Morgunblaðið - 29.04.1989, Qupperneq 7

a b
B '7
e?Ci HU0A<3flA0UA.I GKiAJgMUOflOM
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. ÁPRÍLY989
Auöur Bjamadóttir skrifar
„Komast ekki einu
sinni í slúöwdólkana"
Málþing um listir og listgagn-
rýni var opnað hátíðlega í
Norræna húsinu á sumardag-
inn fyrsta. En fyrr ómuðu
raddimar. Heyrst hafði að
íslenskir listgagnrýnendur
ætluðu ekki að mæta. Með
fjarveru sinni væru þeir að
gagnrýna forsvarsmann
þingsins (Lisu von Schma-
lensee) fyrir að gagniýna
íslenska gagnrýnendur fyrir
að gagnrýna ekki sérlega vel.
En látum slúðrið um sig.
Hvað áttu svo dansunnend-
ur svo að gera á málþingi?
Eiga ekki dansarar bara að
dansa? Til Iandsins voru nefni-
lega mættir sérfræðingar í
hinum ýmsu listum og/eða
listgagnrýni, nema sá úr dans-
listinni, sem hafði forfallast.
Áttum við dansarar ekki bara
að fara í fylu og sitja heima.
Eins og um flestar samkom-
ur mannfólksins, svo ekki sé
nú talað um þær sem leitast
við að tengja ólíka hópa, í
þessu tilfelli listamenn og
gagnrýnendur .. ,,ja, þáer
engu hægt að lofa um árang-
ur. En það má reyna. Virða
ber slíka tilraun og þakka að-
r standendum og stuðningsaðil-
um fyrir þeirra hlut.
í forsvari fyrir danslistina á
þessu málþingi voru þær
Nanna Ólafsdóttir danshöf-
undur og Ingibjörg Bjöms-
dóttir, skólastjóri Listdans-
skóla Þjóðleikhússins. Báðar
töluðu þær um vanda þann að
vera dansgagnrýnandi á ís-
landi, með ábyrgð lítils dans-
flokks í hendi sér, sem allt of
sjaldan kemur fram. Upp-
byggjandi gagnrýni er alltaf
til góðs, en íslensk dansgagn-
rýni hefur verið litrík og
kannski ekki alltaf hjálpað,
jafnvel þótt velvilji lægi að
baki. Nanna taldi að fyrir utan
að hafa góða dansmenntun
þurfí dansgagniýnandi að
hafa auga málarans, penna
skáldsins og eyra tónlistar-
mannsins, því að dansinn teng-
ist hreyfíngu, tónlist, leiklist,
bókmenntum og myndlist. Þá
má ekki gleyma menntunar-
þættinum, því að góður gagn-
rýnandi getur auðveldað
áhorfendum að nálgast og
meta dansinn. Gagnrýnendur
eru því nauðsynlegur tengilið-
ur milli áhorfenda og listarinn-
ar.
Ingibjörg sagði, að eins og
í öllum öðrum listformum
væru gagnrýnendur auðvitað
ekki aðeins þeir sem skrifa í
blöðin eða nota aðra fjölmiðla
til að nátil íjöldans. Ahorfend-
ur eru einnig gagnrýnendur
okkar. En hvemig er mögulegt
fyrir listdansinn að ávinna sér
áhorfendur og halda þeim,
mennta þá, kveikja áhuga,
þegar eini ballettflokkur
landsiiis er með svo fáar sýn-
ingar á ári, sem raun ber vitni
og er um leið ætlað að spanna
svið klassísks og nútímadans?
Lítið er íjallað um dans í fjöl-
miðlum, einhver brot úr
danslífi hér á landi, en varla
nokkuð frá öðrum löndum.
„Dansarar komast ekki einu
sinni í slúðurdálkana“, hélt
Ingibjörg áfram.
En hvað er til ráða? Hvem-
ig fáum við góða gagnrýnend-
ur og hvemig fáum við góðan
dans? Dansmenning á íslandi
á langt í land. Ekki skortir
áhuga og ekki skortir dans-
skóla. Við læmm að dansa,
en við læmm ekki um dans,
sjáum varla dans og fjöllum
því ekki um hann. LÍtil þekking
á forsögu dansins ásamt sam-
bandsleysi við nýja strauma í
dansheiminum hlýtur að
hindra fijótt danslíf. Að sjálf-
sögðu hljóta síðan danssýning-
amar sjálfar að vera mið-
punktur ræktarlegrar sköpun-
ar, bæði fyrir dansara, dans-
höfunda, dansgagnrýnendur
og ekki síst fyrir áhorfendur.
í almennum umræðum um
dansinn komu upp ýmsar hug-
myndir, meðal annars sú að
sameina listaskólana eða örva
samvinnu milli til dæmis
dans-, myndlistar- ogtónlist-
amema. Góða hugmynd, sem
gæti stuðlað að gjöfulli sam-
vinnu listamanna.
„Fjalla-lyvíndur
ogHolla'.aða
„Fjall Idvind odi
HoHo'ains og
mnflfo listo~
konan Edno Cer»-
Winborg, kallar
(msso batikmynd
sina.
Íslcandsmyndir
í Hdsselby
Frá Pjetri Hafstein Lárussyni, fréttarit-
ara Morgnunbladsins.
Á því herrans árí 1986 var efat til íslandsfarar norrænna lista-
manna og tóku um áttatíu manns þátt I fórinni. í fímm vikur ferðað-
ist hópurinn um fjöll og firnindi þeira erinda að drekka í sig kyngi-
mögnuð áhrif hrauns og Qalla til þess svo að færa iistagyðjunni að
fórn er heim kæmi.
Síðar slógu tíu af þessum
„Ijallakúnstnerum" saman í
púkk o g efndu til farandsýn-
ingar á árangri sínum af
ferðinni.
Víkur nú sögunni til Hásselby-
hallar í útjaðri Stokkhólms en þar
hangir nú sýning þeirra félaga á
veggjum, mönnum til gamans, og
fylgir myndskreyttur ljóðapési.
Raunar er sýningin ekki í höllinni
sjálfri, heldur í gömlu útihúsi sem
kallast Café Plaisiren og stendur
steinsnar frá höllinni.
Það verður að segjast eins og er
að flestar myndanna eru heldur til-
þrifalitlar. Minna þær meira á það
bræðraþel sem tíðkast í hátíðaraeð-
um stjómmálamanna á norrænum
mannamótum en kraft íslenskrar
náttúru. Ljóðin í áðumefndum pésa
em þó enn nettari. Er enda ekki
annað að sjá á ýmsum þeirra en
„skáldunum" hafí orðið svo um að
hafna á reginfjöllum, að þau hafí
orðið þeirri stund fegnust, er þau
gátu kastað sér í dúnmjúka hæg-
indastóla heima hjá sér að lokinní
ferð.
Svo eilítið sé vikið að Hásselby-
höll, þá var hún reist um miðja
sautjándu öld. Sátu heldrimenn þar
á titlum sínum fram að síðustu alda-
mótum. Eftir það gekk á ýmsu í
sögu hallarinnar þar til í byijun
sjöunda áratugarins að höfuðborgir
Norðurlanda komu þama upp
menningarsetri. Meðal annars gefst
listamönnum kostur á að dvelja
þama við iðju sína og hafa fjöl-
margir íslendingar notið góðs af
því.
leikstjóri og ræddi hann um hvað
kvikmyndagagnrýni í dag væri orð-
in stuttaraleg miðað við hér áður
fyrr. Miðillinn sem flestir njóta fá
minnsta rýmið í fjölmiðlunum, sagði
Láras en benti líka á að íslenskar
myndir fengju ailtaf meira pláss og
þær fengju iðulega hliðholla gagn-
rýni. Hann skýrði það með því að
segja að gagniýnendur væra mann-
legjr eins og annað fólk og veigruðu
sér við að bæta á efnahagslegar
hörmungar fólks sem fómaði gjarna
öllu sem það á til að gera bíómynd.
Stundum væru gagnrýnendumir
þeir einu sem líkaði við íslenskar
myndir. Kvikmyndagagnrýni hér á
landi væri oft mál venjulegra blaða-
manna frekar en fræðilegar útiist-
anir og sami gagnrýnandinn skrif-
aði um Lögregluskólamyndimar og
Rambó og alvarlegri listrænar
myndir. Taldi Láras rétt að viðhafa
svipaða hlutverkaskiptingu og
tíðkast í tónlistarumsögnum þar
sem einn §allar einungis um popp-
tónlist og annar um klassíska tón-
list og svo framvegis.
Amaldur Indriðason
Tónlistarfélagid
Leif Ove Andsnes
Þriðjudaginn 2. maí nk. heldur norski píanóleikarinn Leif Ove
Andsnes píanótónleika í íslensku óperanni á vegum Tónlistarfélags-
ins í Reylqjavík.
Að öllum þeim efnilegu, ungu
tónlistarmönnum, sem
fram komu á Biennalnum,
hátíð ungra norrænna ein-
leikara hér í Reykjavík í
október sl., vakti hinn ungi norski
píanóleikari, Leif Ove Andsnes, sér-
staka athygli, bæði fyrir einleikstón-
leika sína, en ekki síst fyrir glæsilega
frammistöðu í 3. píanókonsert Pro-
koíjevs. Var þá þegar ákveðið að
hann kæmi og héldi tónieika fyrir
Tónlistarfélagið í Reykjavík. Þetta
er ekki í fyrsta sinn sem þessi ungi
Norðmaður vekur slíka hrifningu
áheyrenda.
Leif Ove Andsnes fæddist árið
1970 og byijaði að leika á píanó fímm
ára gamall undir leiðsögn foreldra
sinna, sem bæði eru tónlistarkennar-
ar. Frá átta ára aldri stundaði hann
tónlistarnám við Tónlistarskólann í
Karmöy, fæðingarbæ sínum, en þar
naut hann leiðsagnar Laila Pedersen
I planóleik sex fyrstu árin og þá tvö
ár hjá Teije Mathisen. Síðan þá hef-
ur hann stundað nám hjá Jiri Hlinka
við Tónlistarháskólann í Bergen.
Leif Ove hefur unnið til verðlauna
í píanókeppni nokkrum sinnum, hlaut
t.d. Hindemith-verðlaunin í Frank-
furt 1987. Þá vöktu fyrstu opinberu
tónleikar hans í Bergen og Osló mikla
athygli sama ár. Síðan hefur hann
haldið tónleika víða. Sem dæmi um
hrifningu gagnrýnenda birtust eftir-
farandi orð í Dagens Nyheter haust-
ið 1987: „Hann býr yfir tæknilegu
LoH Ove Andines
valdi fullþroskaðs tónlistarmanns og
túlkun hans ber ótvírætt merki snill-
igáfunnar. Persónulega hef ég aldrei
á ævi minni heyrt verk Liszts gædd
slíkum sannfæringarkrafti... Ég
velti þeirri spumingu fyrir mér, hvort
nokkum tíma hafi komið fram slíkt
efni í hljóðfæraleikara sem Leif Ove
Andsnes og væri ég illa svikinn ef
nafn hans á ekki eftir að verða í röð
fremstu píanóleikara okkar tíma."
(Runar Mangs, 14. mars 1988.)
Að Biennal hér sl. haust loknum
lék Leif Ove píanókonsert Griegs f
Osló á eftirminnilegan hátt. Árinu
lauk með tónleikum í Hollandi. Á
þessu ári mun Leif Ove leika píanó-
konsert með ýmsum hljómsveitum
og þekktum hljómsveitarstjórum eins
og Salonen, Kitaenko og Yanson.
Áður en hann kemur hingað á hann
að leika á tónleikum í Camegie Recit-
al Hall í New York. Þá hefur verið
ákveðið að hann leiki píanókonsert
Griegs á Edinborgar-hátíðinni í ágúst
nú í sumar. Leif Ove Andsnes hefur
sannarlega vakið hriftiingu hvar sem
hann hefur komið, svo að nú er búið
að panta tónleika hjá honum út árið
1990.
Á tónleikunum hjá Tónlistarfélag-
inu í íslensku óperunni mun Leif Ove
leika Sónötu í b-moll op. 35 eftír
Chopin (með sorgarmarsinum), Sex
lýrísk stykki op. 65 eftir Grieg, Mo-
ment musicaux nr. 1, 2 og 4 op. 90
og Sónötu í a-moll op. 143 eftir Schu-
bert Halldór Haraldsson