Morgunblaðið - 12.11.1989, Blaðsíða 24

24 C
MÖRGUNBLAÐIÐ MENNINGARSTRAUMAR BÚNNUDAGUR 12. NÓVEMBER 1989
KVIIiMYNDIR/ErÁratugur Konunnar á nœsta leitif
ER erfiðasta mynd sem ég hef nokkurntíma gert,“ segir franski
leikstjórinn Bertrand Blier um nýjustu bíómynd sína „Trop belle
pour toi“ eða Of falleg fyrir þig, sem bæði gagnrýnendur og
áhorfendur í Frakklandi hafa legið marflatir fyrir og opnaði kvik-
myndahátíðina í New York á dögunum. Að gera þessa mynd,
segir Blier, var „hættulegt, það var óþægilegt. Það var sorglegt.
Og það var sársaukafullt".
En hann stóðst ekki freisting-
una. Eftir að hafa árum sam-
an gert hráar og djarfar svartar
kómedíur um karlmenn ákvað
Blier að sökkva sér oní mynd um
nútímakonuna.
Þegar kemur að
ástinni, átti
myndin að
spyija: Hvað er
það þá eiginlega
sem þessar kon-
iiTÁSd “r avil->a - °s
Indriðoson hvað verður um
hinn hefðbundna
fransmann (venjulega ein eigin-
kona og ein hjákona) ef ástarfugl-
amir hans fara ekki lengur eftir
settum reglum um ást, afbrýði-
semi og framhjáhald?
Með aðalhlutverkin fara Jos-
iane Balasko, Carole Bouquet og
Gérard Depardieu. í myndinni er
Depardieu kvæntur stórglæsilegri
konu en dag einn verður hann
yfir sig ástfanginn af brussulegri
skrifstofustúlku með gott hjarta-
lag. Til að skapa réttu togstreit-
una fékk Blier Chanel-fyrirsæt-
una Bouquet í hlutverk eiginkon-
unnar en ósköp venjulega, bústna
gamanleikkonu í hlutverk við-
haldsins.
„Of falleg kona veldur alltaf
uppnámi," er ein lykilsetningin í
myndinni og framvinda hennar
sannar það á mjög óvæntan hátt.
Allt í myndinni er brotið niður í
kjarna sinn með snöggum klipp-
ingum og einræðum framan við
myndavélina. Allt byggist á krafti
tilfinninganna. „Þegar ég var
yngri,“ segir Blier, „reyndi ég að
segja sögur. Núna reyni ég aðeins
Vegna þess að konur voru svo
ráðandi í myndinni og við upptök-
ur var það stórleikarinn Gérard
Depardieu, alltaf karlmennskan
uppmáluð, sem þjáðist mest. Ris-
inn, sem var vanur að eigna sér
myndir, varð næstum óvirkur
áhorfandi, sálarlaus kynvera.
Hann mætti í tökur og sagði dauf-
lega: „Ég geri þá líklega ekkert
í dag. Eins og venjulega."
„Of falleg" hefur breikkað til
muna efnisval Bliers, nú vill hann
takast meira á við ástarsambönd
séð frá sjóharhóli konunnar eða
þar sem konan er ráðandi. Hann
á eftir að gera fleiri óþekkar
karlamyndir af því hann hefur
gaman af því, en hann segir að
næsta mynd hans verði með
tveimur frábærum frönskum
kvenstjörnum nýrrar kynslóðar;
Charlotte Gainsbourg og Beatrice
Dalle. „Mér finnst ég vera að stíga
inn í Öld Konunnar. Ég held við
gerum það öll. Ég held að tíundi
áratugurinn eigi eftir að tilheyra
konunni."
að sýna tilfinningar. Ekki einu
sinni persónur, aðeins tilfinningar
þeirra.“ En það hlýtur að hafa
verið honum erfitt að setja sig í
spor kvenpersónanna og kafa inní
hugsanir þeirra. „Það var mín
stóra angist. Hvemig átti ég að
skrifa um það sem fram fer í
kollinum á konu? Ég hafði aldrei
gert það áður og það var mjög
erfitt fyrir mig að ímynda mér
erótískar fantasíur konu eða hvað
hún segði í svefnherberginu. Svo
ég bjó það til uppúr þurru. Seinna
kom leikkonan Balasko til mín og
sagði að þetta væru nákvæmlega
orðin sem hún hafði sjálf leitað
að í sínu ástarlífi."
Hvað vilja
nútímakon-
urnar? Gér-
ard Depardieu
og Carole Bo-
uquet í Of falleg
fyrirþig.
Bertrand
Blier; Mynd
um ástina og
framhjáhaldið.
BÓKMENNTIR///verjar eru rætur
arabísku skáldsögunnar?
Mahfouz
í íslenskri
þýðingu
NAGUIB Mahfouz sem fékk Bók-
menntaverðlaun Nóbels í fyrra
var einn margra óþekktra höf-
unda sem sænska akademían
heíur veitt þessi verðlaun. Það
er kannski fiill mikið að kalla
hann óþekktan því meðal bók-
menntafólks í arabahciminum er
hann að sönnu mikils virtur. Þó
^nokkrar bóka hans hafi siðustu
ár komið út í enskum þýðingum
var það ekki fyrr en með því að
sæma hann nefndum verðlatmum
sem fólk á Vesturlöndum fór að
kynnast honum. í haust kemur
ein bóka hans í íslenskri þýð-
ingu, hið mesta fagnaðarefni
fróðleiksfúsum lesendum.
Skáldsagnahefðin í Evrópu rek-
ur sig aftur í aldir. Öðru máli
gegnir um arabíska bókahefð.
Sagnahefð araba byggðist á allt
öðrum lögmálum. I samfélagi
þeirra vur hið tal-
aða orð aílsráð-
andi og langt
fram eftir tuttug-
ustu öldinni lítið
lagt upp úr því að
skrá munnmæla-
eftir Jóhönnu sögur sem höfðu
Kristjónsdóttur gengið frá kyn-
slóð til kynslóðar.
Arabíska skáldsagan er því
beinlínis afsprengi evrópskra
áhrifa og arabískir fræðimenn
telja venjulega að fyrsta alvarlega
tilraunin til að skrifa skáldsögu á
arabísku hafi ekki verið fyrr en
egypski sagnamaðurinn og höf-
undurinn Muhammad Husayn
Haykal skrifaði „Zaynab“ árið
1913. í sögunni segir á hástemmd-
an hátt frá bóndadóttur nokkurri
sem verður fórnardýr fastmótaðra
hefða í umhverfinu en reynir að
bijótast undan þeim og deyr úr
óhamingju og ást sem ekki var
jgpdurgoldin.
Fræðingar segja að skáldsaga
þessi hafi verið stórgölluð en engu
að síður telst Haykal hafa verið
sá sem varð til að ryðja brautina
og senn fylgdu aðrir í fótspor hans
og hófu.að glíma við þetta tjáning-
arform sem skáldsagan var.
Samt varð að bíða í eina kyn-
slóð og vel það uns sá höfundur
kæmi fram á sjónarsviðið sem
hefði það eina markmið í lífi og
starfi að hefja arabísku skáldsög-
una til vegs og virðingar, ná tökum
á henni og hefja til vegs og virð-
ingar. Þar er vitanlega átt við
Mahfouz. Hann sendi frá sér sína
fyrstu bók 28 ára gamall árið
1939. Síðan hefur hann skrifað
um þijátíu skáldsögur og gefið út
fjöldamörg smásagnasöfn. Eftir
því sem ég veit best var fyrsta
skáldsaga hans sem þýdd var á
ensku Midaq Alley, og var það
árið 1966. Fróðlegt verður að sjá
hvernig skrif hans hugnast
íslenskum lesendum.
Naguib
Mahfouz
myndin birtist
með viðtali við
hann hér í
sunnudagsblaði
Morgunblaðsins
fyrir skömmu.
DJASS/Verbur nóvemberjafngóbur og
október?
Stuð í
strengjunum
SÍÐASTI mánuður var djas-
sunnendum ljúfúr. Finnski pía-
nistinn, tónskáldið og hljóm-
sveitarstjórinn Jukka Linkola
hélt hér tónleika með Jazzsveit
FIH, Guðmundur Ingólfsson og
nafni hans Steingrímsson héldu
uppá 110 ára sameiginlegt af-
mæli með tónleikum á Kjarvals-
stöðum og svo var Heiti pottur-
inn í Duushúsi ólgandi hvert
sunnudagskvöld.
Nóvember lofar einnig góðu því
á þriðjudaginn kemur heldur
bandarísk djasssveit tónleika í
Norræna húsinu. Það er String
Trio of New York sem hér leikur
á vegum félags-
skapar er nefnist
Betri tónlist í
bænum og styrkir
Menningarstofn-
un Bandaríkjanna
á íslandi framtak-
ið.
Strengjatríó
New York-borgar
hefur starfað í tólf ár og er skipað
fiðlaranum Charles Bumham,
gítarleikaranum James Emery og
bassaleikaranum John Lindberg.
Þeir tveir sáðastnefndu hafa leikið
með frá upphafi en Burnham tók
sæti Billy Bang fyrir fjórum árum.
Gítaristinn James Emery er
íslenskum tónlistarunnendum að
góðu kunnur, því hann hefur tvisv-
ar haldið hér einleikstónleika. Lék
1986 í Duushúsi og 1987 í Norr-
æna húsinu. Gítargeggjarar láta
leik hans trúlega ekki fram hjá
sér fara því tækni hans er framúr-
skarandi og tónhugsunin frumleg.
Charles Burnham strauk raffiðlu
hjá James Blood Ulmer á ámm
áður en með þessu tríói lætur hann
rafmagnið lönd og leið og strýkur
fiðluna með sveiflu. Hann segin
„Þeir tveir er höfðu mest áhrif á
mig af fíðlumm vom Eddie South
og Grappelli — Grappelli af því
hann hafði svo rosalega sveiflu og
South vegna yndislegrar tækni.
Fiðlan söng í höndum hans.“ Bas-
saleikarinn John Lindberg lærði
hjá David Izenzon, sem frægur
varð í tríói Omette Colemans, en
er kannski meira í ætt við Gary
Peacock.
Strengjatríó vom algeng í New
Orleans á uppvaxtardögum djass-
ins þegar leika þurfti þægilegri
tónlist en þá er afsprengi lúðras-
veitanna þöndu. Joe Venuti og
Eddie Lang spunnu oft tveir á
strengi en frægust allra djass-
strengjasveita var sú franska: Le
eftir Vernhurö
tinnet