Morgunblaðið - 13.02.1990, Blaðsíða 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ
ÍÞRÓTTIR
ÞRIÐJUDAGUR 13. FEBRUAR 1990

HANDKNATTLEIKUR
Eins og að koma til
nýrrar Rúmeníu; fólk
er hamingjusamt,
hlær og talar saman
- segir þekktasti handknattleiksmaður Rúmena, Vaseli Stinga, um heim-
komuna eftir byltinguna sem gerð var í desember
VASELI Stinga er þekktasti handknattleiksmaður Rúmeníu hin
síðari ár. Heimsþekktur íþróttamaður, en fór þó ekki varhluta
af ógnarstjórn Nicolaes Ceauscus, fyrrum einræðisherra, frekar
en aðrir. Stinga hefur leikið í vetur með spænska liðinu Valen-
cia, og kom til heimalands síns í fyrsta skipti eftir byltinguna
fyrir fáeinum dögum. „Allt er breýtt. Miðborg Búkarest er í rúst,
stór hluti hennar brunninn og mikiar skemmdir á húsum eftir
skothríð. En það ánægjulega er hve fólkið er orðið öðruvísi. Ég
fann hve andrúmsloftið var breytt. Áður var fólk niðurdregið,
brosti ekki og virkaði leitt. Nú er það hamingjusamt, hlær og
talar saman á götum úti. Þegar ég kom heim um daginn fannst
mér eins og ég væri að koma til nýrrar Rúmeníu," sagði Stinga
í samtali við Morgunblaðiðá sunnudaginn.
g iginkona Stinga var með hon-
Skapti
Hallgrímsson
skrifar
um á Spáni þegar byltingin
braust út. „Sex ára sonur okkar
var hins vegar heima í Rúmeníu,
ekki í Búkarest sem
betur fer, heldur hjá
foreldrum mínum í
Hunedoara, um 300
kílómetrum frá höf-
uðborginni. Okkur leið hins vegar
illa yfir því að heyra ekki í þeim,
við náðum ekki símasambandi fyrr
en eftir hálfan mánuð og vissum
ekkert hvernig þeim leið,“ sagði
hann.
Eins og aðrir utan Rúmeníu
fylgdist Stinga með atburðum þar
í sjónvarpi. Og leið illa. „Við horfð-
um á vini okkar mótmæla á götum
úti, en vissum ekki nánar um af-
drif þeirra. Allt gat greinilega gerst.
Síðan kom í ljós að nokkrir vinir
okkar dóu, meðal annars fyrirliði
rugby-landsliðsins sem var mjög
góður vinur minn. Það var hræði-
legt að horfa upp á þetta.“
Fjölskyldan eftir heima
Stinga fór til Spánar á haust-
dögum í fyrra. Fjölskyldan varð
hins vegar eftir heima. „Ég var einn
fyrstu tvo mánuðina. Þegar ég fór
var konunni minni neitað um leyfi
til að fara úr landi. Fékk þvert nei
hjá yfirvöldum, og ekki kom til
greina að sonur okkur fengi að fara.
Yfirvöld voru greinilega hrædd um
að ég myndi stijúka; kæmi ekki
aftur heim ef fjölskyldan fengi að
koma. Konan fékk svo að koma til
mín eftir tvo mánuði, án barnsins."
Nú eru hins vegar breyttir tímar.
Þegar Stinga fer næst til Spánar,
eftir heimsmeistarakeppnina í
Tékkóslóvakíu, verður hann ekki
einn á ferð, eiginkonan og sonurinn
verða honum samferða. íj'ölskyldan
sameinast á ný. „Eg hef gert nýjan
samning við Valencia til tveggja
ára, og eftir þann tíma sný ég aft-
ur heim til Rúmeníu. Hvað ég tek
mér fyrir hendur þá veit ég ekki.
Það verður tíminn að leiða í ljós.
Ég mun þó örugglega ekki stofna
stjórnmálaflokk eins og nú er vin-
sælt. Ég hef ekki áhuga á að verða
stjórnmálamaður.“
Leikmaðurinn segir ástandið í
heimalandinu hafa batnað til muna
eftir byltinguna, en það sé þó ekki
orðið nægilega gott. „Ég hef hins
vegar trú á að það verði gott eftir
kosningarnar í vor. Það er mikið
af stjórnmálaflokkum í landinu
þessa stundina — komið hafa fram
góðar hugmyndir í lýðræðisátt.
Komið verður á þingi, og þegar
þessir flokkar fara að vinna saman
held ég að ástandið verði gott.
Kommúnistaflokkurinn er enn til
en ég hygg að meðlimir hans séu
hræddir við að tala, því allir eru á
móti flokknum! Fólk var búið að fá
meira en nóg eftir 25 ára stjórn
Ceausescus. Ég held hins vegar að
fólk hafi trú á þeim sem nú stjórna.
Fólk vill breytingar, en kröfurnar
eru óraunsæar heyrist mér. Það
vill geta lifað við sömu skilyrði og
fólk á Vesturlöndum. Strax. Það
vill eignast allt í hvelli. Slíkt er hins
vegar ekki mögulegt. Breytingarn-
ar geta ekki orðið svo skyndilega.
Lífið í Rúmeníu verður eins og fólk
vill með tímanum en menn verða
að átta sig á því hve ástandið var
orðið slæmt í landinu, efnahags-
ástandið er hræðilegt.“ Stinga tók
reyndar fram eina breytingu sem
þegar væri orðin að veruleika, og
ekki litla: „Fólk hefur fengið ferða-
frelsi. Það getur farið hvert sem
er, hvenær sem er. Fólk getur líka
opnað einkafyrirtæki og gert nán-
ast hvað sem það vill. Þeir sem
bolmagn hafa geta til dæmis keypt
bifreið erlendis frá. Það var bannað
áður. Menn urðu að kaupa rúm-
enska bíla og biðin eftir þeim gat
.verið allt upp í átta ár!
„Brjálæðingur"
Stinga hristir höfuðið þegar
minnst er á Ceausescu. „Úff.“ Ein-
ræðisherrann var við völd í 25 ár,
og framan af þeim tíma sagði
Stinga að ástandið hefði ekki verið
svo slæmt. „En síðustu árin var
Ceausescu eins og brjálæðingur."
Hann nefnir dæmi að eitt sinn þeg-
ar byrjaði að snjóa að vetrarlagi
hafi Ceausescu bannað að fólk
væri á ferli í bifreiðum, og það
ástand ríkti í þrjá mánuði meðan
mesti snjórinn var! „Það vissi eng-
inn hvers vegna. Hann bannaði fólki
að keyra bíla sína og þá gat enginn
hreyft mótmælum!"
„Ástandið ömurlegt"
„Þetta er allt satt — ástandið var
ömurlegt," segir hann aðspurður
um sögur af rafmagnsskorti og
fleira í þeim dúr. „Við höfðum
reyndar alltaf rafmagn í Búkarest,
en alls staðar annars staðar í
landinu var rafmagnið tekið af á
kvöldin og ekki sett á fyrr en næsta
dag. Fólk átti sama og ekkert að
borða. Það var til matur í búðum
en það voru fáir nema vinir yfir-
manns verslunarinnar sem fengu
eitthvað þar. Venjulegt fólk, sem
ekki hafði sambönd, leið hryllilegan
skort. Sambönd við verslunarmenn,
og það að geta greitt þeim undir
borðið, var eina leiðin til að fá eitt-
hvað.“
Mjög mikið er framleitt af mat-
vælum í Rúmeníu, en nánast öll
framleiðslan' var flutt úr landi til
að afla tekna fyrir ríkið. „Nú er
þetta breytt, og ástandið í verslun-
um orðið betra. Rúmenska þjóðin
fær á ný að neyta þess sem hún
framleiðir. Menn Ceausescus í
verslununum, sem hygluðu vinum
sínum eru á bak og burt.“
Menn í erfiðleikum með að
framfleyta fjölskyldum sínum
„Venjulegur maður vann 7 daga
í viku, fékk aldrei frí. í verksmiðjum
var vinnudagurinn frá 7 að morgni
til 3 síðdegis og fyrir þessa sjö
daga vinnu voru greidd mjög lág
laun. Húsnæði, rafmagn og gas
voru hins vegar mjög dýrt þannig
að næstum öll launin fóru í að
greiða það. Maður með konu og tvö
börn gat því engan vegin fram-
fleytt fjölskyldu sinni svo vel væri.
Eftir vinnutíma var lítið við að vera
fyrir fólk. Sjónvarpsútsendingar
voru ekki nema tvær klukkustundir
á dag, frá kl. átta til tíu á kvöldin.
Þar af fór annar klukkutíminn í að
sýndar voru myndir af Ceausescu;
ræðum hans og fleira í þeim dúr.
Nú höfum við besta sjónvarp í
heimi,“ bætir Stinga svo við og hlær
hátt. „Fólk getur séð allt _sem það
vill, til dæmis fréttir frá Ítalíu og
fleiri nálægum löndum."
Heppnir
Stinga segir íþróttamenn alltaf
hafa getað séð fjölskyldum sínum
fyrir mat og öðrum nauðsynjum.
„Við bjuggum í sjálfu sér ekki við
betri aðstæður heima fyrir en við
erum heppnir því við ferðumst mik-
ið og gátum keypt gjafir erlendis
handa þeim sem réðu ríkjum í versl-
unum. Við keyptum hluti sem úti-
lokað var að fá í landinu; til dæmis
sígarettur, kaffi, lyf, sápur og
'sjampó." Annar rúmensku leik-
mannanna sagði framanrituðum að
landsliðsmennirnir hefðu einnig oft
selt almenningi vörur sem þeir
hefðu keypt erlendis, hann nefndi
kjöt auk kaffis og fleira. Yfirvöld
hefðu vitað af þessu en látið það
óáreitt, þar sem þetta væru talin
óopinber hlunnindi íþróttamanna.
Og tollverðir hefðu aldrei gert neitt
í málunum, þó ekki hafi mátt koma
með þessa hluti inn í landið.
Rétt aö taka Ceausescu hjónin
af lífi
Stinga telur rétt af forráðamönn-
um hersins að hafa látið tekið Nic-
olae og Elenu Ceausescu af lífi,
eftir að herdómstóll dæmdi þau til
dauða. „Hefði það ekki verið gert
Vaseli Stinga í fyrsta leik sínum á íslan;
Vaseli Stinga
Fæddur í borginni Hunedoara, sem þekkt er fyrir járniðnað. Stinga
er þijátíu og þriggja ára gamall.
Heimilishagir: Giftur Ecaterinu Stinga, og eiga þau einn son, An-
drei Stinga, sem er 6 ára.
Ferill: Stinga hóf að leika með Steaua í Búkarest 1977 og var í
herbúðum liðsins. allt þar til í fyrra, þar til hann gerði samning við
Valencia á Spáni. Hann lék því með Steaua í 12 ár. Á þeim tíma
varð liðið 10 sinnum rúmenskur meistari og tvisvar bikarmeistari.
Liðið lék tvisvar til úrslita í Evrópukeppninni, 1988 og 1989, í
bæði skiptin gegn sovésku meisturunum SKA Minsk og töpuðu
Stinga og félagar í bæði skiptin. Þá komst liðið tvívegis í undanúr-
slit Evrópukeppninnar, 1986 og 1987.
Landsliðið: Besti árangur liðsins með Stinga innanborðs var er það
náði þriðja sæti á Ólympíuleikunum í Moskvu 1980 og sama árangri
á Ólympíuleikunum 1984. Hann lék 253. landsleik sinn í gærkvöldi
í Laugardalshöll. í leikjum þessum hefur Stinga skorað rúmlega
1.600 mörk.

hefðu vandræðin haldið áfram mun
lengur. Öryggissveitir hans hefðu
barist allt til síðasta manns. Það
var því hárrétt ákvörðun að drepa
Ceausescu hjónin, því eftir það dró
úr skothríðinni í Búkarest og al-
menningur þorði aftur að fara út
úr húsum eftir að skyggja tók.“
Grunuðu aö hann ætlaði að
strjúka
í blöðum í Rúmeníu í síðustu viku
var greint frá því að Öryggislög-
regla einræðisherrans hefði haft
möguleika á að hlera alls 10 milljón
símtæki í landinu. Hlerunartækin
voru þannig útbúin að það var
hægt að hlera samtöl manna þó
þeir væru ekki að tala í símann,
nóg var að þeir væru að tala saman
í námunda við símtækið. Stinga
nefnir dæmi er öryggislögreglan
taldi sig hafa hlerað það að hann
hyggðist flýja land. „Þetta var 1981
og ’82. Þá fór landsliðið í ferðir til
Spánar, Sviss og fleiri lýðræð-
isríkja. En ég sat heima því öryggis-
lögreglan sagði: Þú ferð ekki með
góði minn, því höfum heyrt að þú
viljir stijúka!“ En hugsaði Stinga
einhvern tíma um það: „Nei,“ segir
hann stutt og laggott.
Öryggislögregla Ceausescu var
mjög öflug eins og komið hefur
fram í fréttum. „Hún gat gert það
sem hún vildi. Gat eyðilegt feril
íþróttamanns þó hann væri mjög
góður. Það skipti ekki máli, bara
ef öryggislögreglunni datt það í
hug.“
Oryggislögreglan með í för
Þegar íþróttamenn fóru í keppn-
isferðir til útlanda var ætíð maður
frá öryggislögreglunni með í för.
Stinga segir leikmenn hafa verið á
varðbergi því „ferðafélaginn“ hafi
fylgst vel með við hveija þeir töluðu
og hvað þeir gerðu. Hlutverk hans
var einnig að sjá til þess að enginn
úr hópnum reyndi að flýja.
Menn hlynntir Ceausescu voru
hátt settir í íþróttahreyfingunni
meðan hann var við völd, en „þeir
hafa nú þurft að finna sér annað
að gera,“ segir Stinga. Forseti
handknattleikssambandsins, sem
skipaður var af flokknum, er til
dæmis hættur og Germanescu, sem
gegndi embættinu áður, er kominn
aftur. Aðspurður hvort forseti sam-
bandsins hefði verið á B-keppninni
í Frakklandi í fyrra, sagði Stinga:
„Hann? Nei, nei. Hann hafði engan
áhuga á handbolta, og við sáum
hann aldrei. Flokkurinn bara gerði
hann að forseta..."
1
sfl
1>'