Morgunblaðið - 11.03.1989, Blaðsíða 6

6 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. MARZ 1989
þeim. Brotið, ef brot skyldi kalla,
virtist liggja þannig, að þeir urðu
að beina hestunum skáhallt undan
straumnum. Þannig mjökuðust þeir
lengra og lengra niðureftir flóðinu
og §ær og ij'ær ströndinni, sem við
horfðum af á eftir þeim. Vatnið var
stigið uppundir miðjar síður. Úr
þessu virtust öll sund lokuð um
afturhvarf til sama lands. Og ég
beið þess í ofvæni við hvert skref
að sjá hvað nú yrði djúpt, næst
þegar þeir stigju niður framfætin-
um. Sund í þessum brimsollna
flaumi myndi kasta hestunum flöt-
um, og tveim hraustum drengjum
yrði færra á íslandi. En vatnið hélzt
í sömu hæð. Það var næstum óskilj-
anlegt, að svona mikill og úfínn
hafsjór skyldi þó ekki vera dýpri
en þetta.
Þannig lónuðu þeir áfram snið-
hallt undan straumnum all-langan
veg niðureftir og röskan þriðjung
af breidd árinnar. Þá viku þeir hest-
unum til hægri handar og stefndu
nú beint yfír að vestra landinu. Við
þessa stefnubreytingu urðu hest-
amir þverir fyrir straumþunganum
og í sömu andrá hóf vatnið sig
uppfyrir miðjar síður. Það var ein-
manaleg sjón að sjá hestana með
mennina einsog svolitlar strýtur
uppaf sér sveima þama áfram úti
í þessu breiða, fiaumósa hafi, líkt
og sökkhlaðna smábáta, og maður
stendur á öndinni á fjarlægri strönd
og býst við að sjá þá hverfa þá og
þegar niður í djúpið. Hvílíkir undra-
kraftar, sem þessum blessuðum
skepnum hljóta að vera gefnir, að
geta staðið af sér þvílíka straum-
skriðu, sem bylur á þeim hvíldar-
laust uppfyrir miðjar síður!
Þegar þeir áttu ófarinn allt að
þriðjung vatnsbreiðunnar, breyttu
þeir enn um stefnu og bmtust nú
skáhallt á móti flaumþunganum.
Straumflugið brotnaði hvítfyssandi
á bijóstum þeirra og klauf sig freyð-
andi aftur með síðunum, og þeir
sýndust streitast áfram í rykkjum.
Hægt og hægt mjókkaði hafið milli
þeirra og vesturstrandarinnar. Og
loksins — guði sé lof — sjáum við
hilla undir þá uppi á sólbjartri
ströndinni fyrir handan, næstum
beint á móti þar sem við biðum.
Hér virtist afstaðið óskiljanlegasta
kraftaverk í heimi.
Þeir höfðu enga viðstöðu á vest-
urströndinni. Það varð að hafa
hraðan á. Þetta brot gat breytzt í
ófæm á stuttri stund. Þeir lögðu
hestunum tafarlaust aftur útí og
röktu sig sömu krókaleiðina til
baka, og nú sýndist vatnið stíga
ívið hærra en þegar þeir fóru vest-
uryfir. Var þetta brot að verða
ófært?
Mér fannst einsog þeir kæmu úr
svaðilför úr fjarlægu landi, þegar
þeir komu seint og síðar meir aftur
uppá ströndina til okkar. Vatnið
streýmdi niðurúr hestunum, og mér
sýndist þeim hlyti að vera ákaflega
kalt. Samstundis tókum við að tygja
okkur til. Gjarðimar vom hertar.
Svo fómm við á bak. Löguðum
okkur til í hnakknum. Mátuðum
fyrir taumhaldinu. Gefðu tauminn
hálf lausan! Stattu ekki í ístöðunum!
Haltu þér fast í faxið! Horfðu ekki
á strauminn! Einblíndu á Lóma-
gnúp. Hún heyrir ekkert... Hest-
amir vom komnir á rás fram af
hafsbakkanum. Fýrst Runólfur í
Skaftafelli, svo Runólfur í Svína-
felli og pósturinn með Margréti á
milli sín og ég fast á eftir þeim.
Runólfur reið forstreymis og hélt
um tauminn á hesti Margrétar.
TTT>--n---1-rTT-I-------1--n-r—<----
Pósturinn hinumegin og hafði gæt-
ur á hreyfingum hennar í hnakkn-
um. Vatnið var komið uppí kvið og
þiýstist í sama vetfangi uppá miðj-
ar síður. Hestamir svömluðu skref
fyrir skref sniðhallt niðureftir
straumflákanum. Stundum var ein-
sog þeir svifu í rykkjum afturábak.
Ef hestur hrasaði fæti, þá væri allt
búið. Ef straumflugið skákaði hon-
um tvö skref til vinstri, þá væri
ekkert fyrir nema botnlaus dauðinn.
Það er ekkert annað líf til, þegar
maður er staddur útií miðri Skeið-
ará eftir fímm daga haustrigningu.
Bilið milli okkar og austurlandsins
varð breiðara og breiðara. Vestur-
ströndin var ennþá í órafjarlægð.
Loks sneri Runólfur í Skaftafelli
hesti sínum þvert vesturyfír. Við
fylgdum á eftir. Straumflugið hopp-
aði uppfyrir miðjar síður. Hestarnir
hölluðu sér ennþá meira á móti
vatnsaflinu. Stundum var einsog
þeir lægju flatir í vatninu. Stundum
eins og þeir hentust til hliðar uppá
móti straumnum. Stundum einsog
þeir losnuðu við botninn og flytu
með flaumiðunni. Straumhafíð valt
áfram í einni lotulausri síbreiðu
einsog stormúfínn brimsjór, kolmó-
rautt og hamslaust. Allt umhverfis
sýndist á ferð og flugi. Vestur-
ströndin rann upptil jökla einsog
endalaus trossa af jámbrautarlest-
um. Skýlaust himinheiðið hring-
hvolfdist yfír höfði okkar. Og Lóma-
gnúpur, sem átti að halda Margréti
lóðréttri á hestinum, var á harða-
hlaupum inntil óbyggða. Þarna sit-
ur hún í hnakknum, elskan litla,
og riðar dálítið útí hliðamar, dregst
annað veifið að straumnum, einsog
hún sé dáleidd af seiðmögnuðum
hreimi einhverra kynngikrafta, en
svo er einsog hún rámki við sér og
tekst að tosa sér aftur uppí lóðrétta
stellingu. Runólfur og póstur ríða
meðfram hesti hennar. Og nú titrar
hún af átökunum að halda sér í
faxið. Ég gæti þess að halda hesti
mínum straumhallt aftan við höm-
ina á hrossi hennar. Það er alltaf
vissara að vera ofantil á brotinu.
Straumfossinn bylur á hestinum og
flýgur framhjá okkur í ótal myndum
og teiknum; bungandi hólar, upp-
mjóar strýtur og strókar, hring-
sveipir, sem líkjast óðum hundum,
sem hlaupa kringum skottið á sér,
veltandi holskeflur, risavaxnar
kryppur, sem skjótast uppúr jökul-
morinu, — ein svarrandi flaum-
breiða trylltra kynjamynda, sem
geysast uppá yfírboðið og sogast
niðurí leirmyrkrið í þrotlausum
umskiptum og endurtekningum.
Loksins sneri Runólfur í Skafta-
felli hesti sínum skáhallt uppí
strauminn. Síðan viku þau Runólfur
í Svínafelli og pósturinn og Margrét
hestum sínum í sömu stefnu og svo
ég mínum. Straumurinn valt
hvítfreyðandi uppá bóghnútur á
hestunum og bullaði í gúlgrandi
Morgunblaðið/Ól.K.M.
görðum afturmeð síðunum, og nú
virtust þeir hendast áfram uppeftir
vatnsflóðinu eins og þeir væru í
kapphlaupum við eimvagnatross-
una á vesturströndinni. En í raun
réttri boluðu þeir sig áfram hægt
og sígandi á móti straumaflinu, sem
gnúði á bijóstum þeirra. Skref fyrir
d/ 'C $ 6-K c % jjc^U'K cUCO-H
éff&t 'hoe.Í A<j úrrnUecjcHT &A cdCra.
'pett'rcx 0<j nx4~, £4 'fCLyn du. cc% frcja. nmtcj ■Ccyip
d xHtðcC'íéa. ctý'motócí* <píx o ) i cncorrt OJrrS Orrctr^í 'Kcm -
CW tötpX4Ór
Jflfai £<$ \0ccr -jtÍJcnio-t<j ejtxsiluf-rct £4lond<*- o—
TC4-r\«l44Í V ei OrírCi. /jirSo., xi C rusf/n <44
{iÁ4^AxcJ4<X ci'líots Uciyta <J-cjr Wmcmd-i <6<toma.) £rm-
(sirm <6-rrí> cfzj x!n'l/t n <jccr -fvf-
é&o/o. Ctcyfa. yncoyxot.
‘Zfif-O fiíj /cj 'VnCnCt tccccsi ftdm ÍiA pcrt, A
, oxj rj'KoTO ct cc2 fi4jcj/c<. pe-votc -Ve-tx/Cf’jcJSa.
t j-tf.i'TT rnoyta. £4 rx-i icö-j Onecfn cc <j.<i fxa-ncAj ptcjcct
l/t'Zlc'a ptrn *)£4 pl'í ■'ái’Zt f/T.'tntct.
Aíz J 'trÍ04'tc\ /cTOC-rdTÍj fi-l'yíy->toc Ac’ifXnSyn- .
jcct /< j-cs/cc c/ct -l 'l-m tcc l < Ci 14 (l- CJ
‘ýj C’T cy. «4 'j(4cv-ö cc<Da-yt.
skref þokuðumst við sniðhallt nær
vesturströndinni. Þetta sýndist
aldrei ætla að taka enda. Ennþá
bogaði vatnið uppá miðjar síður.
Seint og síðar meir tók þó hestana
að bera hærra yfir straumflötinn.
Hann varð í kvið, svo í hné, síðan
milli hnés og hófskeggs, og að-end-
ingu hófu þeir sig uppá sólbakaða
strönd fyrirheitna landsins, gegn-
væstir og kaldir, hristu sig, frísuðu
og lötruðu svo áfram. Ég leit
snöggvast um öxl. Þá fyrst skildi
ég það innanfrá, að hér hafði gerzt
eitt af furðulegustu átökum í vatna-
sögu Islendinga.
Er nú Skeiðará búin?
Skeiðará búin? Maður veit aldrei,
hvenær Skeiðará er búin. Það er
ekki stanzað. Það er einsog ennþá
sé eitthvað eftir. Það er alltaf siður
að stanza, þegar allt er búið. Það
er víst ekki ennþá allt búið. Og það
leið ekki á löngu. Rétt fyrir framan
okkur brunar fram stærðar vatns-
fall, nýtt Markarfljót. Ennþá foss-
andi straumur uppá miðjar síður.
Er Skeiðará nú búin?
Við riðum vestur dálítinn aur-
rima, og handan við hann valt fram
ennþá annað stórfljót uppundir
miðjar síður. Vestan við það lá leið
okkar uppá allháa sandöldu. Þaðan
sást yfir miklar víðáttur. Skeiðará
var loksins búin. Ég dró úrið uppúr
vasanum. Það vantaði tíu mínútur
í tíu. Nákvæmlega tvær klukku-
stundir höfðum við verið að komast
yfír Skeiðará. Og okkur var innan-
bijósts einsog engir erfiðleikar yrðu
framar til í lífínu, og þó voru ekki
nema liðugir 20 kílómetrar útað
Núpsvötnunum með sandbleytum í
botni.
Við fórum af baki á sandöld-
unni, því að nú var allt búið. Mar-
grét tók upp sígarettupakka og
bauð samferðamönnunum. Dag-
málasólin skein í fögru heiði. I norð-
austri fyrir handan vatnabreiðuna
stóð Skaftafell í grænum sumar-
ljóma. Þama neðantil í hæðartung-
unni, niðri undir sandinum, djarfar
fyrir gilinu, kannski fegursta bletti
á öllu íslandi. í norðri og norð-
vestri blasa við leirgráir skriðjöklar.
Þeir búa til Skeiðará. í suðri og
vestri umgerðarlaus sandslétta með
tíbrá og hillingum. Lómagnúpur við
heiðan himin lengst í vestri. Vatnið
gufar upp af hestunum og gráir
kerlingarreykir standa hér og þar
upp úr heitri sandauðninni.
Svo kvaddi Runólfur í Skaftafelli
og hélt af stað heimleiðis. Við biðum
á sandöldunni, meðan hann var að
komast austuryfir vatnaflákana.
En hvað hann sýndist langt frá
guði, þar sem hann stóð eins og
lítill tittur upp úr vatnshafinu í
flarska.
Ég gekk fram og aftur um sand-
ölduna og orti hjartnæmasta ástar-
kvæði, sem ort hefur verið á
íslenzka tungu. Það hefur aldrei
verið birt á prenti.
En það er verið að kompónera
lag við það vesturí Ameríku.
Hvað er EPTA?
egar röð píanótónleika á
vegum íslandsdeildar EPTA
fór af stað 20. febrúar sl.
með tónleikum Þorsteins Gauta Sig-
urðssonar varð okkur í stjóm EPTA
ljóst, að fjöldi fólks sem að jafnaði
sækir tónleika hafði óljósar hug-
myndir um hvað EPTA er. Til að
upplýsa þá sem áhuga hafa og leið-
rétta um leið villandi hugmyndir
um markmið og starf EPTA sem
fram hafa komið eru þessar línur
ritaðar.
EPTA er skammstöfun fyrir
European Piano Teachers Assoc-
iation (Evrópusamband píanókenn-
ara). EPTA stofnaði rúmenskur
píanókennari sem kennt hefur við
Guildhall School of Music í London,
Carola Grindea, í marsmánuði
1978. Markmið sambandsins er
þríþætt: 1) að vinna að því að bæta
píanókennslu; 2) að efla samvinnu
og kynningu píanóleikara og píanó-
kennara; og 3) að beita sér fyrir
námskeiðum og ráðstefnum, þar
sem kennarar geta borið saman
hugmyndir sínar og viðhorf til
píanóicennslu. Rétt til að gerast
félagar eiga píanókennarar, píanó-
leikarar, píanónemendur og allir
þeir, sem áhuga hafa píanóleik og
píanókennslu.
EPTA hefur haldið árlegar ráð-
stefnur allt frá stofnun þess á Eng-
landi, sem hafa orðið stærri og
umfangsmeiri með ári hveiju. Einn-
ig eru haldin námskeið og minni
ráðstefnur í flestum aðildarlöndun-
um, en aðalráðstefna EPTA er hald-
in árlega í einu aðildarlandanna og
skiptast löndin á að halda hana.
EPTA gefur út tímarit um píanó-
kennslu, Piano Joumal, sem dreift
er til allra aðildarlandanna. Þá hef-
ur EPTA komið á fót upplýsinga-
miðstöð í London, Þar sem unnt er
að sjá allar nýjar bækur og nótur
um píanóleik, hljóð- og myndbands-
upptökur af þekktum kennurum og
píanóleikurum o.fl. Það sem fram
kemur á ráðstefnum, svo sem
„Master-class", fyrirlestrar, sýni-
kennsla, fyrirlestur-tónleikar, tón-
leikar o.fl., er oftast tekið upp á
myndband og er fáanlegt frá upp-
lýsingamiðstöðinni.
Frá stofnun EPTA fyrir 11 áram
hefur vöxtur þess verið mjög ör.
Þess má geta að ísland var fyrsta
landið sem gekk í sambandið
(1979), en síðan hafa flest lönd
V—Evrópu gengið í það eða 13 lönd.
Stöku kennarar frá A-Evrópu hafa
sótt ráðstefnur EPTA, en nú era
A-Þýskaland, Tékkóslóvakía og
Sovétríkin að kanna inngöngu í
sambandið, sem yrði sannarlega
mikill ávinningur. Þá eru EPTA-
deildir á Ítalíu og Tyrklandi um það
bil að sjá dagsins Ijós. Auk Evrópu-
landa hafa þekktir kennarar og
píanóleikarar frá Bandaríkjunum,
Israel, ýmsum löndum Asíu og jafn-
vel frá Ástralíu og Japan sótt ráð-
stefnur sambandsins í Evrópu (Fé-
lag japanskra píanókennara hefur
reyndar félagsleg tengsl við EPTA).
Af þessu má sjá að Evrópusam-
band píanókennara hefur eflst
gífurlega undanfarin ár og hleypt
nýju Iífí í píanókennslu í mörgum
löndum, frætt og upplýst, eytt mis-
skilningi og komið á tengslum milli
kennara í ýmsum löndum. Hingað
til lands hafa allmargir þekktir
kennarar og píanóleikarar komið
og haldið námskeið og tónleika á
vegum EPTA. Þá hafa íslenskir
píanóleikarar og kennarar farið og
haldið tónleika og fyrirlestur-tón-
leika bæði á Englandi og í öðram
löndum Evrópu. Þar má auk undir-
ritaðs nefna Jónas Ingimundarson,
Gísla Magnússon ásamt undirrituð-
um (tvö píanó), Önnu Áslaugu
Ragnarsdóttur, Guðmund Magnús-
son, Þorstein Gauta Sigurðsson og
Snorra S. Birgisson.
Halldór Haraldsson
(formaður íslandsdeildar EPTA)