Morgunblaðið - 26.02.1993, Qupperneq 2

2 C
MORGUNBLAÐIÐ FOSTUDAGUR 26. FEBRUAR 1993
Ellin getur leikið
gæludýrin grátt og haft
ýmsa erfiða sjúkdóma í för með sér
ELLISJÚKDÓMAR í dýrum eru
eflaust algengari en flestir gera
sér grein fyrir. Þegar aldurinn
færist yfir gæludýrin okkar hijá
þau ýmsir þeirra sjúkdómamar
sem mannskepnan þarf sjálf að
takast á við. Gömul gæludýr
geta t.d. fengið krabbamein,
heilablóðfall, hjartasjúkdóma,
og gigt. Til þess að fá nánari
upplýsingar um „mannasjúk-
dóma“ í dýrum og meðferð
þeirra spjallaði blaðamaður
Daglegs lífs nýverið við Katrínu
Harðardóttur, dýralækni á
Dýraspítalanum í Víðidal.
Að sögn Katrínar geta þau gælu-
dýr sem lifa lengi, t.d. kettir og
hundar, fengið ýmis konar ellisjúk-
dóma. Hestar eru einnig það lang-
lífir að þeir geta fengið svipaða
ellisjúkdóma og gæludýr. En önnur
húsdýr, eins og kindur og kýr, lifa
oftast ekki það lengi að þau fái
hrömunarsjúkdóma. Katín sagði
að ellisjúkdómar færu að hijá
hunda upp úr átta ára aldri en
ketti aðeins seinna eða upp úr tíu
ára aldri, en auðvitað þekktust
þess dæmi að dýr veiktust fyrr.
Krabbameln í dýrum
Katrín sagði að dauðamein mjög
margra katta væri krabbamein en
einnig væru nýma- og lifrasjúk-
dómar algengir hjá þeim. Katrín
sagði að hundar og hestar greind-
ust einnig með krabbamein. Tíkur
fengju t.d. krabbamein í spena en
hestar við skaufhús. Auk þessara
dýra fengju minni gæludýr eins og
páfagaukar, hamstrar, og naggrísir
kýli og krabbamein.
Að sögn Katrínar em dýr sem
greinast með krabbamein ekki
meðhöndluð með lyfjum. Ef æxlið
er útvortis á dýrinu er hægt að
taka það með skurðaðgerð, en ef
meinið er innvortis t.d í bijóstholi
Mm-mmhlaAið/Sverrír
Katrín Harðardóttir og Þorvaldur H. Þórðarson gera að fótbroti
hunds á Dýraspítalanum i Víðidal.
er ekki skorið. Þá er eigendum
ráðlagt að aflífa dýrið.
Erfltt að lóga dýrunum
Katrín sagði að erfítt gæti verið
að fá dýraeigendur til þess að af-
lífa dýrin sín, en samkvæmt dýra-
vemdarlögum væri fólki skylt að
slá dýr af ef þau væm kvalin.
Dýralæknar gætu þess vegna ekki
annað en hvatt til að dýmnum
væri lógað.
Katrín sagði að skipta mætti
viðbrögðum dýraeigenda sem
þyrftu að taka þessa ákvörðun í tvo
hópa. Annars vegar væm þeir sem
sættu sig við það að aflífun væri
eina lausnin og samþykktu strax
að dýrinu yrði lógað. Hins vegar
væm þeir dýraeigendur sem ættu
erfítt með að sleppa gæludýmnum
sínum. Hún sagðist skilja vel
viðbrögð þeirra þar sem hún ætti
mörg gæludýr sjálf og vissi um þau
sérstöku tengsl sem skapast á milli
manns og dýrs. Hún sagði að þegar
eigendur þurfí tíma til þess að
sætta sig við þá ákvörðun að aflífa
dýr væri reynt að halda dýmnum
á lífí í smá tíma á lyfjum. Gæludýr-
um væm þó aldrei gefín deyfih-f í
stómm stíl.
Hjartalyf og gigtarlyf
Að sögn Katrínar em aðrir sjúk-
dómar meðhöndlaðir með lyfjum
þó að þeim sé ekki beitt við krabba-
meini. Sem dæmi má nefna að
hundar með hjartastækkun og
vökvasöfnun í lungum fá hjartalyf
til þess að lengja æviskeið þeirra
eitthvað. Hjartalyfín em áþekk
þeim sem mönnum með hjartasjúk-
dóma em gefín. Einnig fá dýr gigt-
arlyf en algengt er að gömul dýr
fái liðslit. Katrín benti á að algeng-
ara væri að hundar en kettir væm
hijáðir af gigt og taldi líklegt að
það stafaði einfaldlega af stærðar-
mun dýranna.
Blinda og tannleysi
Að sögn Katrínar verða hundar
líka oftar blindir en kettir þar sem
Það getur reynst gæludýraeig-
endum erfitt að segja skilið við
dýrin sín.
gláka er nokkuð tíð hjá þeim.
Gæludýr eiga jafnframt við vanda-
mál að stríða í tönnum og gómum
þegar aldurinn færist yfír þau.
Tannskemmdir em sjaldgæfar hjá
dýmnum, en tannsteinn og tann-
holdsbólga getur valdið usla hjá
þeim á efri ámm. Þorvaldur H.
Þórðarson starfsbróðir Katrínar
skaut því að gæludýr gætu orðið
skapstirðari þegar þau yrðu gömul.
Þá yrði eigendur stundum varir við
stirðbusahátt hjá dýmnum.
Slys og beinbrot
Dýr verða ekki aðeins veik þau
geta líka lent í slysum. Hundar og
kettir brotna oft á tíðum af ýmsum
orsökum. Algengt er að þau fót-
brotni t.d. þegar þau verða fyrir
bíl. Ef dýrin em hraust að öðm
leyti er hægt að setja brotin sam-
an. Katrín var einmitt nýbúin að
meðhöndla fótbrotinn hund. Hún
sagði að það væri komið áberandi
oftar með brotin dýr á sumrin en
það væri þó alltaf einhveijar mán-
aðarsveiflur. Það er því best að
beina því að lokum til allra dýra-
vina að hafa augun opin fyrir þess-
um fjórfættu vinum okkar í um-
ferðinni. ■
Anna Sveinbjamardóttir
Verður einkenni
Ó..U. þyn,r. ó meh,num tískunnar á næstu öld
LÍFERNI mannsins veröur
en ræða hans.
spurgeon yndisleg ringulreið og stjórnleysi?
MOSCHINO: Eftir alda
mót verður tískan
villt blanda af öllu
mögulegu.
„EKKI reyna að segja mér í hvers lags fötum ég á að ganga,“
verður heróp unga fólksins á næstu öld. Bandaríski tískufréttaritah-
inn Lisa Bannon fullyrðir alla vega að svo verði.
Stuttu pilsin tröllriðu
öllu á 7. áratugnum.
Síðan komu útvíðu
buxumar og á 9. ára-
tugnum minntu konur
helst á íshokkfleikmenn
því axlapúðamir voru
svo stórir. Nú, á
fyrstu ámm 10.
áratugarins,
gætir áhrifa frá
7. og 8. ára-
tugnum þó
sumum
frammá-
mönnum tís-
kunnar
finnist sú
stefna
hvorki
fugl
ié
fiskur.
í 50
ár hafa
verið við
völd einræð-
isherrar í
tískuheim-
inum, og hefur aðsetur þeirra aðal-
lega verið í París, Mflanó og New
York,“ segir Lisa Bannon, sem
fullyrðir að á næstu öld, eða eftir
10 ár, muni ríkja stjómleysi og
fullkomið frelsi í klæðaburði.
„Þeir sem sitja núna í dómara-
sæti og úrskurða hvað sé í tísku
og hvað ekki, viðurkenna að eftir
tíu ár kunni þeir sjálfir að vera
komnir úr tísku,“ segir hún.
Fólk vill sjálft velja fötin
ítalski tískuhönnuðurinn Gi-
orgio Armani segist hafa áhyggjur
af þróun í tískuheiminum. „Fata-
hönnuðir hafa haft mikil áhrif á
strauma og stefnur á síðustu
tveimur áratugum. Líklega höfum
við haft of mikil völd og nú vilja
neytendur ekki lengur láta segja
sér hveiju þeir eiga að klæðast."
Franco Moschino, landi Arman-
is, hefur náð miklum frama á síð-
ustu árum og sérstaklega hafa
fylgihlutir hans eins og töskur,
belti og armbönd notið mikilla vin-
sælda. Hann líkir tísku við stjóm-
mál. „Tíska er afsprengi fasisma,
ARMANI: Líklega höfum við haft
of mikil völd undanfarna áratugi.
einræðisstefnu," segir hann.
Gianfranco Ferré, sem einnig er
ítalskur, segir: „Nú er fólk sjálf-
stæðara og gagnrýnna í fatavali
en áður. Það hefur meira sjálfs-
traust og treystir sér því best sjálft
til að velja og hafna.“
Samdráttur
Tískuhönnuðir hafa undanfarið
kvartað undan minnkandi áhuga á
tískusýningum. Af fréttum að
dæma virðist forríkum viðskipta-
vinum þeirra vera að fækka.
Kenzo, hinn japanski, sá fram á
þessa þróun nokkm fyrr en kolleg-
ar hans, og ákvað að taka ekki
framar þátt í árstíðarbundnum
tískusýningum. Hann kvaðst frek-
ar vilja einbeita sér að stærri mark-
aðshlutdeild en eltast við „trúðs-
FERRE: Nú er fólk ákveðnara og
sjálfstæðara í fatavali.
legar uppákomur fyrir spjátr-
unga“, eins og haft var eftir hon-
um.
Armani telur að á næstu öld
muni bæði karlar og konur klæð-
ast meira í samræmi við eigin lífs-
stfl en boð frá tískufrömuðum.
„Stutt og síð tíska verður ekki til,
heldur verða hönnuðir að einbeita
sér að því að hanna fyrir hina
ýmsu hópa þjóðfélagsins." Mosc-
hino lifir í þeirri von að stjómleysi
ríki í tískuheiminum eftir tíu ár:
„Þá verður blönduð tíska og ekk-
ert til sem heitir smekkvísi, ljótt
eða fallegt. Tiskan verður villt
blanda af öllu mögulegu, sem end-
urspeglar þá staðreynd að í mann-
tegu eðli er eitthvað af öllu. Þá
mun ríkja yndisleg ringulreið." ■
BT