Morgunblaðið - 20.03.1993, Blaðsíða 8

8 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. MARZ 1993
ÞAR SEM
ER FISKUR
Enn bætist ísiensku tónlistarlífi liðsauki. Kammersveit Hafnar-
fjaróar heitir nýstofnaóur hópur tónlistarmanna sem kemur
saman í fyrsta skipti opinberlega í menningarmiðstöð Hafnar-
fjarðar, Hafnaborg, ó sunnudagskvöld. A efnisskró tónleik-
anna eru fjögur verk eftir Igor Stravinskíj, Witold Lutoslaw-
sky, Ottorino Respighi og Camille Saint-Saéns, en hljóm
sveitarstjóri er Örn Óskarsson. Einleikarar eru Armann Helga-
son ó klarínett og Guðrún Guðmundsdóttir og Þorsteinn Gauti
Sigurðsson ó píanó.
Hljómsveitin er fyrirbrigði sem hlaut að
verða til fyrr eða síðar, því við eigum
orðið svo mikið af velmenntuðu og
hæfum hljóðfæraleikurum," segir Gunnar
Gunnarsson, tónlistarmaður og stofnandi
Kammersveitar Hafnarfjarðar ásamt Erni Ósk-
arssyni. „Tónlistarmenn þessir hafa komið
heim frá námi síðastliðna mánuði og misseri,
og ganga ekki rakleiðis eða sjálfkrafa inn í
Sinfóníuhljómsveitina eða aðrar stofnanir á
þessu sviði. En með Kammersveitinni skapast
starfaðstaða fyrir þá og viðtökur þeirra sýna
að spennan og áhuginn eru til staðar. Kammer-
sveit Hafnarfjarðar er reist á atvinnugrund-
velli og engir leikmenn leika með henni.“
Leiðir Gunnars og Arnar lágu saman fyrir
um ári, þegar farið var að vinna að listahátíð
í Hafnarfirði í ár. „Við fórum fljótlega að viðra
hugmyndir um stofnun hljómsveitar þar sem
grunnurinn var fyrir hendi,“ segir Örn, „en
þar sem er fiskur, þar er líf. Hljómsveitin er
í raun gamall draumur sem rætist nú, vegna
þess að aðstæður eru heppilegar. Hluti af
.ástæðunni fyrir stofnun hennar, er löngun
okkar til að færa menningarstarfsemi í landinu
út fyrir ramma Reykjavíkur, og við berum þá
von í bijósti að hljómsveitin muni brátt heyra
til þungavigtarflokks í hafnfirsku menningar-
lífi. Hafnafjarðarbær tók okkur umsvifalaust
vel og hefur styrkt okkur mjög. Það má alltaf
deila um traustleika starfsgrundvallarins, en
undirtektir bæjaryfírvalda fleyta okkur fyrsta
spölinn og síðan þurfum við að spila skynsam-
lega úr þeim spilum sem við höfum á hendi.
Sveitin er hluti af menningarátaki í Hafnar-
firði, og má jafnvel tala um allsheijar vakn-
ingu í því sambandi. Hafnarfjörður er bær sem
ætlar ekki að verða undir og það er afar mikil-
vægt fyrir slíkt bæjarfélag að reka öfluga
menningarstarfsemi, í stað þess að vera svefn-
bær þar sem íbúar matast eingöngu og sofa,
og fara síðan til Reykjavíkur til vinnu og til
að njóta góðra lista. Þar á að vera listalíf sem
gefur ekkert eftir því sem gerist annars stað-
ar, og okkur miðar vel að marki.“
„Já, Kammersveitin hlýtur að verða aflvaki
alls listalífs í bænum,“ segir Gunnar, „og þann-
ig gætu t.d. góðir nemendur í Tónlistarskóla
Hafnarfjarðar séð fyrir sér traustan starfs-
grundvöll í framtíðinni sem vert er að keppa
að. Ég vona einnig að hljómsveitin eigi eftir
að bera hróður bæjarins víða, og ekki síst að
Hafnfírðingar taki sjálfír vel á móti henni.“
Kammersveit Hafnarfjarðar kemur fram á
Listahátíð í Hafnarfirði í sumar ásamt íslenska
dansflokknum, og þá verður frumflutt nýtt
íslenskt verk eftir Tryggva Baldvinsson. Að-
standendur hennar reikna með að geta haldið
ferna tónleika á ári og segja þeir að ekki
skemmi í þessu sambandi, að Hafnarborg sé
kjörinn vettvangur fyrir tónleika af þeirri
stærðargráðu sem hljómsveitin huggst takast
á við. „Kjarni hljómsveitarinnar er skipaður
14 hljóðfæraleikurum," segir Öm, „en síðan
fjölgum við þeim eftir þörfum og atvikum
hveiju sinni og þannig leika 28 tónlistarmenn
á tónleikunum nú. Efnisskrá hljómsveitarinnar
á að vera á breiðum grundvelli og spanna
þyngra efni til hins léttara, eins og þessir tón-
leikar bera með sér, án þess þó að slaka í hinu
minnsta á listrænum kröfum.“
A tónleikunum verður flutt verkið Ragtime
Morgunblaðið/Kristinn
Örn Oskorsson og Gunnar Gunnarsson: Kammersveitin er hluti af menningarvakningu
í Hafnarfirði.
eftir Stravínskíj, sem hann samdi árið 1918,
án þess að hafa heyrt jasstónlist, en þó séð
einhver nótnablöð með slíkri tónlist, og er þessi
„rússneski sveitajass“ að mörgu leyti boðberi
þeirrar holskeflu jasstónlistar sem reið yfír
heiminn milli stríða. ígor Stravínskíj (1882-
1971) lærði á píanó auk þess að sitja í laga-
deild háskólans í Pétursborg. Sjálfur Rímskí-
Korsakov kenndi honum hljóðfæraleik og tón-
fræði og var ein af fyrstu sinfóníum Stra-
vínskíjs, sem hann samdi á tímabilinu 1905-
1907, tileinkuð honum. Stravínskíj nefndi einn-
ig Sergej Diaghilev og hinn fræga balletthóp
hans sem áhrifavalda. Stravínskij vann af mik-
illi þekkingu á tónbókmenntum og nýtti sér
ýmsar hljómtilraunir fyrirrennara sinna með
fijálsræði og dirfsku að leiðarljósi, svo að úr
varð hans eigin stíll.
Eftir ítalska tónskáldið Respighi (1879-
1936) verður flutt verkið Trittico Botticelliano,
sem hann samdi árið 1927. Hann notfærir sér
þijár myndir eftir málarann Botticelli við tón-
smíðina, og heitir fyrsta Vorið, önnur myndin
sýnir vitringana þijá koma að jötu Jesúbarns-
ins og hin þriðja er Fæðing Venusar. í fyrsta
kaflinum eru trillur notaðar sem gamalkunn-
ugt tákn um vorið, miðkaflinn er trúarlegs
eðlis og í þriðja hlutanum má heyra öldugang.
A tónleikunum verður einnig flutt verkið
Dance prelude eftir Lutoslawsky, sem er 'fyrir
sólóklarinett, hörpu, píanó, slagverk og
strengjasveit. Prelúdíurnar eru fímm talsins
og sækir Lutoslawsky efnivið þeirra í pólsk
þjóðlög. Pólska tónskáldið Lutoslawsky (f.
1913) er eitt fremsta tónskáld lands síns á
þessari öld, hann samdi hefðbundin verk fram-
an af ævinni, en sneri sér síðan að verkum
sem minna mörg á vandlega skipulagðan
spuna, og vitna um hófsöm áhrif nútímatónlist-
ar og tilraunagimi.
Verk Saint-Saéns á tónleikunum í Hafnar-
borg er að líkindum hans frægasta, eða Karniv-
al dýranna sem hann samdi fyrir barnaafmæli
frænkna sinna árið 1886. Leikgleðin er mikil
og tilvísanir í önnur tónverk nokkrar, m.a. er
að fínna þar kan-kan stef úr Orfesusi í undir-
heimum eftir Offenbach. Karnival dýranna er
samið fyrir strengjakvintett, fiautu, píanó og
munnhörpu, og þótti undrabarninu Saint-Saéns
(1835-1921) nóg um þær vinsældir sem verk-
ið öðlaðist, enda léttvæg tónsmíð að hans mati.
SFr
TÓNLEIKAR HAMRAHLÍÐARKÓRSINS í LISTASAFNI ÍSLANDS
ÍSUNSKA
ÞJÓDIAGID
Annað kvöld, sunnudagskvöld, heldur Hamrahlíð-
arkórinn tónleika í Listasafni Islands, undir stjórn
Þorgerðar Ingólfsdóttur, þar sem þema tónleik-
anna verður íslenska þjóðlagið. Einvörðungu
verða flutt íslensk þjóðlög ó þessum tónleikum
kórsins sem hefjast kl. 20.30.
Hamrahlíðarkórinn hefur á 25
ára söngferli sínum gert mik-
_ ið af því að flytja íslensk þjóð-
lög. Á þessu ári, þegar 25 ára af-
mæli kórstarfsins er fagnað, þótti
að sögn Þorgerðar Ingólfsdóttur, við
hæfí að gera íslenska þjóðlaginu sér-
lega hátt undir höfði. „Þetta er sama
þema og er kjarninn á okkar nýj-
asta, tilvonandi geisladisk, sem við
hofum verið að vinna við upptökur
á, á undanfarna mánuði," segir Þor-
gerður.
Þorgerður segir að ótrúleg vinna
liggi að baki þeim upptökum á ís-
lenskum þjóðlögum, sem farið hafí
fram á undanförnum mánuðum. „Því
fannst okkur það vera tímabært, að
flytja þetta efni sem tónleikaefni, án
þess að blanda það nokkrum öðrum
sönglögum eða tónverkum. Við vilj-
um vekja athygli fólks á íslenska
þjóðlaginu, og því gildi sem það hef-
ur fyrir okkur,“ segir Þorgerður.
Hún vísar í þeim efnum ekki síst
til þeirrar miklu umræðu sem farið
hafí fram að undanförnu, um stöðu
íslands, breytta Evrópumynd og
áherslur á hveijir íslendingar séu.
„Þegar við erum að tala um þennan
gamla menningararf okkar, tunguna
og bókmenntir, þá erum við fyrst og
fremst að hugsa út frá fombók-
menntum okkar, sem eru heimsbók-
menntir. En það má í þessu sam-
hengi ekki gleyma því, að í íslensku
þjóðlögunum eigum við ótrúlegan
fjársjóð, og með þessari efnisskrá
Morgunblaðið/Árni Sæbcrg
Hamrahlíðarkórinn á æfingu undir stjórn Þorgerðar Ingólfsdóttur í Listasafni íslands nú í vikunni,
þar sem æft var fyrir tónleikana annað kvöld.
og undirbúningi að þeim geisladisk
sem ég nefndi áðan, erum við auðvit-
að að benda á þá staðreynd á mark-
vissan hátt,“ segir Þorgerður.
Þorgerður leggur áherslu á það í
máli sínu, áð í efnisskrá tónleikanna
á morgun felist engin fræðileg úttekt
á þjóðlaginu sem slíku, heldur sé hér
um ákveðið val að ræða, sem stjórn-
ast hafi af smekk hennar og kórs-
ins, auk þess sem mikið sé af lögum
á efnisskránni sem kórinn hefur ver-
ið að syngja í gegnum árin og hafí
verið raddsett sérstaklega fyrir
Hamrahlíðarkórinn.
„Við erum með lög frá tvísöngn-
um, alveg fram í það að við flytjum
þijár raddsetningar eftir ungt tón-
skáld, sem eru alveg nýjar af nál-
inni. Þær voru unnar skömmu fyrir
síðustu jól. Auk þess erum við með
á dagskránni verk meistaranna sem
sinnt hafa þessu mikilvæga verkefni
í gegnum tíðina, til dæmis verk Jóns
Þórarinssonar, Jóns Ásgeirssonar,
Hafliða Hallgrímssonar, Gunnars
Reynis Sveinssonar, Hjálmars H.
Ragnarssonar, Jórunnar Viðars og
Þorkels Sigurbjörnssonar, svo ein-
hvéijir séu nefndir," segir Þorgerð-
ur. Hún bætir við að sér finnist að
með þessu unga fólki í Hamrahlíðar-
kórnum, sé alveg einstaklega
skemmtilegt að fara í gegnum þenn-
an arf íslendinga og spyija spuniinga
eins og þessarar: Hvað er þjóðlagið?
eða: Af hveiju hafa einmitt þessi lög
lifað, en ekki önnur? „Sennilega hef-
ur það gerst út frá orðunum, textan-
um, húsgöngunum, ljóðunum sem
hveiju lagi fylgja. Líklega hefur fólk-
inu þótt sem orðin skiptu máli, og
þess vegna hefur það farið að lyfta
orðunum, ljóðinu eða húsganginum
með því að setja tón við. Það eru
ótrúlega sterk orð og hugsun á bak
við svo margt sem fólkið hefur svo
breytt í söng. Það er verið að segja
frá lífi, erfíðleikum, trú og gleði hjá
svona fátækri og fámennri þjóð.“
Texti: Agnes Bragadóttir