Morgunblaðið - 24.09.1992, Síða 26

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. SEITEMBER 1992

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 110 kr. eintakið.
Eflum öryggiskennd
bamanna
T^Tiðurstöður könnunar á högum
yngstu skólabamanna í
Keykjavík utan skólatíma, sem sagt
var frá í grein hér í blaðinu síðast-
liðinn sunnudag, eru alvarlegt um-
hugsunarefni. Þar kemur fram að
fjórðungur sex ára barna í grunn-
skólum Reykjavíkur og um helming-
ur átta ára barna er án leiðsagnar
fullorðinna lengri eða skemmri tíma
í viku hverri. Nærri 37 af hveijum
hundrað bömum, sem könnunin tek-
ur til, ganga sjálfala allt að 30
klukkustundir á viku, eða sex
klukkustundir sérhvern virkan dag.
Stundum eru bömin alein, stundum
með systkinum eða félögum á sama
aldri. Hugtakið „lyklabarn", sem
unnið hefur sér fastan sess í mál-
inu, virðist ekki eiga við um öll þessi
böm, því að dæmi em þess að litlum
börnum sé ekki treyst til að dvelja
heima hjá sér fyrr en einhver full-
orðinn kemur heim. Kennaranefn-
amir tveir, sem gerðu könnunina,
segja frá samtölum við börn, sem
fá engan lykil, heldur sækja matinn
sinn í poka á hurðarhúninum. Þessi
börn dvöldust gjarnan í Kringlunni
með pokann sinn, því að þar gátu
þau verið inni.
Niðurstöður könnunarinnar
greina einnig frá því, að tvö til þijú
böm í sérhveijum níu ára bekk, sem
könnunin náði til, verða að bjarga
sér sjálf með þijár af fjórum aðal-
máltíðum dagsins, þrátt fyrir að
vitað sé að börn á þessum aldri
hafa ekki þroska til að gera upp á
milli hollrar og óhollrar fæðu. Al-
gengt er að þau böm, sem eiga vísan
vistunarstað á meðan foreldrarnir
em í vinnu, flakki engu að síður á
milli tveggja, þriggja og upp í fimm
staða á degi hveijum.
Það ástand, sem niðurstöður
umræddrar könnunar lýsa, kann
ekki góðri lukku að stýra. Fjöldi
bama er á hálfgerðum vergangi
eftir að skólatíma lýkur og leikur
sér eftirlitslaust á götum úti. Mörg
böm búa við tilfinningalegt öryggis-
leysi, sem kemur niður á námsgetu
þeirra, félagsþroska og framtíðar-
möguleikum. Enginn lætur sér detta
í hug að átta ára börn séu orðin
hér um bil fullorðin, hafi fullþrosk-
aða ábyrgðartilfinningu og geti séð
um sig sjálf. Eftirlits- og umönnun-
arleysi er oft á tíðum orsök þess
að börn og unglingar lenda í slæm-
um félagsskap og leiðast út í afbrot
eða vímuefnaneyzlu, sem em vax-
andi vandamál í þjóðfélagi okkar.
Lakar aðstæður fjölda barna em
afleiðing samfélagsbreytinga, sem
ekki hefur tekizt að bregðast nægi-
lega hratt við. Við búum í jafnréttis-
þjóðfélagi, þar sem sjálfsagt þykir
að hjón stundi bæði vinnu utan
heimilisins, enda hafa oft bæði tvö
góða menntun og metnað til þess
að nýta hana sem bezt í atvinnulíf-
inu. Þjóðfélagsaðstæður em því
miður einnig með þeim hætti að oft
er hjónum það nauðugur einn kostur
að vinna bæði langan vinnudag utan
heimilis. Þar koma til lág laun og
hærra verð á lífsnauðsynjum en
flestar aðrar þjóðir búa við. Loks
hefur hjónaskilnuðum fjölgað og þar
með einstæðum foreldmm.
Aður hefur verið bent á það í
leiðara Morgunblaðsins að aðstæður
einstæðra foreldra og barna þeirra
eru oft erfíðar. Svo virðist þó jafn-
vel sem betur hafí tekizt til að út-
vega bömum einstæðra foreldra
bærilega vistun utan skólatíma en
börnum, sem dveljast hjá báðum
foreldmm sínum. Foreldrar í sam-
búð teljast ekki í forgangshópi þeg-
ar fínna þarf skóladagheimilispláss
og njóta ekki niðurgreiddrar þjón-
ustu dagmæðra eins og einstæðir
foreldrar. Framboð af viðunandi
vistun fyrir skólabörnin, þann tíma
sem þau eru ekki í skólanum og
foreldrar þeirra eru í vinnu, er
greinilega ekki nægilegt. Þess
vegna vekur það furðu, að 78% for-
eldra í áðurnefndri könnun skyldu
segjast ánægðir með þau vistunar-
úrræði, sem bömum þeirra bjóðast.
Frekar ánægðir sögðust 13,5%, en
aðeins 8% vom óánægðir eða mjög
óánægðir.
Skóla-, kirkju- og félagsmálayfir-
völd hafa sem betur fer gert sér
grein fyrir að pottur'er brotinn varð-
andi vistunarmál yngstu skólabarn-
anna og gripið til ráðstafana, sem
vonandi verða til úrbóta. Á yfir-
standandi skólaári á sér stað mjög
athyglisverð tilraun með heilsdags-
skóla í fímm grunnskólum í
Reykjavík. Nemendumir geta dvalið
í skólanum frá 7.45 á morgnana til
17.15 síðdegis, sem gerir foreldmm
þeirra kleift að vinna átta stunda
vinnudag án þess að þurfa að hafa
áhyggjur af börnunum. Einkaskól-
um, til dæmis dans-, tónlistar- og
málaskólum hefur verið leyft að
bjóða upp á þjónustu sína innan
ramma heilsdagsskólans. Vonandi
verður reynslan af þessari tilraun
til þess að boðið verður upp á sömu
þjónustu í öllum grunnskólum
Rey kj avíkurborgar.
Síðasta Kirkjuþing hvatti söfnuði
til þess að koma á fót svokölluðum
kirkjuskjólum fyrir börn, sem ekki
hafa í önnur hús að venda utan
skólatíma. í ályktun þingsins var
rætt um að söfnuðir leituðu sam-
starfs við félagasamtök, stofnanir
og sveitarfélög um rekstur þessara
athvarfa. Kirkjuskjól starfa nú í
Neskirkju og Háteigskirkju. Þar
geta börnin leikið sér, þau fá aðstoð
við heimanámið og eldri borgarar
úr sókninni ræða við þau, lesa fyrir
þau og segja þeim sögur. Kirkju-
skjólið er lofsverð viðleitni kirkjunn-
ar til að bæta úr þeirri lausung og
rofí á eðlilegum fjölskylduháttum,
sem óhjákvæmilega fylgir því að
börn gangi sjálfala á daginn.
Þegar allt kemur ti! alls, er
ábyrgð foreldra sjálfra á lausn vand-
ans mest. Foreldrum hlýtur að vera
umhugað um að börn þeirra njóti
ástúðar, góðrar umönnunar og ör-
yggis. Úrbætur á þeirri þjónustu,
sem börnum og forráðamönnum
þeirra stendur til boða, munu ekki
eiga sér stað nema fyrir ábendingar
og þrýsting frá foreldrum og sam-
tökum þeirra. Foreldrar eiga ekki
að lýsa ánægju með ástandið eins
og það er, heldur huga að umbótum.
Ástúð og öryggiskennd fylgja börn-
um alla ævi. Það gerir öryggisleysi
einnig.
Ólympíuliðinu fagnað í hófi í Iþróttamiðstöðinni í Laugardal.
Þátttakendum á Olympíumóti þroskaheftra fagnað í
ÍSLENSKU keppendurnir á
Olympíumóti þroskaheftra í
Madrid fengu frábærar mót-
tökur við komuna í kaffisam-
sæti þeim til heiðurs í
íþróttamiðstöðinni í Laugar-
dal í gærdag. Ættingjar, vin-
ur og aðrir velunnarar
íþróttafólksins færðu því
blóni og hamingjuóskir.
Að öðrum ólöstuðum má
segja að Sigrún Huld Hrafns-
dóttir sundkona hafi verið með-
al helstu stjarna leikanna og
kom hún heim með níu gull-
verðlaun og tvenn silfurverð-
laun. Ánægjan skein úr andliti
Sigrúnar þrátt fyrir langan dag
við komuna í Laugardalinn.
Hún sagði að sitt fyrsta verk
þegar heim kæmi yrði að taka
upp úr töskunum en eftir það
sagðist hún hlakka til að hitta
vini sína.
Sigrún sagði í samtali við
Morgunblaðið að það skemmti-
legasta við ferðina hefði verið
að keppa og átti í erfiðleikum
með að gera upp á milli greina
þegar hún var spurð hveiju
henni hefði fundist skemmti-
legast að keppa í. Erfiðast
sagði hún að hefði verið að
keppa við rúmenska stúlku í
50 og 100 m skriðsundi. Að-
spurð sagðist Sigrún ætla að
taka sér dálítið frí frá æfíngum
eftir Ólympíumótið en byija svo
aftur að æfa á fullu í næsta
mánuði.
Nokkur ávörp voru flutt í
tilefni dagsins. Fyrstur talaði
Arnþór Helgason, formaður
Öryrkjabandalags íslands, þá
færði Ásta B. Þorsteinsdóttir,
formaður Landssamtakanna
Þroskahjálpar, keppendunum
viðurkenningarpening, Ólafur
Ólafsson, formaður íþróttafé-
lagsins Aspar, færði þeim
platta og fulltrúi stoðtækjafyr-
irtækisins Össurar færði þeim
rósir. Allir óskuðu ræðumenn-
irnir hópnum hjartanlega til
haipingju með frábæran árang-
ur.
Ólafur Einarsson mennta-
málaráðherra sagðist bjóða
keppnisliðið hjartanlega velkom-
ið heim úr einhverri mestu
frægðarför sem hópur íslenskra
íþróttamanna hefði farið. „Ég
vil að þið vitið það að við erum
stolt af ykkur og þeim miklu
afrekum sem þið hafíð unnið og
af þeim orðstír sem þið hafið
borið í nafni Islands," sagði Ólaf-
ur Einarsson ennfremur. „Afrek
ykkar eru stórkostleg, þið eigið
aðdáun þjóðarinnar allrar,“ sagði
Mest gaman að k
- segir Sigrún Huld Hrafnsdóttir sundkona og nífaldur
Katrín Sigurðardóttir, Sigrún Huld Hrafnsdóttir, Guðrún Ólafsdóttir og
í Laugardalinn.
Erum stolt af
i
- sagði menntamálaráðherra við heimko
Keflavík.
ÍSLENSKU keppendunum 8 sem slógu svo rækilega í gegn á
Ólympíumóti þroskaheftra á Spáni fengu innilegar móttökur
þegar þeir komu heim í gær. Alls fengu íslensku keppendurn-
ir 21 verðlaunapening í sundi, þar af voru 10 gull, 6 silfur og
5 brons. Þeir settu 10 heimsmet og urðu í öðru sæti í stiga-
keppninni á eftir Áströlum af 72 þjóðum með um 2.500 þátttak-
endum. Sigrún Huld Hrafnsdóttir var mesta afrekskona móts-
ins í kvennasundi, hún hlaut 9 gull, 2 silfurverðlaun og setti 8
heimsmet.