Morgunblaðið - 28.01.1989, Blaðsíða 6

6 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. JANÚAR 1989
Einar Guömundsson skrifar frá Diisseldorf:
■ Meg Webster: „Jörft“.
„Binationale
í tveimur heimsborgum fóru
samtímis fram
myndlistársýningar undir
yfirsettri fyrirsögn. „Þýzk
myndlist og amerísk myndlist á
ofanverðum áttunda áratugnum“
var aftur á móti undirtitill
framtaksins. Diisseldorf og
Boston bjuggu til og skiptust svo
á sýningum, sem ætlað var að
sýna hvað efst væri á baugi í
hvoru landi fyrir sig, á
myndlistarsviðinu. Stóð
undirbúningur yfir í þrjú ár.
að er bandaríska framlagið
sem hér er ætlunin að íj'aila
um; þar er einmitt að finna
ýmsa listamenn sem verið
er að koma á framfæri í
Evrópu. Er því kominn að
segja frá viðkomandi nöfnum í
Morgunblaðinu; verður stiklað á
nokkrum þeim sem oftast heyrast:
Jeff Koons, Haim Steinbach, Tim
Rollins & K.O.S., Richard Prince,
Meyer Vaisman, Robert Gober — og
gripið er niður í viðtöl, sem prentuð
eru í veglegri sýningarbók, hvar við-
komandi listamenn lýsa viðhorfum
sínu, og ljósmyndir af viðeigandi
verkum fylgja með.
Sýningarpláss í Diisseldorf var í
húsakynnum Kunstsammlung
Nordrhein-Westfalen, Kunsthalle og
Kunstverein; allir staðir við Grabbe-
platz.
Og er þá bezt að gefa nokkrum
listamönnum orðið ...
Jeff Koons, 1955; býr í New York.
Verk hans á sýningunni eru tilvitn-
anir í raunveruleikann, hann notar
hluti úr daglegu lífi, sem hann lætur
steypa eftir í ryðfrítt stál og setur
fram sem listaverk. Segist honum
svo frá: „Loðvík (XIV) er verk úr
ryðfríu stáli, sem hafði mikla þýð-
ingu fyrir mína höggmyndagerð þar
sem það táknaði lokapunkt þeirrar
heildarsýnar er ég gerði mér í hugar-
lund um vestræna myndlist. Sjónar-
homið líktist tertusneið þar sem
annar tveggja skurðflatanna er
Loðvík, tákn þess hvað gerist þegar
listin var í höndum einvaldskonunga,
hvernig hún að lokum endurspeglar
egó þeirra, verður glysgjöm og talar
svæfandi máli þeirra sem með völdin
fara. Á hinum skurðfleti tertusneið-
arinnar em Bob Hope og kanínan,
sem standa fyrir fjöldann; þegar list-
in er framseld almenningi endur-
speglar hún um síðir egó fjöldans
og að lokum verður þessi list líka
glysi að bráð. Loðvík er fyrir mér
tákn þess sem kom fyrir listina eftir
að henni var gefið frelsi. Tákn þess
hvernig listamenn hafa gert sér list-
ina að féþúfu. Ég vildi ljá þessu
verki falskan lúxusblæ. Þess vegna
er það úr gljáandi eðalstáli. Verkið
reynir að vera eins tælandi og hægt
er, það gerir allt hvað það getur til
að fleka áhorfandann. Ég held að
verkið fjalli um erfiðleika þess í
nútíma þjóðfélagi, að greina muninn
á milli fórnarlambs og þess er lamb-
inu fómar.“
Haim Steinbach, 1944; búsettur
í New York. Hann hefur þetta að
segja: „Verk mitt „generic black and
white“ er fullt af tilvísunum í popp-
list og mínimalisma. Komflexpakk-
amir, sem em tiltekin framleiðsla
almenns matvælaframleiðanda, sýn-
ir mótsagnir markaðssetningar. Hin
tilætlaða smækkandi, eða hlutlausa
pökkun, minnir á táknræna Brillo-
pakka Warhols eða Campell-súpu-
dósir hans. Gmnnform hins hvíta
rétthyrnings tengist geómetríu
þrístrendrar hillunnar. í keramískum
draugafígúmm á sér stað sammni
popp- og mínimal-listar. Með
skírskotun þeirra til líkamans kunna
þessar fjöldaframleiddu myndastytt-
ur að hafa að inntaki brotthvarf frá
óhrekjandi hugmyndakerfi listar og
formfræði.“
Tim Rollins, 1955, býr í New
York. Hann starfar með börnum er
eiga við hegðunarvandamál, lestrar-
og námsörðugleika að stríða og hann
er sérkennari og listamaður með
búsetu í skóla í Bronx. Tim Rollins
& K.O.S. (Kids of survival) taka
bækur í sundur og líma blaðsíðumar
upp á striga. Þá er lesið fyrir hóp-
inn, sem síðan gerir skreytingu á
tilbúinn flötinn. Þessa aðferð notar
kennarinn sem listamaður út á við.
Aðspurður um krakkaná, gaf T.R.
eftirfarandi svar: „Alveg eins og
Hester (söguhetjan) er ranglega
dæmd til að búa við fátækt og þögn,
þannig er með of marga einstaklinga
í South Bronx. Krakkamir em virki-
lega inni í mikilvægi þess að vera
þau sjálf. Þetta er helzta hvötin á
bakvið graffíti — sjálfsstaðfestingu
í fjandsamlegu umhverfi. Og þannig
er það með okkar „Scarlet Letter",
að við tökum ranglátan smánarblett
og breytum í glæsilega táknmynd
stolts. Við setjum fram okkar túlk-
anir sem væm þær bænir. Verk
okkar em jafn gagnslaus eða kröft-
ug og bænir geta verið.“
Richard Prince, 1949; býr í New
York og Los Angeles. Notar brand-
ara í verkum sínum, sem em akrýl
og silkiþrykk á striga. Á óranslituð-
um gmnni stendur brandari: Bleikur
fíll, græn kengúra og tveir gulir
snákar löbbuðu á barinn. „Þið erað
aðeins of snemma í því, piltar," sagði
barþjónninn, „hann er rétt ókom-
inn.“ — Hvernig það vildi til að hann
fór að nota brandara í málverkum
sínum? Því svaraði listamaðurinn
þannig: „Ég lifi hér. Ég lifi í New
York. Ég lifi í Ameríku. Ég lifi í
heiminum. Ég lifi á árinu 1988.
Þetta kemur til af því að teikna
skopmyndir. Þetta kemur til af því
að langa til að setja fram staðreynd.
Það er ekkert til þess að tjá. Það
er ekkert til þess að vera þakklátur
fyrir. Það er ekkert til þess að velta
vöngum yfir. Mig langaði til að
benda á þetta og segja hvað það er.
Það er brandari."
Meyer Vaisman (fæddur 1960 og.
búsettur í New York) segir „portrett-
in“ vera karíkatúr af sjálfum sér,
sem götulistamaður teiknaði fyrir
> Jeff Koons: „Loftvík XIV“.
framan Uffizigalleríið. Minntur á
það, að gagnrýnendum þætti list
hans ekki vera alvarlegs eðlis, benti
Vaisman á að þetta væri eins og
með kómedíuna,.........sem er mér
jafn mikilvæg og hún var impres-
sjónistunum og popplistamönnun-
um. Einhvern veginn finnst fólki
erfitt að kyngja kómedíu þegar hún
fer inn á svið myndlistarinnar, sem
ætlazt er til að íhugi bara sjálfa sig.
Eins og við vitum, þá er afar fínleg-
ur strengur á milli tragedíu og
kómedíu. Charlie Chaplin útskýrði
þetta er hann sagði að tragedían
væri lífið í nærmynd og kómedían
lífið í fjærmynd." — Listamaðurinn,
kornungur og kjaftaglaður, fór úr
einu í annað. í upphafi hafði hann
reyndar tekið það fram, hvort ekki
væri rétt að lýsa því yfir að svona
viðtöl væru að mestu leyti skáld-
skapur: „í heimi hálfsannleika ber
enga nauðsyn til að útskýra hálflyg-
ar.“
Robert Gober, fæddur 1954 og
búsettur í New York, kaus að láta
ekki hafa við sig viðtal.. .
Ekkert er nær lagi en það að
byggja þessa grein upp á tilvitnun-
um, það er alveg í stíl við sýninguna
sem sjálf skírskotar í allar áttir lista-
sögunnar; það er svonefndur post-
modern-andi sem svífur yfir vötnum,
kaldhæðinn, goggybbandi, að
ógleymdri hinni fjarlægðarlausu
fjarlægð listaverkanna frá uppruna
sínum.
Post-modemismi þykir reyndar
vera orðinn útjaskaður merkimiði.
Farið er að tala um að gengið sé í
garð nýtt tímabil án reglna; sagt er
að allt gangi — er þessi nýi tími
kallaður post-ideological og einkenni
hans sagt vera ríkjandi misnotkun
menningarlegra verðmæta. List
þessa „hugmyndafræðilausa" tíma
er á hinn bóginn líkt við jarðsjálfta-
mæli er bregzt við straumum samtí-
ðarinnar og hleypir þeim umbreytt-
um í gegnum sig í flæði listaverka.
Meðfylgjandi Ijósmyndir gefa von-
andi nokkra vísbendingu um, hvaða
upplýsingum listin er að reyna að
koma á framfæri. Mun og gefast
tækifæri innan skamms til að fara
aftur út í þessa amerísku sálma í
Evrópu. Er enda hér frétt á ferð,
sem fylgja verður eftir . ..
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Sveinbjörg' Vilhjálmsdóttir og Ástmar Ólafsson
Tveir flyglar eða fjórar hendur
Sveinbjörg Vilhjálmsdóttir og Ástmar Ólafsson, píanóleikarar, leika á tónleikum á vegum
Musica Nova, í Norræna húsinu á morgun, sunnudag, klukkan 20.30. Á efhisskránni verða
eingöngu verk fyrir tvö píanó og eru það allt 20. aldar verk.
Fyrsta verkið sem þau Sveinbjörg
og Ástmar leika er Fantasi I,
eftir japanska tónskáldið Mariko
Kabe. Síðan flytja þau Sónötu eftir
Hollendinginn Pýper. Þá em á efn-
isskránni verk eftir tvö bresk tón-
skáld; Capriccio, Noctumo og polki
eftir Lennox Berkeley og Intro-
duction and Rondo a la Burlesca
og Mazurka Elegica eftir Benjamin
Britten. Síðasta verkið á tónleikun-
um er eftir John Speight og var
sérstaklega samið fyrirþau Svein-
björgu og Ástmar.
Það er ekki á hveijum degi sem
tækifæri gefst til að hlýða á tón-
leika fyrir tvö píanó. Halldór Har-
aldsson og Gísli Magnússon hafa
Ieikið saman sem píanódúó og vom
þau Sveinbjörg og Ástmar spurð
að því hvers vegna þetta væri svo
sjaldgæf sámsetning í tónleika-
haldi.
„Það er fremur erfitt að koma
svonatónleikum saman, því það er
eiginlega hvergi hægt að koma
tveimur flyglum fyrir í stofu. Síðan
er erfitt að nálgast nótur fyrir þessa
samsetningu. Við pöntuðum helling
af verkum að utan og völdum úr
því sem við fengum. Þetta er eina
leiðin hér, ef maður ætlar að hafa
hljóðfæra skipan sem er ekki mjög