Morgunblaðið - 25.11.1989, Blaðsíða 8

ffS B
MORGtlNBLAÐIÐ' LAUGAKDAGUR 25. NÚVKMBKR 1989
ALLIR DRAUMAR
ÞÍNIR GETA RÆST
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Draumur þinn rætist tvisvar er titill á nýútkominni skáld-
sögu eftir ungan rithöfund, Kjartan Árnason. Þetta er fyrsta
skáldsaga Kjartans, en hann hefur áður sent frá tvær bæk-
ur, ljóðabók og smásögur.
egar ég hitti Kjartan
byrja ég á að spyija
hann hvort hann hafi
stefnt að því frá upphafi
að skrifa skáldsögu.
„Þegar ég gaf út ljóðabókina fyr-
ir þremur árum var ég ekki viss
um að ég ætlaði að halda áfram
að fást við skáldskap. En frá því
ég tók þá ákvörðun hefur hug-
myndin um að skrifa skáldsögu
verið til staðar. Ég hélt þó ekki
að ég myndi láta verða að því
svona fljótt og var alls ekki með
skáldsögu á pijónunum þegar ég
byrjaði á þessari bók.
Upphaflega hugmyndin var að
skrifa smáprósa eða smáþætti, en
þegar fór að líða á verkið ákvað
ég að skrifa heldur skáldsögu, en
halda mig við formið. Ég raðaði
köflunum öðruvísi upp og bætti
inni í til að þetta gæti orðið sjálf-
stæð skáldsöga.
Munurinn á köflunum í bókinni
og hreinum smáprósa er að smá-
prósinn verður að geta staðið
sjálfstætt. Kannski geta sumir
kaflarnir í bókinni það, en í lokin
gefa þeir sterka heildarmynd.“
Er það formsins vegna sem
sagan hefur engan eiginlegan
söguþráð?
„Hún hefur ekki söguþráð í
þeim skilningi að það gerist ein-
hver atburður í upphafi, sem hægt
er að rekja allt eftir. En þráðurinn
er samt svo sterkur að eftir lestur
bókarinnar veit lesandinn hvað
hefur gerst.“
Um hvað fjallar bókin, Draum-
ur þinn rætist tvisvar?
„Þetta er saga ákveðinnar per-
sónu, frá því hún fæðist og til
fullorðinsára hennar. Samband
þessarar persónu, sem er drengur,
við ömmu sína er veigamikill hluti
sögunnar. Þau deila á vissan hátt
örlögum og við sjáum hvernig ein
kynslóð lærir af annarri."
Lærir yngri kynslóðin þá ein-
hverntíma af eldri kynslóðinni?
„Hún getur gert það. Og gerir
það því í rauninni erum við ekk-
ert annað en það sem við lærum,
ekki síst af foreldrum okkur. Allt
sem við gerum, hugsanir okkar
og skoðanir, flest af því höfum
við lært heima hjá okkur.“
Það má ráða af ýmsu í sög-
unni, að drengurinn er að alast
upp í lok sjötta áratugarins og
byijun þess sjöunda og þess vegna
má spyija hvort hann tengist þér
sjálfum og þá hvernig.
„Ég vil nú helst þræta fyrir að
hann geri það. Því það hvarflar
ekki að mér að skrifa ævisögu. A
hinn bóginn má segja að enginn
geti nokkurn tíma gert nokkuð
nema nota eigin reynslu.
Lífreynslan nýtist fólki alltaf á
einhvern hátt í starfi. Það er bara
meira áberandi hjá rithöfundum
en öðru fólki.
Draumur þinn rætist tvisvar er
saga drengs sem fer ákveðna leið
í lífinu og stendur í lok bókarinn-
ar frammi fyrir vali milli þess að
koðna niður eða rísa upp.“
Samband drengsins við ömmu
sína vegur þungt segir þú. Það
fer þó ekki mikið fyrir því þegar
h'ður á söguna.
„Amman hverfur honum á
unglingsárunum. En þau eru líka
svolítið sérstök að því leyti að þá
er maður að gera svo margt í
fyrsta skipti að maður 'gleymir
sjálfum sér auðveldlega í því. Og
kannski sérstaklega strákar. Þeir
verða svo miklir töffarar. En
amman yfirgefur hann aldrei og
hún hverfur aldrei úr huga hans.
Þetta er alltaf að gerast í lífinu
og er eitt af því sem gerir það svo
undursamlegt. Það eru alltaf að
koma upp ný tímabil þar sem
maður er að gera aðra hluti en
áður. Og hættir þá kannski um
leið að umgangast eitthvert tiltek-
ið fólk. Það þarf þó ekki að þýða
að manni þyki ekki áfram vænt
Kjartan
*
Arnason
sendir
frá sér
sína fyrstu
skáldsögu,
Draumur þinn
rætist tvisvar
dæmis áfram að hugsa um ömmu
sína þó hann hitti hana sjaldnar.“
Drengurinn spyr eitt sinn
ömmu sína að því í sögunni hvort
og hvernig hann geti látið drauma
sína rætast tvisvar, og hún svar-
ar: „Þú trúir á þá esska og kvíðir
engu.“ (Bls. 75.) Titill bókarinnar,
Draumur þinn rætist tvisvar, er
fenginn úr þessum kafla. Er hann
vísun í að aðalpersónunni takist
að láta drauma sína rætast eða
eitthvað sem þú trúir sjálfur og
vilt koma á framfæri til lesenda?
„Eftir því sem ég hugsa meira
um þennan titil, þá finnst mér að
draumar manns hljóti að rætast
ef maður ætlar að láta þá rætast.
Að allt sem þú vilt að gerist, geti
gerst ef þú vilt það nógu innilega.
Flesta dreymir um hamingju,
öryggi, góða vinnu og að vera
heilbrigðir, en það eru einmitt
þessir draumar sem við getum
látið rætast í raun og veru. Og í
rauninni erum við alltaf að láta
drauma okkar rætast og ef þeir
rætast ekki að fuliu, þá er það
af því við viljum það ekki nógu
mikið.
Hvort draumar aðalpersónu
bókarinnar rætast verður les-
andinn að ráða í. Ég vil gjarna
að draumar þessarar persónu hafi
ræst, en ég veit ekki hvað verður
um hana eftir að bókinni lýkur.
Ég vona aðeins að drengurinn,
sem er þá reyndar orðinn fullorð-
inn, hafi tekið rétta ákvörðun fyr-
ir sig. Að minnsta kosti tók hann
ákvörðun og það er líka mikil-
vægt.
Því það er hægt að staðna af
ótta við breytingar og hræðslu við
að taka ákvarðanir, en það gerist
aldrei neitt nema tekin sé ákvörð-
un. Mér finnst til dæmis frábært
þegar fólk hefur tekið sig til og
selt allt, til að geta ferðast til fjar-
lægra landa, og séð eitthvað nýtt
og gert eitthvað nýtt. Það þarf
hugrekki til að gera slíkt í okkar
samfélagi, en ég tel að fólk sem
tekur slíkar ákvarðanir þurfi ekki
að.óttast að eitthvað gott gerist
ekki í lífi þess. Lífið hlýtur að
snúast á sveif með þeim sem
hugsa jákvætt og þora að takst á
við sín persónulegu vandamál, en
leyfa sér ekki að koðna niður
undan áhyggjum.“
Þú hefur gefið út allar bækurn-
ar þínar sjálfur. Hvers vegna?
„Áður en ég gaf út ljóðabókina
hafði ég samband við nokkur for-
lög, en þau sögðust öll vera með
fullan ljóðakvóta. Eitt þessara for-
laga las þó handritið og leist ekki
illa á svo ég ákvað að stofna sjálf-
ur bókaforlag. Ég kallaði það
Öriagið af því það var svo lítið
að það sást varla, enda fylgdi
þessu engin alvara. En nú sýnist
mér það ætla að verða eitthvað
meira. Kannski eru það örlögiú"
Viðtal: Margrét Elísabet Ólafs-
dóttir.
Krókur
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Á Laugavegi 37, nánar tiltekið
í klæðaverzluninni Faco, hefur
lengi verið til lítið horn, sem nefn-
ist „Krókur“ og er frátekið fyrir
myndverk hinna yngri og fram-
sæknustu og þá eink’um þá sem
sótt hafa framhaldsmenntun sína
til Hollands.
Þar hafa verið haldnar margar
smásýningar eða „mini“-sýningar
svo sem það nefnist á fagmáli.
Varla er tilefni til að geta þeirra
að staðaldri, en vert er að vekja
athygli á starfseminni, sem þar
fer fram og telst hin virðingar-
verðasta. Um þessar mundir sýnir
þar Ingólfur Arnarson nokkrar
mjög einfaldar blýantsteikningar,
sem byggjast á hlutföllun og
ýmsum samsvörunum þeirra, blæ-
brigðum og hrynjandi.
Hér er komin naumhyggjan í
sinni klárustu mynd, en þeir sem
ánetjast henni hafa oft mjög
ákveðnar skoðanir á listum og eru
hér manna dómharðastir, sbr.
hinn nafnkennda rýmislistamann
Donald Judd, sem einnig er fræg-
ur sem óvæginn listrýnir og
greinahöfundur.
Naumhyggjan hefur haslað sér
völl hér heima á síðustu árum og
þá kannski ekki síst vegna áhrifa
frá mönnum eins og Judd, sem
Ingólfur Arnarson
meira að segja kom hingað á
síðustu listahátíð og sýndi í Ný-
listasafninu ásamt Richard Long,
sem er þó á annarri línu í mynd-
listinni.
Það hefur ekki farið mikið fyr-
ir Ingólfi Arnarsyni í listinni til
þessa, þótt hann teijist vel virkur
á vettvangi hennar, en hann virð-
ist hlédrægur og ástundar þannig
einnig naumhyggju á sýningar-
vettvangi!
Jafnframt því sem Ingólfur
sýnir teikningar í Krókinum, þá
sýnir hann einnig fáeina naum-
hyggjuskúlptúra í Galleríi Birgis
Andréssonar á Vesturgötu 20,
sími 24529. Símanúmerið er til-
komið vegna þess að hér mun
eitt frumlegasta listhús borgar-
innar og einungis opið eftir sam-
komulagi.
Þetta er hér sett á blað til að
vekja athygli áhugasamra.