Morgunblaðið - 20.03.1993, Blaðsíða 5

MORGUNBly^Ð LAUGARIjAfiUR 20. MARZ 1993
B 5
Morgunblaðið/Kristinn
AF MOLDU ERTU
KOMINN
< Rut Rebekka sýnir 46 smá-
2 myndir í FÍM-salnum, unnar
ua með olíukrít og þurrpastel. „Ég
2 hef aldrei sýnt neitt þessu líkt,“
-Ct segir Rut, „en samt er þetta
^ grunnurinn sem ég geng í. Á
; fyrstu stóru sýningu minni á
Kjarvalsstöðum árið 1985 var
ég með stílfærðar náttúrumyndir og
mikið kompóneraðar í litum; stór
röndótt fjöll, sem voru þó einungis
rammi utan um litinn. Ég sýndi einn-
ig konur með hatta, en þá var ég
afar upptekin af stöðu konunnar og
um leið að átta mig á sjálfri mér sem
konu í þessu þjóðfélagi. Ég sótti
fyrirmyndirnar til hattabúðarinnar
gömlu á bernskuslóðum mínum við
Hverfisgötu, þar sem við blöstu gín-
ur, búið að draga úr þeim endajaxl-
ana svo að þær urðu langleitar og
sakleysislegar. Þetta var sú kvení-
mynd sem hafði sem barn, en síðar
komst ég að því, sem betur fer, að
hún var röng. Konur fyrrum vissu
nákvæmlega hvert hlutverk þeirra
var, en breytingarnar hafa verið örar
milli kynslóða og við erum í meira
óvissuástandi nú.
Á næstu sýningu hóf ég að stúd-
era tónlistarmenn, en ég hef alltaf
sótt tónleika mikið og þar upplifi ég
ekki aðeins tónlistina, heldur einnig
einlægnina í hreyfingum tónlistar-
mannanna og þetta
sérstaka samspil
milli líkama og hljóð-
færis. En liturinn er
þó alltaf aðaluppi-
staða verkanna,
þrátt fyrir að formið
hafi verið fígúratíft.
Ég sé formið, sem
eitthvað sem er
bundið rökhyggju,
en litur er tilfinning
og nautn fólgin í að
tefla litum saman.
Þá komum við að
sýningunni nú og
náttúrunni í henni,
en náttúran hefur
ávallt verið helsti
kennari minn. Ég
efast um að ég væri
málari ef ég væri
ekki íslendingur; við
búum í svo litfögru
og tilkomumiklu
landi. Þar finn ég
litasamspil, and-
stæður og áhrif sem
ég nota síðan í
myndir af allt öðru
tagi. Ég geng í nátt-
úruna sem litasjóð
en vinn síðan frekar
út frá eigin hugar-
heimi.“
Rut Rebekka segir að á sýning-
unni sé úrval af þeim skissum sem
hún hefur rissað upp í gegnum árin,
flestar frá síðustu tveimur árum, en
einnig eru þar eldri drög. „Sýningin
í FIM-salnum var svo sem ekki undir-
búin af minni hálfu, mér var einung-
is boðið að sýna, en ég átti þennan
litabanka af litlum landslagsskissum,
sem voru í raun og veru ekki gerðar
til að verða sýningargripir. En mér
þykir vænt um þær og held að ég
gefi heilmikið af sjálfri mér í þeim.
Salurinn er lítill og það er gaman
að setja þar upp samansafn smá-
mynda og skilja til fullnustu gildi
þeirra og verðmæti.“ Töluvert er af
myndum frá ferðalagi hennar um
Austurland síðasta haust. „Litadýrð-
in þar var óhemju falleg; fjöllin og
mýrarnar fyrir neðan þau. Veðrið lék
með, því þarna voru skuggar af skýj-
um og gekk á með skúrum á milli
sólskinsins. Þegar maður hefur þessa
stöðugu breytingar til umráða, sitj-
andi úti í náttúrunni, virka þær sem
hljóð, sem ég reyndi síðan að festa
á blað. Áhrifin voru vægast sagt
sterk. Náttúran hefur vikið ögn til
hliðar í íslenskri myndlist síðari ára,
en ég held að hún sé að koma aft-
ur. Við erum bara dýr merkurinnar,
þótt við höfum fjarlægst hana um
hríð og tekið okkur í hendur heldur
mikið vald yfir henni og öllum er
því hollt að minnast orða klerka við
greftrun: „Af moldu ertu kominn,
að moldu skaltu aftur verða.“
SFr
henni, sagði Karólína: „Þeir hjá
NOMUS (Nordisk Musik) panta
verk á milli landa, innan Norður-
landanna, þannig að íslenskur
hljóðfæraleikari gæti til dæmis
pantað verk frá einhveiju hinna
Norðurlandanna, en ekki frá ís-
lensku tónskáldi. Af því að það
voru sænsku ríkiskonsertarnir sem
vildu fá mig til þess að semja verk,
þá var þetta mögulegt, en þeir
hefðu ekki getað pantað verk frá
sænsku tónskáldi. Þetta er ugg-
laust til þess að efla hið samstarf
á tónlistarsviðinu, á milli Norður-
landanna.“
Karólína sagði það fremur al-
gengt að tónverk og hljómsveitar-
verk væru pöntuð með þessum
hætti hjá sér, og henni þætti mjög
skemmtilegt að starfa samkvæmt
pöntunum sem þessari. „Þegar ég
fæ pöntun að tónverki er mér alveg
í sjálfsvald sett hvað ég skrifa. En
auðvitað liggur það fyrir, þegar ég
fæ pöntun sem þessa, að ég á að
skrifa fyrir sinfóníuhljómsveit. En
ég hef svo frjálsar hendur með það
hvað ég geri fyrir hana, og ég fæ
enga forskrift um það hvers konar
hljómsveitarverk verkið á að vera,“
segir Karólína.
Karólína sagði að tónlistarhátíðin
Stockholm New Music væri þannig
uppbyggð að sérstakir gestir hátíð-
arinnar ættu stóran hluta verka
þeirra sem flutt yrðu. Á þeirri há-
tíð sem hefst á morgun yrðu sér-
stakir gestir þijú alþjóðleg nöfn og
þijú tónskáld frá Norðurlöndunum.
„Ég er eitt þessara norrænu tón-
skálda og á hátíðinni verða flutt
fleiri verk eftir mig, auk þess sem
ég mun taka þátt í pallborðsumræð-
um og sitja fyrir svörum um eigin
tónsmíðar nú á mánudag," sagði
Karólína Eiríksdóttir.
Tónlistarhátíðin í Stokkhólmi
stendur í sex daga og alls verða
haldnir 17 tónleikar í tónleikahöll-
um víðsvegar um Stokkhólm á
meðan á hátíðinni stendur. Tólf ný
tónverk verða frumflutt á hátíðinni
og höfundar verkanna eru auk
Karólínu: Sofia Gubaidolina, Magn-
us Lindberg, Iannis Xenakis, And-
ers Eliasson, Pelle Gudmunsen-
Holmgreen og Par Lindgren.
Texti: Agnes Bragadóttir.
BRAGI HANNESSON SÝNIR í GALLERÍ BORG
Morgunblaðið/Árni Sæberg ,,
Bragi Hannesson við olíumálverkið Skammdegisnótt, sem er eitt verkanna sem verður á sýningu
hans í Gallerí Borg.
SKAPA HUGVERK
ÞEGAR ÉG NIÁLA
Fimmta einkasýning Braga Hannessonar listmálara verður opnuð í Gall-
erí Borg í dag kl. 14. Bragi sýnir nú um 30 olíumálverk og vatnslitamynd-
ir. Frá árinu 1975 hefur Bragi tekið þátt í fjölda samsýninga, og auk
þess verið með einkasýningar á Akureyri, í Norræna húsinu og tvívegis
áður í Gallerí Borg. Bragi hefur málað af krafti í 26 ár, eða allt frá
árinu 1967. Þessi sýning listamannsins er sérstæð fyrir þær sakir að
Bragi sýnir nú einvörðungu abstraktmálverk, en síðustu þrjú árin hefur
Bragi lagt sérstaka rækt vió abstrakt listmálun. Bragi segir að hann hafi
í gegnum árin notið uppbyggilegrar gagnrýni og leiðsagnar Hrings Jó-
hannessonar listmálara, „og því má kannski segja að Hringur hafi verið
minn skóli,“ segir Bragi þegar blaðamaður ræðir við hann um sýningu
þá sem opnar í dag og listmálaraferil hans.
Bragi, sem jafnframt er forstjóri Iðnlánasjóðs,
kveðst vera listmálari sem málar í törnum,
aðallega á haustin og vorin. Ástæða þess að
Bragi málar einkum á þessum árstíma er sú að hann
málar einungis í dagsbirtu. Hann telur að litir við.
raflýsingu séu ekki réttir. Auk þess segist hann nota
sumartímann til útiveru þegar hann eigi frí, þar sem
hann safni saman í eigin huga hughrifum þeim sem
hann verður fyrir af landslagi og náttúru.
Þegar Bragi byijaði að mála, málaði hann aðallega
vatnslitamyndir, fígúratífar og stílfærðar landslags-
myndir. Næsta skref hans var að mála jöfnum hönd-
um með vatnslitum og olíulitum. Hann hóf abstrakt-
málun sína í olíulitum, en hefur nú bætt við abstrakt-
myndum I vatnslitum.
Bragi segir ástæður þess að hann hafi í æ ríkara
mæli snúið sér að abstrakt-listmálun þær að hann
sem listamaður hafí verið að þreifa sig áfram. „Það
er mjög ríkt í mér að nema ekki staðar. Þegar mað-
ur hefur náð vissum tökum á hlutunum verða þeir
kannski svo auðveldir að þeir gera ekki þær kröfur
til manns sem maður þarf á að halda til þess að fá
ánægju og lífsfyllingu út úr list sinni. Ég er því að
reyna að takast á við ný og krefjandi viðfangsefni,
sem vonandi forða mér frá stöðnun," segir Bragi.
„Það sem gerir þessa sýningu frábrugðna öðrum
sýningum mínum er að allar myndirnar eru ab-
strakt. Það er ekkert verkanna fígúratíft. Þótt að
þessi breyting hafi orðið á stíltökum mínum eru verk-
in á þessari sýningu vissulega framhald þess sem
ég hef áður gert. Þegar ég málaði landslagsmyndir
voru þær mjög stílfærðar. Því er hér ekki um svo
mikið stökk að ræða fyrir mig. Segja má að þema
þessarar sýningar minnar sé fyrst og fremst það að
ég reyni að ná fram breidd í litanotkun, og þá breidd
sæki ég auðvitað í árstíðirnar," segir Bragi.
Áhrifa landslags og náttúru gætir mjög í verkum
Braga, hvort sem hann málar fígúratíft eða ab-
strakt. Hann hefur aldrei setið úti með trönur sínar
og málað, heldur beinlínis farið út á vit náttúrunnar
og landslagsins, í þeim tilgangi að meðtaka og skynja,
og hverfa síðan með myndirnar sem í hugann greypt-
ust til vinnustofu sinnar. „Þannig hef ég unnið úr
þeim hughrifum sem ég verð fyrir, en get um leið
gert það án þess að vera um of truflaður af fyrir-
myndinni. Ég lít því þannig á að ég sé að skapa
eigið hugverk þegar ég mála,“ segir Bragi, bætir
svo við: „Sá mikli málari, Matisse, sagði einhvers
staðar: Maður á að fara út og horfa á mótífið og
síðan á maður að fara inn og mála það. Það má lík-
lega segja að ég sem málari starfi samkvæmt þess- ;
ari forskrift meistarans.
Það er mjög heillandi að standa einn með sjálfum
sér fyrir framan hvítt léreft og sjá svo koma á það
ákveðna hluti, hughrif og myndir sem maður skapar
sjálfur. í því er fólgin ákveðin spenna og oft og tíð-
um beinlínis ögrun.“
Bragi er spurður að lokum hvort það sé ekki ákjós-
anlegur flótti frá talnaleik hversdagsleikans, sem
fólginn er í starfi hans sem forstjóri Iðnlánasjóðs,
að geta flúið á náðir listagyðjunnar. „Ég hef ávallt
verið unnandi lista, ekki síst tónlistar, sem ég hlusta
reyndar mikið á þegar ég mála. En ég hef einnig
óskaplega gaman af starfi mínu hér hjá Iðnlánasjóði
og tel það vera heillandi starf á sinn hátt. Hér erum :
við alltaf að vinna saman í hóp að ákveðnum verkefn-
um og njótum þess að starfa vel saman. En hið
gagnstæða gerist þegar ég sinni málaralistinni. Þá
er ég algjör einfari, og nýt þess, þannig að ég tel
mig njóta hins besta á hvoru sviði fyrir sig,“ segir
Bragi Hannesson.
Texti: Agnes Bragadóttir.