Morgunblaðið - 03.12.1988, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. DESEMBER 1988
ísrael;
Samkomulag milli
Verkamannaflokks og
strangtrúarflokks
Jerúsalem. Reuter.
SAMKOMULAG náðist milli Verkamannaflokksins og strangtrúar-
flokksins Agndat ísrael á miðvikudagskvöld sem gæti komið í veg
fyrir að Yitzhak Shamir, forsætisráðherra og leiðtoga Líkud-
flokksins, takist að mynda stjórn. Með samkomulaginu hefur Shim-
on Peres, leiðtogi Verkamannaflokksins, tryggt sér stuðning GO
þingmanna en Shamir hefur stuðning 58 þingmanna.
Þingmaður Agudat ísrael,
Menachem Porush, sagði að með
samkomulaginu væri ekki aðeins
komið í veg fyrir að Shamir mynd-
aði stjóm heldur væri Peres þar
með veitt tækifæri til stjómar-
myndunar. Shamir sagði á fimmtu-
dag að hann vonaðist enn til að
mynda stjóm hægrimanna og
strangtrúarflokka fyrir næstkom-
andi mánudag, en þá rennur stjóm-
armyndunammboð Shamirs út.
Hann sagði í samtali við ísraelska
útvarpið að hann stefndi að því
að vinna stuðning Agudat ísrael-
flokksins á komandi dögum.
Líkud-flokkurinn gerði samkomu-
lag á miðvikudag við strangtrúar-
flokkinn Shas og, samkvæmt ísra-
elska útvarpinu, var fólst í sam-
komulaginu að Shas-flokkurinn
fengi tvö ráðherraembætti í vænt-
anlegri ríkisstjórn.
Shimon Peres og Yitzhak Rabin,
vamarmálaráðherra, vömðu
flokksmenn sína við því að sam-
stjóm hægri afla og trúarlegra
afla myndi binda endi á tilraunir
til að koma á friði milli araba og
gyðinga.
Meginbaráttumál Agudat ísra-
el-flokksins er að koma á lögum
um að aðfluttir íbúar, sem snúist
hafi til gyðingatrúar án þess að
hneigjast að réttrúnaði, verði ekki
viðurkenndir sem gyðingar. Verka-
mannaflokkurinn samþykkti að
veita væntanlegu fmmvarpi Agud-
at ísrael-flokksins, sem gengur
undir nafninu „Hver er gyðingur?“,
brautargengi gegn stuðning þeirra
við Verkamannaflokkinn.
Reuter
Grískir hermenn héldu uppi eftirliti á götum Rhodos á Grikklandi í gær en leidtog’ar Evrópubandalags-
ríkja fúnda þar yfír helgina.
Leiðtogafiindur EB;
Deilur um félagsleg rétt-
indi og sameiningu Evrópu
Brussel. Reuter.
LEIÐTOGAR Evrópubandalags-
ins komu saman til tveggja daga
fundar í gær á eynni Rhodos.
Fyrirhugaðar eru viðræður um
sameiginlegar áherslur aðild-
Frakkland:
Stj órnarhættir Mitterr-
ands sæta vaxandi gagnrýni
Forsetinn sakaður um dugleysi og sagð-
ur hafa tamið sér konunglega siði
GAGNRÝNI á stjórnarhætti Francois Mitterrands forseta hefur
skyndilega blossað upp i Frakklandi. Raunar hafa Frakkar löng-
um haft af því yndi og skemmtun að gera grin að forsetum sínurn
og var þannig óspart skopast að Charles de Gaulle ekki síst er
hann breytti sljórnarskránni tíl að auka völd forsetans. Aðeins
eru liðnir sex mánuðir frá því Mitterrand var kjörinn forseti og
þvi kemur á óvart að bæði menntamenn og ijölmiðlar skuli nú
veitast að honum. Stjórnmálafræðingur einn segir í viðtali við
fréttaritara bandaríska dagblaðsins The Washington Post að
menntamenn, blaðamenn og stjórnmálamenn hafí lengi verið
óánægðir vegna framgöngu forsetans í hinum ýmsu málum og
kveðst sá hinn sami telja að innan Sósíalistaflokksins, flokks
Mitterrands, gerist gagnrýnisraddirnar sífellt háværari.
Það eru einkum stjómarhættir júlímánuði til að geta varið nokkr-
forsetans sem skyndilega fara svo
mjög fyrir bijóstið á landsmönn-
um. Hann þykir hafa tamið sér
konunglega siði og kosta kapps
um að halda sig í ákveðinni fjar-
lægð frá almenningi. Nýverið birti
tímaritið Le Point, sem er hægri
sinnað, greinaflokk sem þótti í
ósvífnara lagi undir fyrirsögninni:
„Mitterrand: konungurinn og hirð
hans“! A forsíðunni gat að líta
mynd af Mitterrand f konungs-
klæðum.
Vinkona í Feneyjum
í greinunum var Mitterrand
gagnrýndur fyrir að vilja helst
eyða tíma sínum í hópi vina sinna
eða á rándýrum matsölustöðum
og var fullyrt að þyrla væri ævin-
lega til taks er forsetinn vildi
bregða sér frá og njóta lífsins.
Þá var ennfremur vikið að ferðum
Mitterrands til Feneyja en þrálát-
ur orðrómur er á kreiki um að
forsetinn eigi „vinkonu" þar í
borg. Raunar hafa Parísarbúar
löngum velt fyrir sér sögusögnum
í þessa veru en hingað til hafa
blöð og fjölmiðlar ekki tekið á
málinu enda líta virðuleg dagblöð
í Frakkalandi svo á að lesendum
þeirra komi einkalíf háttsettra
embættismanna ekkert við. í
grein Le Point var vikið frá þess-
ari grundvallarreglu og t.a.m.
fullyrt að Mitterrand hefði flýtt
fyrirhuguðum ríkisstjómarfundi í
um dögum í Feneyjum „í einkaer-
indum“.
Umkring'dur
höfðingjasleikjum
Þótt Mitterrand hafi ekki ávallt
notið almennra vinsælda hefur
hann fram til þessa sloppið við
persónulegar ærumeiðingar í fjöl-
miðlum. Bæði hefur stefna hans
farið saman við skoðanir áhrifa-
mikilla mennta- og blaðamanna
auk þess sem sigur hans í forseta-
kosningunum í ár var ótvíræður.
En margt hefur breyst á þessum
sex mánuðum. Nýlega kom út
bók, sem vakið hefur mikla at-
hygli og nefnist „Opið bréf til
Mitterrand-kynslóðarinnar" (Let-
tre Ouverte a la Generation Mit-
terrand). Bókina ritar Thierry
Pfíster, fyrrum starfsmaður
Sósílaistaflokksins. í bókinni er
farið mjög neikvæðum orðum um
stjómarhætti forsetans. Hann er
þar sagður vera einvaldur og
umkringdur höfðingjasleikjum.
Það er m.a. af þessum sökum sem
greinaflokkur Le Point kom
mönnum ekki svo mjög á óvart.
Michel Rocard, forsætisráð-
herra Frakklands, hefur átt við
mikla erfiðleika að glíma í haust.
Verkföll fjölmargra starfsstétta
hafa lamað atvinnulífið og ekki
bætir úr skák að sérfræðingar um
frönsk stjómmál telja mikinn
meirihluta verkfallsmanna óán-
ægða kjósendur Sósíalistaflokks-
ins. Er Mitterrand skipaði Rocard
forsætisráðherra í maímánuði bar
hann einmitt lof á þann hæfileika
Rocards að geta leyst erfið deilu-
mál.
Árangurslítil
utanríkisstefna
Framganga Mitterrands á vett-
vangi utanríkismála sætir einnig
nokkurri gagnrýni. Er Mitterrand
var endurkjörinn forseti lögðu
aðstoðarmenn hans áherslu á að
reynsla hans myndi verða til þess
að treysta stöðu Frakklands á
alþjóðavettvangi. Var einkum
nefnt að Frakkar myndu gegna
lykilhlutverki við mótun nýrrar
stefnu Vestur-Evrópuríkja gagn-
vart kommúnistaríkjunum austan
Jámtjaldsins. Nýverið lýsti Valery
Giscard d’Estaing, fyrrum forseti
og núverandi formaður utanríkis-
nefndar franska þingsins, yfir því
að forsetinn hefði ekki nýtt þá
möguleika sem gefist hefðu á
þessu sviði. Tilefni þessara um-
mæla var tillaga sem Mitterrand
kynnti er hann ávarpaði allsheij-
arþing Sameinuðu þjóðanna þess
efnis að boðað yrði til sérstakrar
ráðstefnu um takmarkanir efna-
vopna. Þótti þetta ekki við hæfí
í ljósi þess að aðeins tveimur dög-
um áður hafði Ronald Reagan
Bandaríkjaforseti lagt til að ráð-
stefna þessi færi fram í París í
janúarmánuði.
Þá hafa stjómmálaskýrendur
sagt að stefna forsetans gagnvart
Sovétríkjunum hafi skilað litlum
árangri. Hafa menn haft á orði
að Míkhaíl S. Gorbatsjov Sovét-
leiðtoga sé greinilega frekar um-
hugað um að treysta samskipti
sín og Margaret Thatcher, forsæt-
isráðherra Bretlands, og hafa því
til sannindamerkis nefnt að hann
hyggist eiga viðræður við „Jámfr-
úna“ á leið sinni heim frá Banda-
ríkjunum í næsta mánuði án við-
komu í París.
Heimildir: International Herald
Tribune og The Economist.
arríkjanna í utanríkismálum og
sömuleiðis samskipti við riki utan
EB. Talið er að leiðtogarnir muni
leggja áherslu á að eyða allri tor-
tryggni ríkja utan EB gagnvart
EB-mar kaðnum.
Leiðtogar Evrópubandalagsins
hittust í gær á grísku eynni Rhodos
skömmu áður en formlegur fundur
Evrópubandalagsins hófst. Þegar
leiðtogar 12 ríkja EB komu saman
á Ródos sprungu tvær sprengjur við
skrifstofur EB í Aþenu. Vinstrisinn-
aður skæruliðahópur, RPS, lýsti
ábyrgð á sprengjutilræðunum. í bréfi
sem samtökin sendu dagblaði í borg-
inni segir að EB „sé samtök nýlendu-
þjóða" sem arðræni gríska verka-
menn.
Margaret Thatcher, forsætisráð-
herra Bretlands, snæddi morgunverð
í gær með Helrnut Kohl, kanslara
Vestur-Þýskalands. Að sögn breskra
embættismanna snerust samræður
þeirra um sameiginleg viðhorf þjóð-
anna til samskipta Austur-Evrópu
og Vestur-Evrópu, vígbúnaðareftirlit
og viðhorf bandarísku ríkisstjómar-
innar til friðarumleitana fyrir botni
Miðjarðarhafsins. Thatcher ræddi
einnig við Wilfred Martens, forsætis-
ráðherra Belgíu, um írska prestinn
Patrick Ryan sem fluttur var til
Belgíu en Bretar höfðu krafist fram-
sals hans vegna meintrar hryðju-
verkastarfsemi.
Framkvæmdastjóm EB mun eftir
mætti freista þess á fundinum að fá
leiðtogana til að fallast á það sem
kallað er „Evrópa fólksins" sem er
eins konar andstæða „Evrópu fyrir-
tækjanna". Bretar hafa sérstaklega
verið sakaðir um „kaupmannavið-
horf“ í samskiptum innan EB. Það
er t.d. staðfest að viðleitni í þá átt
að leggja niður landamæri hefur
ekki borið árangur. Það mál hefur
strandað á fólksflutningum en ekki
vöru- og þjónustuflutningi.
Tillögur um samræmd félagsleg
réttindi fyrir launþega innan banda-
lagsins hafa hlotið dræmar undir-
tektir á Bretlandi. Öryggi á vinnu-
stöðum, lágmarkslaun, aðild að
stjóm fyrirtækja og starfsþjálfun em
ekki mál skriffinnanna í Brassel
segja Bretar. Sama gildi um búsetu-
rétt, ferðafrelsi og félagslegt öiyggi,
t.d. farandverkafólks.
Talið er að sameiginlegur markað-
ur EB verði ekki á dagskrá fyrr en
í Madrid í vor.
Breski herinn:
Óttast árás IRA
í N or ður-N oregi
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
TALIÐ er, að írski lýðveldisher-
ínn, IRA, skipuleggi nú árás á
breskar hersveitir, sem verða við
æfingar i Norður-Noregi í vetur,
að því er fram kemur í The
Sunday Telegraph síðastliðinn
sunnudag.
í september í haust vora tveir liðs-
menn IRA í handteknir í Vestur-
Þýskalandi. Eftir það linnti hryðju-
verkum gegn breska hemum í Vest-
ur-Þýskalandi og Hollandi.
Norska leyniþjónustan hefur látið
bresku leyniþjónustunni í té gögn
um, að IRA-hópur, sem starfar í
Svíþjóð, undirbúi nú árás á breskar
hersveitir, sem verða við árlegar
æfingar í Norður-Noregi í vetur, frá
því í desembér og fram í mars.
Ekki er talið, að IRA reyni að
ráða hermenn af dögum, vegna þess
að erfitt er að komast ferða sinna
óséður í Norður-Noregi á þessum
árstíma. Sir Geoffrey Howlett hers-
höfðingi er yfirmaður heija Atlants-
hafsbandalagsins í Norður-Evrópu
og mun stjóma þessum æfingum.
Hann er hugsanlegt skotmark, því
að hann var yfírmaður breska hers-
ins á Norður-Irlandi 1971-73. Einnig
er talið, að IRA gæti ráðist að stjórn-
stöðvum breska hersins í Noregi í
þessum æfingum.
Allar öryggisráðstafanir breska
hersins í Noregi era nú í endurskoð-
un.
Noregur:
Vilja fimd um
loðnuveiðar
Ósló. Frá Runc Timberlid,
fréttarítara Morgunblaösins.
NORÐMENN hafa á prjónunum
að kveðja til fúndar um loðnuveið-
amar á Norður-Atlantshafí og
hefur sjávarútvegsráðuneytið hug
á, að hann verði um miðjan janúar.
Kom þetta fram á fimmtudag þeg-
ar Norðmenn og íslendingar undirrit-
uðu samning um loðnuveiðamar við
ísland, Jan Mayen og Grænland fram
í apríl á vori komanda. Er kvótinn
360.000 tonn og koma 54.000 tonn
í hlut Norðmanna á tímabilinu 5.
desember til miðs janúar. Er þetta í
fyrsta sinn, sem þeir mega hefja
vetrarveiðamar fyrir áramót. Á
fundinum í janúar vilja Norðmenn
ræða um norska kvótann næsta
haust.