Alþýðublaðið - 22.01.1959, Síða 4

H a n n e s
fO á h o r n i n u
M,
k Fæðingardeildin og
fæðingarstyrlíurinn
"■k Misskilningur «»n
. greiðslufyrirkomulag.
Upplýsingar aí gefnu
tilefni.
~k Ráðizt .á >,þrátt fyrir
unga fólkið“.
VERKAMAÐUE skriíar mér
-á pessa leiö: „Þú heíur oft
rninnst á það í pistlum þínum,
;t3 skriffinnska væri of mikil hér
á lanði og óþörf. Ég hugsa að
íæstir séu þér sammáia um það,
enda rekur maður sig á þetta
leiða fyrirbrigði ef maður þarf
að hafa einhver bein viðskiptj
við liið opinbera. — Ég ætla nú
að segja þér dálitfa sögu um
Jjetta til að sanna hvernig þetta
ér á ýmsum sviðurn og þar á
meðal jafnvel þar sem 1 sízt
skyldi.
TRYGGINGARNAR eru góð-
ar svo langt sem þær ná, og
það rétt, sem þú sagðir einu
.sinni ,að það er ekki hægt að
ætlast til þess að almaniiatrygg-
ingar, tryggingar, sem eiga að
iiá til allra þegna þjóðféiagsins,
hkapist á einum áratug. Það tek-
ur lengri tíma og ættum við
verkamenn, og launþegar yfir-
teitt að geta skilið það manna
bezt, því að ekkert getum við
byggt upp nema á löngum tíma,
ekki grípum við gróða í einni
i'.vipan.
FYRIR NOKKRl' bar það til
tíðinda á heimili mínu, að kon-

★
Nýtt kvaia
stillandi iy f
Washington, 13. jan. [
NÝTT kvalastillandl iyf;
hefur nú verið framieitt í [
Bandaríkjunum. Það heit- [
ir enn sem komið er a. m. [
k. NIH 7519. Það cr sagt j
tíu sinnum sterkara en j
morfín, fimmtíu sinnum j
sterkara en codein. Það er [
einnig álitið hættuminna j
en önnur eiturmeðul. Enn j
er þetta þó ekki fullreynt, j
þó það hafi verið notað að j
umlanförnu af um það bil [
290 sjúklingum á sjúkra- j
luistim í Los Angeles, New:
York og Philadélphiu. I
Svo er skýrt frá, að efni j
þetta sé framlcitt úr kol-1
|öru og ýmis konar efna- [
Jöndum, sé að sumu leyti:
byggt upp líkt og morfín,:
en sé miklu einfaldara [
efnasamband. I
Vísind'amennirni rsegja.l
að cf efnið reynist eins [
bættulaust eins og látið er [
í veðri vaka, megi nota það I
ge-gn nautnalyf jum og ætl- I
að er að það geti dregið að I
verulegu leyti úr ópíum- i
neyzlu. I
★
•«>G<iiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii<i<imMiinmHuimiimiiii
an mín varð léttari. Hún fór þeg
ar hún kenndi sín í fæðingar-
deild Landsspítalans og þóttist
heppin, því að þar er svo mikil
þröng að konur geta aldrei vit-
að, hvort við þeim veröi tekið
og það jafnt þó að þær hafi pant
að pláss fyrir löngu — og miðáð
ailt við það, enda næstum ó-
kleift að fá hjálp í heimahúsum
l hvernig sem á stendur.
J ALLT GEKK VEL fyrir konu
minni og barninu og þar kom að,
að konunni var sagt að fara
heim, enda er reynt af fremsta
megni að losna við konurnar
eins fljótt og auðið er, og. áður
en það er í raun og veru hægt,
vegna hinnar miklu aðsóknar.
— En bcggull fylgdi skammrifi.
Konan skyldi greiða á 17. hundr
að kr. áður en hún færi. Fæðing
arstyrkurinn er rúmar 19 hundr
uð krónur svo að hægur vandi
ætti að vera að borga kostnað-
inn. En þetta er ekki alveg svona
einfalt.
VIKUNA áður hafði bæjar-
sjóður tekið næstum allt kaup
mitt upp í útsvar og ég átti ekki
17 hundruð krónur til þess að
borga Fæðingardeildinni. Ég
vissi heldur ekki hvernig ég ætti
að ná í þær til þess að borga
konuna út. í raun ög veru hefði
ég ekki þurft að fá þær lánaðar
nema í klukkutíma eða svo, því
að ég fæ fæðingarstyrkinn borg-
aðan þegar búið er. að borga Fæð
ingardeildinni.
MÁLIÐ leystist þó fyrir at-
beina bróður mins, sem komst
að þessu, svo sótti ég fæðingar-
styrkinn og borgaði bróður mín-
um, — og það tók ekki nema
tvo lírria. — Ég er að segja frá
þessu í von um að hægt sé að
breyta þessu skrítna bókhaldi,
því að ég sé ekki annað en að
hér sé eingöngu um bókhaldsatr-
iði að ræða“.
ÉG HELD að hér sé um mis-
skilning að ræða — og vankunn
áttu. Þess vegna birti ég bréfið,
því að vel getur verið, að van-
kunnáfta í þessu valdi fleirum
erfiðleikum. — Ljósmóðirin, eða
skrifstofa Ríkisspítalanna gefa
út vottorð um fæðingu barns-
ins, og móðirin gefur ávísun á
fæðingarstyrkinn, það er að
segja rúmar 16 hundruð krónur.
Þar með hefur Fæðingardeildin
fengið sitt fé og konan hefur
greitt sitt gjald. Vitanlega á
starfsfólk Fæðingardeildarinnar
að upplýsa fólk um þetta.
INGVAR VILHJÁLMSSON,
Ytri-Njarðvík skrifar mér eft'ir-
farandi: „Ég hef tekið eftir þeim
dagskrárlið sem kallast „Lög
unga fólksins“. Ég hef venju-
lega skrúfað strax fyrir þann
þátt með hryllingi, nema nú í
kvöld hef ég látið mig hafa
að hlusta á hann, vegna þess
bréfs míns um hann. Það er
skemmst af þessum þætti að
segja að í honum eru nær ein-
göngu jazz-lög og þau ekki af
betri endanum, sum viðbjóðsleg
m.eð söng svertingja, sem sækja
röddina langt ofan í maga.
MÉR finnst það sorglegt
hvernig ungt fólk á íslandi er
svívirt í heild með þessum þætti
útvarpsins. Ég geri ráð fyrir að
útvarpsráð þykist gera vel með
þessum þætti, en þó er það að
flytja til hlustenda andlega ó-
lyfjan. Er rétt að ríkisfyrirtæki
geri slíkt? Ég held ekki. Ég
held að menn ættu að snúa aftur
til fegurðarinnar í listinni, en
hætta að róta upp í ruslakistu
hugskotsins o gausa óþverranum
yfir fjöldann“.
Hannes á horninu.
IVER sá, sem dregur í
efa að verðbólga geti lagt
efnahagslíf í rúst og steyþt.
heilli þjoð á heljarþröm, ætti
að kynna sér ástandið í Arg-
entínu. Þessi mikla og dug-
andi þjóð, sem býr í einu auð-
ugasta landi veraldar, hefur
hin síðari ár dansað hruna-
dans dýrtíðar og ábyrgðar-
leysis með þeim afleiðingum,
að þjóðlíf er nú lamað af alls-
herjarverkfalli og lögreglu
beitt gegn hinu vinnandi
fólki.
Þi
ESSI harmleikur hófst
í stjórnartíð Perons forseta,
sem nú er í útlegð. Hann sat
að völdum með gerspillta
klíku í kringum sig, lamaði
aðalatvinnuvegi þjóðarinnar,
eyddi gjaldeyri í vafasamar
frarnkvæmdir, en stóð í vegi
fyrir heilbrigðri þróun at-
vinnugreina eins og olíu-
vinnslu. Skuldir hlóðust upp,
hann hafði svokallaða vei’ka-
lýðshreyfingu landsins í vas-
anum og hélt stuðningi henn-
ar með miklum kauphækkun-
um, sem þó alls ekki juku
kaupmátt verkamanna — og
fylgdi öllu eftir með áróðri
harðstjórans.
KEGx\R Peron var loks
steypt af stóli, tók við bráða-
birgðastjórn undir forsæti
Pedro Aramburu hershöfð-
ingja. Hann skipulagði frjáls-
ar forsetakosningar, og varð
sigurvegari Arturo Frondizi.
Hann byrjaði ekki efnilega.
Það var á allra vörum, að
fylgismenn Perons, sem enn
ráða verkalýðssamtökunum,
hafi stutt hann og tryggt hon-
um sigurinn. Hann fetaði
hina fornu peronsslóð og
veitti umsvifalaust 60% kaup
hækkun. Þessi óviturlega ráð
stöfun hefndi, sín grimmi-
lega ,þar sem ekki stóð neitt
á bak við þessa hækkun. Dýr-
tíð óx geigvænlega, kaffi
hækkaði 60%, fargjöld 50%,
dagblöð 70 % og annað eftir
því. Peningar urðu verðminnx
með hverjum degi og magn;
þeirra stórjókst í umferð.
Þegar ieið fram á haust hafði
framfærslukostnaður hækk-
að um 45%, og var þá enn ný
alda kauphækkana að hefjast,
um 25%.
Fi
LOFTUR GUÐMUNDSSON
RONDIZI sá nú, í hvert
óefni komið var. Honum varð
ljóst, að ekki þýddi að hugsa
fyrst um að gera hosur sínar
grænar fyrir peronistum, ef
bjarga átti þjóðinni frá efna-
hagslegu hruni. Dýrtíðarskrúf
an gat ekki haldið áfram e.ins
og á horfði. Hann tók þá á-
kvörðun að spyrna duglega
við fæti. Fór hann að dæmi
de Gaulles Frakklandsforseta
og tilkynnti um áramótin rót-
tækar aðgerðir, sem miða að
því að knýia argentínsku
þjóðina til að hætta að lifa
um efni fram. Gengi var
lækkað og gerðar margvísleg-
ar aðrar ráðstafanir, sem
þrengdu miög hag almúgans,
en eiga að tryggja .stöðvun
verðbólgunnar, aukningu
framleiðslunnar og jafnvægi í
viðskiptum við útlönd, þar
sem halli hefur verið mjög
mikill.
s,
>VÖ virðist af fregnum
frá Góðviðru (Buenos Aires),
sem þessum ráðstöfunum hafi.
ekki verið tekið sérlega vel.
því allsherjarverkfall það,
sem skollið er á, virðist vera
nær algert. Hins vegar virð-
ist Frondizi, sem er í heim-
sókn í Bandaríkjxxnum, hafa
traustan stuðning hersins,
sem venjulega þýðir í Suður-
Ameríku, að hann sé ekki
valtur í sessi. Slíkan harm-
leik hefur taumlaus dýrtíð
dregið á eftir sér suður þar,
og mun ekki ofsögum sagt af
þeirri þjóðfélagsmeinsemd.
Loftur Guðmúndsson: Gang-
rimlahjólið. Skáldsaga. Al-
menna bókafélagið. Prent-
verk Odds Björnssonar. Akur-
eyri 1958.
LOFTUR GUÐMUNDSSON
vill gerast fjölhæfur rithöfund-
ur. ,,Gangrimlahjólið“ sver sig
raunar efnislega í ætt við „Jóns-
.mjessunæturmartröð á fjallinu
helga“, en vinnubrögð höfund-
arins eru gerólík. Fyrri bókin
einkenndist af tiltínslusömum
orðalengingum, þar sem engin
hugdetta mátti fara forgörðu-m.
,,Gangrimlahjólið“ er hins veg-
ar stutt saga o-g hnitmiðuð. Og
um stílinn gegnir sama máli og
f rásagnar háttinn. ,, J ónsmessu-
næturmartröð á fjallinu helga“
tognaði í allri túlkun, en síðari
bókin er eins og stálstrengur.
Samt reynast viðfangsefni höf-
undarins náskyld, Fyrir honum
vakir tímabær og athyglisverð
heimsádeila. Margir munu víst
ætla, að Loftur hafi snúizt frá
ga-mansemi til alvöru rr.illi bók-
anna, en mér dettur í hug, að
nú sé alvara hans gamansöm,
þegar gamansemin átti að vera
alvarleg í „Jónsmessunæturmar-
tröð á fjallinu helga“. Hann stað
næmist þannig við sama hey-
garðshornið, en leggur leið sína
þangað úr tveimur áttum.
Hver er svo heimsádeilan í
,,Gangrimlahjólinu“? Svörin við
þeirri spurningu gætu vissulega
orðið mörg, en mér er næst að
ætla, að Loftur Guðmundsson
vilji annars vegar fordæma kúg-
unina-, en hins vegar tæknina.
Og hann lætur hvort tyeggja
koma í sama stað niður. Sagan
er tvíþætt fram eftir, en sam-
einast að bókarloku-m í áhrifa-
mikla og sérstæða heild. Sú
blanda er sterkur drykkur og
mennskum mönnum ófýsilegur,
en þó mjöður í horni þeirrar ver
aldar og þess mannkyns, sem
hefur af að segja austrænu misk
unnarleysi og vestrænni ein-
hæfni. Loftur Guðmundsson
varar við þessu í „Gangrimla-
hjclinu“, ef ég skil söguna rétt.
En predikunin er skáidleg og
tælcni höfundarins mikillar
íþróttar. Þess vegna reynist hún
eftirminnilegur skáldskapur.
Eigi að síður hef ég ýmislegt við
hana að athuga, og skal nú vikið
að þeim atriðum nokkrum orð-
um.
Sögu-fólkið í „Gangrimlahjól-
inu“ ber naumast svip af lífver-
um holds og blóðs. Loftur Guð-
mundsson teflir fram manngerð-
um á skákborði sögunnar og
hyggst þannig magna ádeilu
hennar og tilgang. Sá sigur er
út af fyrir sig ótvíræður. En
þetta eru ýkt vinnubrögð og eins
konar afleiðing þeirrar tækni,
sem höfundurinn vill fordæma.
Sagan er öll sögð í svörtu, ef
manni verður hugsað til litanna.
Og hvers vegna ekki að tákna
það, sem mestu máli skiptir, já-
kvæða baráttu, þrá okkar og
von, n-eistann úti í myrkriríu,
sem á að verða framtíðarstjarn-
an? Loftur Guðmundsson geng-
ur lengra í heim-sádeilu sinni en
nokkurn tíma Chaplin. Viðleitni
hans er stórmannleg, en öfga-
kennd- og heiftúðug í nábýli við
sannan og fagran skáldskap.
Fulltrúar ungu kynslóðarinnar á
bókmenntaþingi samtíðarinnar
iðka þau vinnubrögð mjög nú á
dögum að einskorða sig við hvítt
og svart til að dæmast frumlegir
og sérstæðir. En of mikið af öllu
má þó gera, og ég er þreyttur á
þessum stílæfingum’ og tækni-
brögðum í mynd þjóðlífs og sanx
félags. Bak við brúðuleilthús of-
beldisins og samkeppninnar
rísa blá fjöll með grænum döl-
um, þar sem mennsku folki er
líft. Hvers vegna að gleyma
þeirri staðreynd eða láta hana
(Framhald. á 10. síðu).
22, jan- 1959 — Alþýðublaðið