Morgunblaðið - 08.03.1991, Síða 6

Morgunblaðið - 08.03.1991, Síða 6
ÍB B mörgwmlaðíö ■FöáiftföÁööR m HVERS VEGNfl Afhverjulátakonurbjóðasérþetta...Hviiósköpunumflytjaþ(erafturtilmannasem beitaþœrofbeldi...Hvað er etginlega að svona konum?Svona setningar eru algengar í umrœðum um ofbeldi gegn konum ogþað sem einkennir tón oröanna ööru fremurerað eitthvað hljóti að vera að konu sem iœtur ofbeldi yfir sig ganga. Hver veit, en gætum aö því hvað liggur aö baki svona athugasemdum. Er ekki eitthvað aö þeim? Ereklci eitthvað athugavert i umrœðit um ofbeldi þegarkrafist erskýringa á hegðan þolandansí stað þess að veltafyrir sérhvaða skýringar eru á hegðan gerandans?Margir viröast eiga auð veldara með aðsamsa ma sig ojbeldismanninum ogskilja hegðun hansen hegðun konunnar, sem erþolandinn. Það virðist óskiljan- legtaðtilséfólksemsœllirsigviöofbeldiíhjónabandieðasambúÖsvoárumskiptiogjafnveláratugum.Og ennóskiljanlegraþykirþaðþegarkonaereinusinnibúin aöflýjaeiginmannogofbeldi, hverfurafturtilhans affúsumogfrjálsumvilja.Flestirlítasvoá.aökonanhafifrjálstvalogþettafrjálsavalhennarumalgera sjálfseyðileggingu viröist óskiljanlegt.ÞaÖ erþess vegnasem öll þessi „Afhverju..." heyrast. Ameðan litið er á heimilis- ofbeldi sem val konunnar er ekkert óeðlilegt að fólk spyrji sem svo — og vilji aðgreina svona konur frá „okkur hinum". Til eru skýringar á borð við að konur sem „láti berja sig“ séu treggáfaðar, ómenntaðar, haldnar sjálfseyðing- arhvöt, séu lágstéttarkonur, eða hafi átt erfiða aesku. „Venjulegar konur" létu aldrei bjóða sér slíkt. Á hinn bóginn er viðhorfið til ofbeldis- mannsins oft, að hann sé óham- ingjusamureinstaklingur. Hann hafi átt erfiða æsku, aldrei verið elskað- ur, sé alkóhólisti, óheppinn í vinnu, ráði ekki við kröfur karlhlutverksins, sé svo lokaður og eigi erfitt með að tjá sig eða þá að hreinlega sé hann bara stórt barn. Einnig erfólki tamt að leita skýringanna í einhverj- um veikleikum konunnar; hún gæti t.d. verið nöldurskjóða, subba, skass, jafnvel drykkfelld eða daður- gjörn. í stuttu máli sagt þá litast viðhorfið til manna sem beita konur sínar ofbeldi af því að við þurfum að skilja þá og styðja. Og því miður er þetta einnig skoðun margra kvenna sem búa við ofbeldi eigin- manna sinna. Else Christensen er danskur sál- fræðingur sem hefur unnið m.a. að rannsóknum á konum í dönskum kvennaathvörfum og einnig starfað við kvennaathvarfið í Dannesboli- gerne í Kaupmannahöfn. Else skrif- aði m.a. bókina „Vold Ties ikke ihjel" í kjölfar rannsókna sinna og er þessi grein unnin upp úr þýðingu á hluta hennar, sem brátt kemur út á vegum Kvennaathvarfsins í Reykjavík undir yfirskriftinni „Of- beldi gegn eiginkonum — hvað - hvernig - hvers vegna? Hvernig birtist ofbeldið? bókinni segir Else m.a. um of- beldi, að þótt Ijóst sé af frásögnum mismunandi kvenna sem komi í kvennaathvörf að ofbeldi í hjóna- bandi og sambúð geti tekið á sig margar og mismunandi myndir, þá séu högg með knýttum hnefa og spörk algengust. Þá séu morðhót- anir ekki óalgengar. Oft talar fólk um heimilisofbeldi sem hjónaslagsmál og segir Else það ekki útilokað í einhverjum tilvik- um, hins vegar sé Ijóst að konur sem leita til kvennaathvarfa hafi sjaldnast átt neina möguleika á að verjast, hvað þá að takast á við menn sína. í rannsókn Else höfðu flestar konurnar verið slegnar með hnefa í andlitið, eða þá fengið spörk í andlit og á aðra líkamshluta. Þar að auki má nefna tilraunir til kyrk- ingar, hárreitingu, ógnun með hnífi eða öðrum vopnum, tilraunir til drekkingar í vöskum, bruna með vindlingum og svo morðhótanir. Því má bæta við að ekki hefur verið gerð sambærileg athugun hvað Kvennaathvarfið í Reykjavík varðar, en ofangreindar lýsingar eru allar þekktar þar. Og hvernig verjast svo konurnar? Vfirleitt felst vörnin í hrópum og tilraunum til undankomu. Sumar kváðust hafa reynt að tala manninn til, nokkrar reyndu að vekja athygli annarra á því sem var að gerast, en aðeins fáeinar sögðust hafa reynt að berjast á móti. Um þriðj- ungur kvennanna í rannsókninni sögðu að maður sinn hefði aldrei verið drukkinn þegar barsmíðar átt sér stað, en um helmingur sagði að barsmíðar hefðu alltaf verið samfara drykkju. Þessu svipar til frásagna kvenna í athvarfinu hér, þar sem um helmingur kvenna telur áfengisnotkun eiginmanna sinna eiga þátt í ofbeldinu. Þetta beinir einnig sjónum að þeirri staðreynd að algengt er að fólk tengi heimilisofbeldi við áfeng- ismisnotkun og komi þannig sökinni yfir á áfengið. Og algengt er að menn sem drukknir beita ofbeldi staðhæfi að allsgáðum myndi það aldrei hvarfla að þeim. Else bendir á að nokkuð kunni að felast í þessu, en einnig að það sé mjög alvarlegt mál þegar menn geri sig óábyrga fyrir ofbeldinu vegna þess að áfeng- is hafi verið neytt. Slíkt valdi því einungis að ofþeldið sé ekki tekið alvariega. Ofbeldi og kynlíf Ein athyglisverð staðreynd um ofbeldi, sem Else fjallar um í bók- inni, eru tengsl ofbeldis og kynífs. Hún segir m.a.: í augum flestra KONUR BERJA SIG?

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.