrisefnin sum
langt aftur, hvers vegna þessi
fymska?
„Ég vil ekki kalla þetta
fymsku. Ég sé enga ástæðu til
að binda hugann við hérið og
núið, en ég játa að ég hef gaman
af sögu. Annars vegar þróunar-
sögu mannsins sem er nú farið
að telja í nokkrum milljónum ára,
er það ekki allt mannkynssaga
annars? Og svo hefur heillað mig
saga fólksins hér á þessu landi
ekki síst fyrstu aldimar. Ég les
held ég slíka sögu með sama hug-
arfari og margir lesa skáldsögur,
þetta er bæði heillandi og svo
heldur maður alltaf að maður
læri af sögunni".
Þar sem þú aðhyllist foma
hætti - hvað segirðu um þetta
opna ljóðform seinni ára?
„Ljóðagerð er hrein tilrauna-
starfsemi, hvert einasta ljóð er
tilraun í sjálfu sér og það er seint
hægt að sjá hvemig hún fer. Það
er engin formúla til um þetta,
tfska má engu ráða. Sú tilraun
sem einhvers virði er hún hefur
kostað 9 eða 99 árangurslitlar til-
ekkert erfitt að birta eins persónu-
leg ljóð og sorgarljóðin eru?
„Það var þessi missir drengsins
sem knúði mig af stað í fyrstu til
að gera ljóð, hafði einungis prófað
leikritsformið áður. Erfítt?... Með
Ijóðsmíðum er maður að reyna að
tjá sig, segja vinum sínum af því
sem maður upplifir. Maður vill
það. Og meðal vina manns er
kannski hinn ókunni maður, eða
það hefur mér alltaf fundist. Vin-
ir em mér mikils virði, maður
nákvæmari, best er návistin ein,
það skyn hafa böm“.
Ljóðaflokkurinn Formationes,
hvað viltu segja um hann?
„Er þetta ekki saga manna eða
dýra? Hún er til skráð, ekki bara
á línum Flateyjarbókar eða á leir-
töflum, lfka í línum erfðaefnisins,
letruð á þráð. Fóstrið kemst ekki
til manns nema að endurtaka sögu
dýranna langt aftur. Mér hefur
alltaf fundist það vera drama,
kannski það mesta. Og sú þróun
er enn í gangi - inn í óreynda sögu.
Í ljóðinu Sjá má ég brún talar
þú um Eyg hinn unga, sem búinn
er einum hug og að ekki hæfi
annað en segja honum satt. Þekk-
ir þú sannleikann?
neyslan keyra okkur frá eigin
hugarheimi og við missum af
lífinu fyrir vikið. Að lifa er að
eiga tímann. Og þótt við höfum
allar aðstæður hér til að lifa satt
þá gemm við það ekki. En þú
varst áðan að spyija um bjartsýn-
ina. Maður heyrir oft talað um
grimmd mannsins. Stundum er
sagt að böm séu grimm. Það vita
allir að það er hægt að laða fram
í hveijum einasta manni bæði það
góða og svo hitt. Ég trúi því að
maðurinn fæðist með nægan góð-
leika í sér, hann sé meðfæddur.
Og þótt við níðumst á þessu...
hvemig sem á þessu er níðst þá
eigum við að minnsta kosti alltaf
þá von að með nýjum manni muni
fæðast góðleiki á ný“.
Að lokum birtast hér þau tvö
ljóð úr bókinni, sem um var rætt
hér að framan.
Dúnhárs kvæði
Hvar er hann Dúnhárr ungi
sem var hér í gær?
Hann var hér úti á vognum
og var að skoða öldumar.
Sefur Dúnhárr á öldu.
Það hefur enginn séð’ann
hann Dúnhár
í dag.
Dúnhárr sefur á öldu
undir Nóttar væng.
Ég verð að flota feijunni minni!
Sefur Dúnhárr á öldu
undir Nóttar væng.
Sjá má ég brún
Bogans lengd
veit enginn.
Við eitt skref manns
er miðju heims
hnikað ögn.
Haslar vitund sér
vang, tímann.
Viða
smiðir minninga
í mann til farar,
við þan vængja
yfir vang.
Valgarður Egilsson
raunir. Þetta er bara kostnaðar-
verðið. Ég styð alla tilraunastarf-
semi á þessu sviði, reyni að fella
ekki dóma um það“.
í þessari ljóðabók virðist þú
bjartsýnni en í leikriti þínu Dags
hríðar sporum frá 1980.
„Líklega er það rétt. Það var
ekkert skrýtið þótt menn hefðu
Morgunblaðið/Einar Falur
þarf á þeim að halda. Þörf fyrir
návist. Það er eins og maðurinn
hafi eitthvert návistarskyn. Það
er lfklega skilningarvit númer
hvað? Sjö, átta. Böm hafa þetta
návistarskyn ríkulegt, fræðingar
minna. Saga frá síðustu öld byij-
ar: Sérðu það sem ég sé skilst þar
ekki hvers vegna maður birtir ljóð,
„í þéssu ljóði er ég að tala um
villu mannsins. Það eykur á vill-
una að segja ósatt. Mér finnst oft
þessi vestræna lífsaðferð - hún
er orðin einráð -vera komin út af
sporinu. Okkur skortir kyrrð og
næði til að segja sjálfum okkur
satt og lifa svolítið satt. Við emm
á valdi efnishyggju, asinn og
Sjá má ég brún
þina, Eygur hinn ungi
búinn einum hug.
Hæfir mér þá eitt
að segja honum satL
Menn koma oft
að óvörum sér
aftur á fyrra stað.
FB