Morgunblaðið - 25.11.1989, Blaðsíða 2

J
i&VfosítóÍR 'iltóö
fl
EILIFITIMI
SEM SAMEINAR
ÖG SUNDRAR
Kunstcenter stóð í hálfan mánuð
og strax á 2. degi sýningarinnar
var þeim boðið að koma aftur
með sýningu í mars 1990, sem
þeir nú vinna að. Eins og er, eru
þeir báðir staddir hér heima, við
að undirbúa þá sýningu og átti
ég smáspjall við þá um hvernig
þeirra sérstæða list er hugsuð.
„Á þessari sýningu, sem verður
í mars, dönsum við tveir, ásamt
einni stúlku. Við erum báðir hérna
heima núna til að þjálfa hana.
Við höfum lengi verið að leita að
stúlku sem gæti passað inn í það
sem við erum að gera, bæði er-
lendis og hér heima. Við vildum
helst fá íslenska stúlku, því okkur
er mjög í mun að Shita-hópurinn
sé áfram alíslenskur.
Vinna okkar hefst alltaf á því
að við ræðum þá hugmynd sem
við erum með og hugsum lengi
um hana, marga mánuði. Við byij-
um að setja hugmyndina í sam-
band við alla mögulega hluti;
hreyfíngar dýra og manna, vald-
afíkn, dauðleika, ódauðleika, til-
finningar, hljóð úr náttúrunni og
borgarhljóð, mýkt og hörku, hljóð
sem þvinga menn og hljóð sem
við sækjumst eftir.
I stuttu máli, getum við sagt
að „installasjónir" okkaru séu allt-
af byggðar á endumýjun á teor-
etískri hugsun sem, ásamt sárs-
aukafullum minningum, móta
tímann, og úr því verða til ólíkir
hlutir, sem allir eru tjáning í
formi; litir, hreyfingar og hljóð.
Það sem einkenndi list okkar á
„stáltímabilinu" svokallaða, upp
úr 1985-1986, voru skúlptúrar
búnir til úr HH13, sem er efni sem
við blöndum sjálfir og notum til
þess þekkt efni sem við blöndum
saman við ólíkar tegundir af stáli
og málmi - og spónlagða hluti.
við þetta bætist hreyfilistin, þar
sem við notum líkaman sem tján-
ingaform. Hver „installasjón“
segir einhveija sögu. I hreyfilist-
inni emm við ekki að segja þá
sögu sem sjá má í höggmyndun-
um, heldur emm við að tjá þær
tilfinningar og hugsanir sem áttu
sér stað á meðan við vomm að
vinna verkin. Og það tímabil get-
ur spannað marga mánuði. Sjálf
vitum við aldrei hvernig dansinn
verður nákvæmlega. Við vinnum
út frá ákveðnum ramma, en síðan
er það spuming um hvaða tilfinn-
ingu hver dansari upplifir á meðan
á sýningunni stendur. Það má
líkja því við það að við læsum öll
sömu fimm bækurnar og ætluðum
svo að dansa þær. Við vitum
hvaða bækur við ætlum að dansa,
en ekki hver ætlar að dansa hvaða
bók. Þessvegna er mikið atriði hjá
okkur að horfa í augun hvert á
öðm, til að geta brugðist við þeirri
tilfinningu, sem hinir ætla að
dansa eftir.“
Nú vakt sýning ykkar í Henie
Onstad safninu gífurlega athygli
og þið hafið hlotið óvenjulega
mikið lof gagntýnenda. Um hvað
fjallaði sú sýning?
„Hugmyndin á bak við þá sýn-
ingu er sígaunastúlka. Eg las
gamla sígaunaþjóðsögu,“ segir
Hörður, „sem fjallaði um það, að
þegar sígaunastúlka hefur tíðir í
fyrsta skipti, má hún ekki sjá
sólina frá einu fullu tungli til þess
næsta. Það er bundið fyrir augun
á henni og karlrnaður verður að
bera hana á háhesti á daginn,
afþví hún má heldur aldrei snerta
jörðina, þennan tíma. Á kvöldin
má hún taka frá augunum og sitja
á teppi. Þetta stendur fram að
næsta fulla tungli. Þá er bindið
tekið frá augunum og hún giftist
þeim manni, sem henni hefur ver-
ið ætlaðuir, frá því hún var mjög
ung
Skúlptúrinn er stílfærður og
verður ekki bein eftirlíking af
stúlkunni, heldur er hann unninn
út frá þeim áhrifum sem sagan
hefur á okkur og út frá táknmáli
sögunnar. Samtímis því sem við
glímdum við þessa sögu.“
Þann hálfa mánuð sem brons-
sýningin stóð voru grílukertin í
loftinu að bráðna. Undan þeim
komu bronsskúlptúrar, sem voru
hólkar sem höfðu að geyma am-
boð til að bijóta innsygli á brons-
kössum; skúlptúrum sem stóðu á
gólfinu. Þannig myndar sýning
þeirra bræðra eina samfellu, því
fyrr en' ísinn er bráðnaður, er
Listamennirnir Haukur og
Hörður Harðarsynir. Á mynd-
unum hér fyrir neðan er sýnis-
horn af verkum þeirra.
ekki hægt að opna kassana. Út
úr kössunum tekur síðan að renna
sandur - hægt og hljóðlega - og
að lokum rís hið nýja tungl og
sígaunastúlkan rennur út - fæðist
sem kona.
„Á sama tíma og við unnu þessa
sýningu," segja þeir bræður,
„náðum við tökum á tæknilegu
vandamáli sem við höfðum átt við
að glíma - og það var að tengja
efnið okkar, HH13, við málma.
Við notuðum það í skúlptúrinn
af sígaunastúlkunni, og tengdum
það erótíkinni. Við höfum reifað
fætur hennar, sem er táknrænt
fyrir það að hún má ekki stíga á
jörðina. Og í staðinn fýrir að láta
hana sitja á teppi, látum við hana
sitja á einhvers konar púða, sem
tengist japanskri erótík. Púðanum
er haldið uppi með banði, sem er
bundið við kvið hennar. Súlkan
heldur sjálf um hnútinn og hún
losnar ekki nema hún sleppi. Hún
hlylur nekt sína því sjálf.
I hvert sinn sem sýningu þeirra
bræðra lýkur, taka þeir skúlptúr-
ana og loka þá inni í keijum,
kössum og kúlum, sem eru skúlpt-
úrar. Þar inni hvíla skúlptúrarnir
að eilífu. Samfella sýningarinnar
er rofin og skúlptúramir sem
fæddust á sýningunni tvístrast um
allar koppagrundir. En hvers
vegna?
„Við erum mjög uppteknir af
hugmyndinni um uppgröft fornra
grafa, til dæmis í Egyptalandi.
Þegar menn voru jarðaðir þar, til
forna, var gröf þeirra ein heild,
full af allskyns hiutum. Hver hlut-
ur þar hafði sinn hagnýta tilgang.
Þaðan kemur þessi hugsun okkar
með tilgang og samfellu allra
hluta í okkar sýningum. Síðan
hafa þessar grafir verið opnaðar,
hlutirnir sem í þeim voru hafa
verið fjarlægði og seldir og þeir
eru um allan heim. Þegar þú sérð
þessa hluti í Bandaríkjunum, Jap-
an, eða bara hvar sem er, veistu
ekkert hver upphafleg merking
eða tilgangur þeirra var.
Við erum mikið að fást við
tímann. Hreyfilistin, eða dansinn,
er til dæmis túlkun á tilfmningum
okkar, allt frá því að hugmynd
að þema verður til hjá okkur. En
við erum líka að fást við hinn
eilífa tíma, hvemig hann sameinar
og sundrar. Inn í það flettast ólík-
ir siðir í heiminum; heiðni - kristni,
og allt þar á milli. Tíminn og sið-
irnir breyta öllu og það sem hverf-
ur, verður ekki aftur tekið.“
Nú verðið þið aftur með sýn-
ingu í Heine Onstad safninu frá
31. mars til 17. apríl á næsta
ári. Hvert er þemað á þeirri sýn-
ingu?
„Þemað þar • er framhald af
þessari sýningu um síngauna-
stúlkuna. En nú bætast við 21
nýr skúlptúr úr stáli, tré, ís, sandi
og HH13. Núna lokum við
sígaunastúlkuna inni og setjum
hana fram í hreyfilist. Allt frá því
við byijuðum á þessu þema, höf-
um við leitað að stúlku til að dansa
með okkur og höfum nú ioks fund-
ið hana. Hún heitir Brynhildur
Pétursdóttir og hefur stundað
líkamsrækt í ijögur til fimm ár.
Hún hefur til að bera þá tákn-
rænu eiginleika sem við leituðum
að í hlutverk sígaunastúlkunnar í
þessu hreyfilistarverki. Núna æf-
um við hana á hveijum degi í
þijár klukkustundir á dag, og sá ,
tími á eftir að lengjast jafnt og
þétt alveg fram að sýningunni,
sem verður eftir þijá og hálfan
mánuð.“
Grunsamlegir
góðborgarar
__________Leiklist_____________
Jóhanna Kristjónsdóttir
Leikfélag Kópavogs frumsýndi í
Félagsheimili Kópavogs
Blúndur og blásýra eftir J. Kess-
elring
Þýðandi: Ævar R. Kvaran
Leikmynd: Sviðsmyndir hf.
Lýsing: Ogmundur Jóhannesson
Búningar/Leikmunir: Ragnhild-
ur Ásvaldsdóttir og Guðrún
Bergmann
Aðstoðarleikstjóri: Ragnhildur-
Ásvaldsdóttir
Leikstjóri: Ragnheiður Tryggva-
dóttir
Þetta leikverk hefur orðið nokkuð
lífseigt, Leikfélag Reykjavíkur mun
hafa sýnt það fyrir fjórum eða fimm
áratugum og þó nokkuð hefur verið
um að leikfélög úti 'á landi tækju
það til sýningar. Þar segir frá
tveimur rosknum dömum, þekktar
fyrir blíðu og góðgjörðir, elskaðar
og virtar af öllum Á heimilinu er
einnig ungur bróðursonur þeirra
sem stendur í þeirri trú að hann
sé forseti Bandaríkjanna. Fyrir ein-
skæra tilviljun eða óheppni kemst
annar bróðursonur á snoðir um að
frænkurnar stunda þá óhefðbundnu
góðgerðarstarfsemi að byrla öldn-
um leigjendum sínum eitur sem þær
blanda út í heimabruggað eini-
beijavín og síðan eru þeir grafnir
í kjallaranum. Þriðji bróðursonurinn
sem er geðveikur glæpamaður kem-
ur á svæðið með lík í farangrinum
og eftir mikið japl og jaml og mis-
skilning á misskilning ofan endar
allt „vel“. Gömlu konurnar þurfa
ekki að hætta eftirlætisiðju sinni,
elskendur ná saman, glæpamenn
fara í fangelsi og það hvarflar ekki
að lögreglustjóranum að taka mark
á rausi um að þrettán menn séu
grafnir í kjallaranum.
Efnið er svo sem nógu háskalegt
en höfundur býr það í búning farsa
og úr getur orðið ágætis kvöld-
skemmtun ef vel er að sýningu stað-
ið. Það tekst bærilega hjá Leik-
félagi Kópavogs nú. Drýgstur í því
er hlutur Sólrúnar Yngvadóttur sem
er Abby Brewster og gerir hana
hæfilega ísmeygilega, sakleysislega
og skondna. Jóna Guðmundsdóttir
var Martha systir hénnar og náði
góðum tökum á henni. Jóhann G.
Jóhannsson var Mortimer sem
kemst að því í upphafi hvað frænk-
urnar hafa verið að fást við. Jóhann
gerði ýmislegt vel, en framsögnin
var ekki nógu skýr í mestu æsings-
atriðunum. Ronald Brewster var
bróðir hans sem telur sig vera
Bandaríkjaforseta og átti túlkand-
inn, Gísli O. Kærnested, góða
spretti. Vilhjálmur Friðriksson var
doktor Einstein og var gervi hans
og sviðsframkoma athyglisverð.
Hörður Sigurðarson stóð sig með
stakri prýði í hlutverki O’Hara bók-
menntalega sinnaða lögregluþjóns-
ins, og sem hr. Withherspoon for-
stöðumaður. Þórhallur Gunnarsson
var hinn skuggalegi Jonathan og
gerði úr honum hæfilega hrikalega
persónu. Nokkrir leikarar í viðbót
komu við sögu. Staðsetningar
flestra leikaranna hefðu mátt vera
vandaðri. Leikmynd var við hæfi, í
hléinu var gestum boðið upp á glas
af einibeijavíni — og ekki vitað til
að neinum hafi orðið meint af og
undirtektir voru ágætar.