Alþýðublaðið - 23.10.1920, Blaðsíða 1

1920
Laugardagiua 23. október.
244 tölubl.
Lág’mark.
Eins og getið var um í grein-
sera stóð hér í blaðinu í gær,
setja verkalýðsfélögin aðeins lág-
^narksverð á kaupið. Atvinnurek-
endum er óhætt að borga verka-
öiönnum sem eru sérstaklega dug-
íegir meira kaup þess vegna, að
það mætir engri mótstöðu frá fé-
^ögunum.
Heyrst hefir að nokkrir ótgerð-
nrmenn vildu semja við Sjómanna-
félagið um kaupgjald, upp á þau
fejör, að lágmarksverð kaupgjalds-
iös lækkaði.
En eins og vöruverði er háttað
aú, þar sem svo að segja all-
®r vörur eru að stíga f verði,
€ru litii líkindi til þess að Sjó-
öiannaí'élagið gangi að því að
^kka lágmarkskaupið, enda væri
i^ð áreiðanlega sarna og að lœkka
kaup sjómanna yjirleitt, hversu
fegurt nafn sem eiastakir útgerð-
‘^menn kuana að gefa þessu, svo
það, að þetta eigi aðeins að
eiga við óvana menn.
Utgerðarmenn geta með nokkr-
rétti talað um erfiða tíma.
En mjög erfiðir eru þeir ekki.
þó svo væri, þá má kaupið
^ldrei vera lægra við neinn at-
Vlnnuvegt en að menn geti lifað
Sifeniilega af því. En með þrim
Prísum sem eru nú á öllu, er
k^upið ekki meira en það, að
með fjölskyldu geti lifað af
^ví; og stór má fjölskyldan ekki
Vera til þess að hann geti það vel.
Að öllu þ essu athuguðu er afar
^sennilegt að Sjóm&nnafélagið
^a”gi að því að lækka lágmarks-
^upið.
b-ð er heldur ekki sennilegt að
séu allir útgerðarmenn sem
VÍ,Ú þetta, heldur er það þvert á
líklegt að þeir séu fáir.
®*ða er sennilegt að þeir sem
. ágóðann fimtugfaldan eða
LfnVe) hundraðfaldan á við kaup
^^ttiannsins, og taka þó hlut sinn
á þurru landi, unni sjómanninum
ekki kaupsins?
Það er ósennilegt.
lenniip og byltingin.13
Vandræðamál Sigurd Ibsens.
Eftir Eugene Olaussen.
Ibsen játar, að það sé „allmik-
iíl sannleikur í kenningu Marx“,
en „hún innifelur ekki í sér all
an sannleikann". Einkum er það
hin ákveðna efnishyggja Marx,
sem að áliti Ibsens er ekki alveg
rétt, þar eð ekki sé hægt að át-
skýra hina kristilegu lífsskoðun og
heimspeki upplýsingatímanna frá
fjárhagslegum orsökum. í tilefni
af því vil eg benda hr. Ibsen á
bókKautskys: „Die Ursprung des
Christenthums" (Uppruni kristin-
dómsins) — þar sem höfundurinn
bæði rökrétt og raunverulega út-
skýrir uppruna kristindómsins og
framþróun hans frá sambandi því
er var milli ásigkomulags efnis og
þjóðfélagsmála í löndum þeim sem
kristnin kom fram í og varð að
alþýðuhreyfingu í. Auðvi.tað er
ekki hægt að skýra þetta í fljótu
bragði og sem einstakt samband
orsaka og afleiðinga milli trúar
og veruleika. Kautsky gerir þetta
ekki heldur. Engu að síður verður
að áiíta það sannað af honum,
að höfuðmáttarstoðin f kristnu
trúnni var áranguricn af stéttamis-
muninum sem skifti þjóðunum við
Miðjarðarhafið, og að sama kenn-
ingin var af húini kúguðu alþýðu,
1) Grein þessi er tekin úr „So-
cial Dam.* norska, og er svar við
greio þeirri eftir S. I„ sem kom-
ið hefir útdráttur úr í „Vísi“ und-
anfarið, og bittist í „Aftenposten",
en vegna þess, að greinin er mjög
stytt í Vfsi, er hér drepið á ým-
islegt sem ekki stóð þar.
af þrælum og öreigum, notuð sem
andlegt vopn gegn drotnandi stétt-
um þeirra tfma. Hvernig verður
það t. d. skýrt, að kristindómurinn
varð aðal andleg fæða og trúar-
takmark þræla og öreiga — en
ekki hinna drotnandi stétta? A3
hann síðar var gerður að ríkistrú-
arbrögðum var, sem kunnugt er,
vegna þess, að meirihluti her-
mannanna var orðinn kristinn, —
Stéttirnar eru afleiðing af fram-
þróun þjóðfélagsskipulagsins og
verkvísinda, og þegar þær öðlast
sitt eigið andlega takmark, stafar
það af þeim sérstaka blæ eða
skapgerð, sem þjóðfélagsþróunin
hefir sett á þær og sérstöðu þeirra
í framleiðslustarfinu.
Franska upplýsingarheimspekin
var voldugasta tæki frönsku borg-
arastéttanna gegn lénsherrunura.
Af því þeir voru andlegir aukvis-
ar, náði heimspeki borgaranna og
encyklopædarnir1) undir sig orustu-
velli andlega lífsins. Hvernig þetta
mátti verða, er augljóst: útgáfan
á hinni stóru alfræðisorðabók
í miklu upplagi og með því sniði
er hlaut almenna lýðhylli og var
þannig úr garði gerð að hún veitti
allri stétt þeirra þekkingu. Heim-
speki þeirra hafði líka beinlínis
byltingaráhrif: hún Ieysti alþýðuna
úr læðingi trúarkreddanna og vakti
vilja til sjálfsvarnar hjá fjöldanum
gegn harðstjórn lénsherranna. Upp-
iýsingarheimspekin varð hið hár-
beitta andans vopn nýrrar sigr-
andi stéttar gegn hinni gömlu
drotnandi stétt, sem stóð á barmi
glötunarinnar. Algerlega hliðstætt
kristindóminum.
Marx neitar að vísu ekki hin-
um „andlegu áhrifum”, eins og
Ibsen virðist halda. En hann neit-
1) Encyklopedistar voru þeir
menn einu nafni nefndir, sem á
árunutn 1751—1772 sönidu og
gáfu út Encyklopædi (alfræðis-
orðabók) i 33 bindum. Meðal
þeirra voru: Diderot og Almbert
merkastir.
Þýð.