Alþýðublaðið - 29.10.1932, Blaðsíða 2

E ' : ' • ' 1 'ALÞÝÐUBBAÐIÐ
Nokkur orð nm dagblðð.
Alþýðrablaðið er 13 ára í dag.
____
Ég hefi prásinnis orðið var við,
svð mönnum er ekki Ijóst hvað
dagbiað er, en af j)ví Aljjýðu-
blaðdð er 13 ára í dag, gneip ég
tækifærið til pess að fara um
þaö nokkrum oröum.
I nútímaþjóðféjagi er dagblað
einn iiluti af daglegum þörfum
almennings. Menn komast illa af
áin þess að hafa úr, sjálfblekung',
sfma (eða aðgang að honum), við-
tæki o. s. frv. En þó mangir
verði kostnaöarins vegna aö vera
án einhverra þessara nauðsynja,
getur enginn maður verið blaða-
laus, nema að iifa að öðrum
kosti eins og utan við hugsana-
líf samtíðarmanna sinna. Sá, sem
ekki les blöðin, og [)ví ekki veit
hvað er að g-erast, er eins og
úti á j)ekju þegar aðrjr eru að
talast við, því það heyrir til dagr
legra þarfa að vita hvað' í heim*-
ínum gerist, bæði nær og fjær.
Dagblöðin bæta því úr þðr/, sem
er hjá almenningi. Fjöldi dag-
blað'a í veröldinni eru ,því rekin
eingöngu sem gróðafyrirtæki, þ.
e. blaðaútgefendurnir selja kaup-
endunum varning, sem þeir vilja
fá, sem eru íréttir og fróðleikur.
En þetta tvent hlýtur að vera
aðálefni hvers dagblaðs, er nýt-
ur almenningshyUi.
Hvers væntir lesandinn af blað-
inu, sem hann heldur? Hann
væntir fyrst og fnemst að sjá
þaT fréttir jafnóðu.m af öiljuim
markverðum viðburðum, sem ger-
*st. En hann krefst þess einnig,
»Ö hann geti í blaðinu sínu lesið
um viðburði, sem miunu ske á
næstunni, og J)á ekki sízt áð það
segi hónum frá fyrirlestrum, í-
þróttamótum, fundahöldum,
skemtunum eð,a öðru, sem á að
ske, sem hann ef til vEI ætlar
að taka þátt * í. Reynslan hefir
lílka sýnt, að lesandinn væntir
j)ess af dágbiaðinu sinu, að það
auk þess að færa honum fróðleik
og, markverðar fréttir færi hpn-
um þær fréttir, sem roinni háttar
éru, ef þær eru einkenniiegar, þó
ekki séu mikilsverðar, svo og
annað smágaman, er um stund
getur lyft huganum úr þvargi og
striti daglega lífsins.
Eitt er það efni dagblaðanna,
sem lesendurnir kæra sig líttið
um, og fyllir þó stóran hluta
þeirra, en það eru auglýsingarn-
ar.' Reynslan bpfir sýnt, að það
borgar sig fyrir þá, sem vörur
hafa að selja eða húsnæöj eða
annað, sem þeir vilja leigja, að
láta almenning vita það með til-
kynningu um það í dagblöðuniuim.
Auglýsingar dagblaðanna eru
erðnar svo mikilsvert atriði í við-,
skiftaiífinu, að óhugsandi væri áai
þeirra að vera og þær verzlanir,
sem nota miklar og vel tilbúnar
auglýsingar, selja iangt um meira
er, aðrar, svo að a.uglýsingakostn|
aður þeirra verða þau útgjöldin,
sem mest gefa í aðrá hönd.
Eyrir dagblöðin sj.áií sra aug-
lýsingarnar mjög mikilvægt atriði,
því auglýsingarnar borga stóran
hlúta af kostnaðinum við rekstur
þeirra, og ntun óhætt að segja,
að lesmá'l dagblaða (að frádrcgn-
unt aúglýsingunum) mundi ekki
geta verið nema helmingur, eða
jafnvel ekki nerna þrið'ji partur
á borð við það sem það nú er,
ef biö.ði,n hefðu ekki fé það, sem
.þau fá fyrir augjýsingar, og
hefðu ekki tekjur af öðru en
blaðasölu og áskniftargjöl dum.
Það er þvi beinlínis auglýsingum
að þakka, hvað lesmál biaðanna
er stórt.
Eins og reynslan hefir sýn.t að
áhrif blaðánna eru mikil til þess
að útbreiða þekkingu þá, er kaup-
sýsiumenn drieifa út með auglýs-
ingum sinum, eins hefir reynslan
sýp.t að þau hafa geysileg áhrif
a a]menmngsálitið,, hvað pólitísk-
um skoðunum viðvíkur, og hefir
þetta orðið til þess, aö flest blöð'
heimsins eru notuð í þeint til-
gangi að útbreiða pólitíiskar skoð-
anir. Dagblaðið „Vrsir“, sem ér
elzt af núlifandi ístenzkum dag-
blöðum, var stofnað af framsýn-
um hugsjónamanni, Einari heitn-
um . Gunnarssym, -og stofnað til
þess að bæta úr þeirri ])örf, sem,
á'ðúr hefir verið lýst í greininni að
dagblöð bæti úr. En brátt kom
að því að stjórnmálamenn sáu,
að hér var handhægt tæki til
þess að útbreiða með skoðanir
þeirra, og blaðið varð pólitískt.
Morgunblaðið var á sama hátt í
fyrstu ópólitískt. Það var stofnað
af Vilhjálmi Finsen, sem var
biaðamaður að eðlisfari, og væri
fullgiJdur í hvaðia landi sem er,
énda hefir hanin nú valið sér
stærira verksvið en tii er á ís-
landi. En auðvaldsstéttin íslenzka
sá brátt, hve mikilvægt tæki 1
baráttunni hún gat haft þar sem
Morgunblaðið var og lagði það
undir sig.
Alþýðublaðið hafði að því leyti
aðra aðstöðu en hin blöðin, að
það var frá upphafi gefið út til
þess að hafa pólitísk áhrif. Al-
þýðusambandið hóf útgáfu þess í
dag fyrir 13 árum til þess að
hafa .áhrif á almenningsálitið. Þar
sem auðvaidið hafði tvö dagblöð,
er það gat notað til jress að
hella sér í yfir samtök verka-
iýðsdns með svívirðingum um
kjör og kröfur hans, var verka-
lýðSsamtokunum nauösynlegt að
hafa dagblað til þess að vinna á
móti þessum ófögnuði. Meira
kemst ekki í blaðið í dag, en
gieymið: ekki að lesa framhaldið
af þessari grein.
0lafj.tr, Friðriksson. ,
Uppsognin
i bælarvlnntænni.
Það eru samtals milli 30 og 40
verkamenn, sem ihalds-meirihlutinn
í bæjarstjórninni hefir sagt upp
bæjarvinnu nú eftir kosningarnar.
Hefir hann víst gert það til minn-
ingar um kosningu Péturs Hall-
dórssonar.
Slik er að aðferð burgeisaklík-
unnar við verkalýðinn. Frá þeim
sem ekkert hefir, er tekið jafnvei
það hann hefir.
í gær var haldinn fundur ibæjar-
ráðinu. Stefán Jóh. Stefánsson bar
þar fram tillögu um, að þessir
menn, sem sagt hefir verið upp
bæjarvinnuniii, yrðu þegar í stað
teknir i hana aftur. En við það
var ekki komandi hjá íhaidsmönn-
unum. Þeir feldu tillöguna þegar
i stað.
Þannig er umhyggja íhaldsins
fyrir verkalýðnum. Þetta er „sveins-
stykki" Péturs Halldórssonar eftir
að hann er orðinn alþingingismað-
ur.
Þingbosningar i DaHmorhu.
Osló, 28. okt. NRP.-FB.
Dan&ka landsþingið hefir felt
gjaldeyri sfrumvarp ríkisstjórnar-
innar, Ríkisstjónnin hefir því á-
kveðið að rjúfa þjóðpingiö “Folke-
tinget). Nýjar kosningar fara
fmm 16. nóvember.
í Fólksþinginu hafa jafnaðar-
menn og „radikalÍT“ haft 5 at-
kv’æðia meiri hluta. Talið er, að
hægri rnenn og Landbnugeroes
Sammenslutriing muni vinnia á á
kostnað vinstri manna/
Dínorof í Belgín.
Brússelt 29. okt. UP.-FB.
Báðar deildir þjóðþingsins vom
írofnar í dág, og fara nýjar kosn-
ingar fram 27. nóvember.
Við nýafstaðinar bæjarstjómar-
kosningar í Belgíu unnu jafnaðar-
menn glæsilegan sigur. Fengu
þeir meiri hluta í 60 bæjarstjórn-
um í viðbót við það, sem þeir
höfðlu áðiur.
fiátur sehknr við árebstnr.
i ■ !!■ * "■ ■ i- i
ísafirði 29. okt. FB.
I fyrrákvöid rákust tveir bátar •
á fyrir utan Hnífsdal. Var annar
þeirra Samvinnufélagsbálturiihni
„Gunnbjörn", er var á leið til
fiskjar, en hinn „Þorsteiinn svörf-
úðúr“, er yar á leiö nqrðan frá
SiglúfirÖi. „Gunnbjörn“ sakáði
ekki, en „Þorsteinn“ söfck sam-
stundis. Skipverjar björguðust
með naumindum yfir í „Gunn-
björn“. Prófum er ekki lokið út
af árekstrinum.
Sveins Signrðssonar.
Nokkum undanfarinn tíma hefir
tímaritið „Eimreiðm‘1 ætíð byrjað
á yfirlitsgrein um stjómmálavið-
burdi hérlendis og erlendis, eftir
ritstjórann, Svein Sigurösson.
Grveinar þessár, sem borið hafa
nafnið „Við þjóðyegiriú", e|ga 'að
vera jhlútlausar frásagnir, saiml-
ar af „athugulum áhotfan.da“. En
þáð mun longu orðið Ijóst. að
ariniaðhvort skortir ritstjóranm. á-
takanlega hlutleysið eða athygl-
ina, n;ema að hvort tveggja sé.
Síðasta hefti ,,Eimneiöarirmar'‘,
sem er nýútkomið, er' ótvíriæð
sönnun þess, sem hér er haidið
fr,am. Þar er miinst á hina alkunnu.
Siglufjarðardeilu og hvarf og
daúða Guðmundar Skarphéðins-
sonar. Ekki er þar að neinu leyti
blakað við Sveini Benediiktssyni
og ekki talin þörf á að benda á
hina eindæma hatrömu og, ó-
drengilegu á'rás Sveins á Gúð-
mund. Aftur á móti finnur rit-
stjórinn ástæð’u til þess að fjarg-
viðrast út af því, að siglfirzkdr
verkamenn vildu eigi með góðu
móti leyfa Sveini landgöngu á
Siglufirði, eftir að komið var í
ljós hið frámunalega drengskap-
arleysi Sveins í garð siglfirzks
verkalýðs pg hins ágæta foringja
hans. Og ekki hefir ritstjórinn
heldur séð ástæðu til að telja
það til tíðinda, þó áð Axei
Björnsson væri með ofbeldi flutt-
ur burt frá atvinniu sinnó í Kefla-
vik eða Hanmbal. Valdimarssore
væri ofsóttur og ofbeldi beittur I
Bolungaví'k.
Um Belgaumsmálið og kæriuna.
á hendur Einari Einiarssyni skip-
herra fer ritstjórintn og nokkrunv
orðum. Segir hann að mál þetta
sé þess eðlis, „að því verði fylgt
með sérstakri athygli, ekki að ein»
af hértendum mönniunv, heldur og
af öllum þejm þjóðum, sem
stunda fiskiveiðar hér við land.“
En litstjórinn gleymiri aftur á
móti að minnast nokkuð á það
málið, sem ekki hefir vakið minsta
athygli, en það er, þegar stærsti
stjórnmálaflokkuTÍnn hér á landi
lét sér sæma að setja í dóms-
málaráðherria-sæti mann, sem var
undir opinberri ákæru fyrir svik-
samlegt friamferði.
Þannig er útsýnið frá þjóðveg-
inum hans Svedns Sigurössonar.
Það virðist hvorki vera bjart né
skýrt, né laust við I>oku og hill-
ingar. V egfjmandi.
Lundúnum, 29. okt. UP.-FB.
Hungurgöngumenn þeir, senr'
börðíust við lögregluna, hafa verið
dæmdir, sumir í alt að misseris
fangelsi, aðriir , í sektir. . Einn
þeirra, er handteknir voru, var
sýknaður.
D&liiftUg'ítfcíki í , ■