Morgunblaðið - 14.09.1990, Side 1

56 SIÐUR B/C/D
STOFNAÐ 1913
208. tbl. 78. árg.
FÖSTUDAGUR 14. SEPTEMBER 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Efnahagsmál í Sovétríkjunum:
Þrjóska Ryzhkovs
sögð hindra sættir
Bandaríkin kunna að bjóða bætt viðskiptakjör
Moskvu. Reuter. dpa.
NIKOLAJ Petrakov, einn ráðgjafa Míkhaíls S. Gorbatsjovs, leiðtoga
sovéska kommúnistaflokksins, sagði á fundi með fréttamönnum í gær
að mistekist hefði að ná fram málamiðlun i deilu þeirri sem upp er
komin um framtíðarstefnu Sovétstjórnarinnar á efnahagssviðinu. Ráða-
menn hafa sívaxandi áhyggjur af efnahagsástandinu en ráðherra í ríkis-
stjórn Bandaríkjanna sagði í Moskvu að betri tíð kynni að vera í vænd-
um því Bandaríkjamenn myndu hugsanlega bjóða Sovétríkjunum bætt
viðskiptakjör.
Stefnt hafði verið að því að knýja
fram málamiðlun í deilunni sem
blossaði upp eftir að Gorbatsjov lýsti
sig hlynntan áætlun er kveður á urh
að fijálsu markaðshagkerfi verði
komið á í Sovétríkjunum á 500 dög-
um. Áætlun þessi sem kennd er við
hagfræðinginn Staníslav Sjatalín,
hefur þegar verið samþykkt á þingi
Rússlands, sem er langstærst lýð-
velda Sovétríkjanna. Nikolaj Ryzhk-
ov, forsætisráðherra Sovétríkjanna,
hefur lagst gegn þessum hugmynd-
um hagfræðingsins og lagt fram mun
hófstilltari áætlun í nafni ríkisstjórn-
arinnar.
Gorbatsjov lét að því liggja í sjón-
varpsviðtali á miðvikudag að náðst
hefði málamiðlun í deilu þessari og
yrði sá sambræðingur lagður fyrir
þing Sovétríkjanna og allra lýðveld-
anna 15. Ráðgjafinn fyrrnefndi sagði
hins vegar í gær að sættir hefðu
ekki náðst og gaf hann mjög eindreg-
ið í skyn að þvermóðsku Ryzhkovs
forsætisráðherra væri um að kenna.
Sagði hann að þess í stað yrðu nokkr-
ar áætlanir um umbætur á efnahags-
sviðinu lagðar fyrir Æðsta ráð Sov-
étríkjanna. Kvað hann þetta fyrirsjá-
anlega valda nokkrum vanda þar sem
þingheimur væri ekki vanur því að
eiga um marga valkosti að ræða
þegar til atkvæðagreiðsiu kæmi.
Robert Mosbacher, viðskiptaráð-
herra Bandaríkjannh, sem þessa dag-
ana er staddur í Moskvu sagði í gær
Kína:
Amnesty sök-
uð um lygar
Peking. dpa
STJÓRNVÖLD í Kína sökuðu í
gær maimréttindasamtökin
Amnesty International um að
hafa hrundið af stað lygaherferð
á hendur Kínverjum.
Fyrr um daginn höfðu samtökin
birt skýrslu um mannréttindabrot
stjórnvalda í Kína og kom þar m.a.
fram að dauðarefsingum hefði
fjölgað mjög þar í landi að undan-
förnu. Á þessu ári hefðu 500
manns, sem stjórnvöld hefðu flokk-
að sem „glæpamenn" verið teknir
af lífi og hefðu pólitískir fangar
verið á meðal þeirra. Kváðust sam-
tökin hafa fyrir því áreiðanlegar
heimildir að síðustu 12 mánuðina
hefðu alls 1.100 aftökur farið fram
í Kína og var látið að því liggja að
þær kynnu að hafa verið mun fleiri.
Talsmaður kínverskra stjórn-
valda lýsti yfir því að ásakanir þess-
ar væru rakalaus þvættingur og
vændi Amnesty International um
óeðlileg afskipti af málefnum, sem
Kínveijum einum kæmu við.
að vera kynni að sovésk stjórnvöld
slökuðu á næstunni verulega á regl-
um þeim sem gilt hafa um þá Sovét-
borgara sem óska eftir því að fiytj-
ast úr landi. Gaf ráðherrann í skyn
að yrði raunin þessi myndu Banda-
ríkin bjóða Sovétmönnum bestu kjör
sem þeir veita í utanríkisviðskiptum
sínum en þetta hefur verið eitt helsta
keppikefli Míkhaíls S. Gorbatsjovs.
Keuter
Sýrlenskir kvendátar sýna mátt sinn og megin við útskriftarathöfn í Damaskus, sem Assad forseti var
viðstaddur.
Þúsundir sýrlenskra her-
manna til Saudi-Arabíu
Fundur utanríkisráðherra Bandaríkjanna og Sýrlandsforseta talinn marka þáttaskil
Nikósíu, Washington. Reuter, dpa.
STJÓRNVÖLD í Sýrlandi hafa ákveðið að fjölga í herliði því sem sent
hefur verið til Saudi-Arabíu til að veija landið gegn hugsanlegri inn-
rás íraka. James Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjaruia, kom í gær
til Sýrlands til viðræðna við ráðamenn þar og þykir sú heimsókn marka
þáttaskil í utanríkisstefnu Bandaríkjanna. Bandaríska dagblaðið The
Wnshington Post kvaðst í gær hafa heimildir fyrir því að Saddam
Hussein íraksforseti hefði varað sendiherra Bandaríkjanna í írak við
því viku áður en herlið forsetans hélt inn í Kúvæt að innrás væri yfir-
vofandi.
Sýrlendingar hafa, að sögn vest-
rænna embættismanna, afráðið að
verða við beiðni stjórnvalda í Saudi-
Arabíu um að fjölga í herliðinu í
landinu. Þar eru nú fyrir um 4.000
sýrienskir hermenn en heimildar-
menn sögðu að í ráði væri að senda
allt að 10.000 hermenn og 300 skrið-
Keuter
Fingraffir kóalabjarna skjalfest
Yfirvöld í Ástralíu eru tekin að skjalfesta „fingraför" kóalabjarna til
að koma í veg fyrir að þeir séu teknir úr náttúrulegu umhverfi sínu
og fluttir í dýragarða. Þeir sem gerst þekkja til á þessu mjög svo
sérhæfða sviði dýrafræða segja að kóalabirnir eigi það sameiginlegt
með mannfólkinu að „fingurgómar“ hvers og eins þeirra séu öldungis
einstakir. I ráði er að skrá „fingraför" 65 kóalabjarna til að sann-
reyna kenningu þessa og reið sá á myndinni fyrstur á vaðið.
dreka til viðbótar til landsins.
James Baker, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, kom í gærkvöldi til
Sýrlands og mun hann eiga fund
með Assad forseta í dag, föstudag.
Þessi heimsókn þykir til marks um
það umrót sem Persaflóadeilan hefur
valdið á stjórnmálasviðinu í Mið-
Austurlöndum og þykir einnig vitna
um róttæka stefnubreytingu af hálfu
Bandaríkjamanna. Assad Sýrlands-
forseti hefur verið hatrammasti and-
stæðingur ísraela í þessum heims-
hluta en á undanförnum mánuðum
hefur hann sýnt tilburði í þá átt að
losa stjórn sína úr þeirri einangrun
sem hún hefur mátt þola í araba-
heiminum. Hann hefur einnig látið
að því liggja að Sýrlendingar séu til-
búnir að endurskoða samskiptin við
Bandaríkin en stuðningur Assads við
hin ýmsu samtök palestínskra
hryðjuverkamanna hefur fram til
þessa komið í veg fyrir það. Banda-
ríkjamenn telja fullsannað að samtök
hryðjuverkamannsins Ahmeds Jibrils
hafi staðið fyrir fjölda ódæðisverka
á Vesturlöndum. Jibril, sem heldur
til í Sýrlandi, er m.a. grunaður um
að hafa komið fyrir sprengju í banda-
rísku þotunni sem sprakk í loft upp
yfir Lockerbie í Skotlandi í desember
1988.
Talsmaður bandariska utanríkis-
ráðuneytisins neitaði í gærkvöldi að
tjá sig um frétt dagblaðsins The
Washington Post þess efnis að sýr-
lensk stjórnvöld hefðu varað Banda-
ríkjamenn við því að innrás í í Kúvæt
væri yfirvofandi viku áður en her-
sveitir íraksforseta héldu yfir landa-
mærin. Hefði forsetinn m.a. sagt á
fundi með sendiherra Bandaríkjanna
i írak að almenningur í Bandaríkjun-
um myndi ekki sætta sig við að
bandarískir -hermenn yrðu sendir út
í dauðann í Mið-Austurlöndum og
hótað hryðjuverkum í Bandaríkjun-
um. Sendiherrann, April Glaspie,
hefði hins vegar lýst yfir því að
bandarísk stjórnvöld hygðust ekki
hafa afskipti af landamæradeilu ír-
aka og Kúvæta, sem þá hafði nýver-
ið blossað upp og leiddi til innrásar
íraka.
Sjá fréttir á bls. 16.
Þúsundir
dauðsfalla
raktar til
mengunar
Genf. dpa.
í LEYNILEGRI skýrslu sem
unnin var á vegum Alþjóða
heilbrigðismálastofnunar-
innar (WHO) kemur fram að
þúsundir manna deyja á ári
hverju langt fyrir aldur fram
í Evrópu af sjúkdómum sem
raktir eru til mengunar.
Skýrslan var ekki ætluð til
birtingar en henni var „lekið“
til félaga í samtökum Grænfrið-
unga sem gerðu innihald henn-
ar opinbert. Fram kemur að
víða á þéttbýlisstöðum í Evrópu
er mengun langtum meiri en
leyfilegir hámarksstaðlar WHO
segja til um. Sagt er að þetta
verði þúsundum manna að fjör-
tjóni á ári hveiju auk þess sem
mun fleiri þjáist af ólæknandi
sjúkdómum sökum þessa.
Fram kemur einnig að í
ríkjum Austur-Evrópu er
mengunin mest í Póllandi,
Tékkóslóvakíu og Austur-
Þýskalandi