Morgunblaðið - 22.05.1993, Side 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. MAÍ 1993
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
a
sjónmenntavettvangi síð-
ast vék ég að McDonald
skyndibitastað gegnt
Cluny safninu í París
ásamt fleiru sem farið
hefur í taugamar á
mörgum í heimsborginni og þeim
sem sækja hana heim.
Þetta er sannleikanum sam-
kvæmt og meira segja gleymdi ég
einu, -sem var að segja frá því sem
raunar hefur komið fram í fréttum,
að fyrirhugað var að reisa einn slík-
an á aðalbreiðgötu borgarinnar
Champs Elisées og meira að segja
í nágrenni sigurbogans, helgitákns
þjóðarinnar. En þá var borgarbúum
loks nóg boðið og risu upp allir sem
einn að segja má og framkvæmdin
varð að hopa. Ekki er nú svo, að
greinarhöfundur sé að abbast upp
á skyndibitastaði eða t.d. almenn-
ingsþvottahús, en það er staðsetn-
ing slíkra staða sem stundum fer í
fínu taugamar á honum eins og svo
mörgum öðrum. Fæstir myndu t.d.
vilja fá söluturn við hliðina á leiði
Jóns Sigurðssonar í Gamla kirkju-
garðinum, eða risastóran skyndi-
bitastað við hliðina á Öxarárfossi.
Það er fyrst og fremst hinn efnis-
legi ískuldi, sem kemur fram í slík-
um framkvæmdum, sem fer í taug-
amar á mörgum og hin mikla sjón-
mengun sem fylgir.
Og við þetta má bæta, að eins
og hlutimir em matreiddir fyrir
nútímamanninn í þjóðfélaginu hlýt-
ur það að bjóða heim heilarýrnun,
ekki síður en að léleg fæða og
mengun skaðar líkamann, og skal
vísað til þess, að samkvæmt rann-
sóknum í Danmörku að mig minnir,
hefur sáðfrumum fækkað ískyggi-
lega í karlpeninginum á siðustu
áratugum. Allt er þannig háð góðu
eldsneyti jafnt á líkamlega sem
andlega sviðinu og það er kjami
málsins.
Kannski er það meira en senni-
legt, að það sé þess vegna sem
maðurinn, þ.e. dýrategundin homo
sapiens, er farinn að slá frá sér
eins og það heitir og leita í stór-
auknum mæli til hollustufæðis og
menningarathafna. Það er í öllu
falli ekki verri tilgáta en hver önn-
ur og minna má á þá staðreynd að
allstaðar í kringum okkur hefur
sjálf náttúran og dýrin sem byggja
jörðina snúist til vamar, jafnvel
himinhvolfið, og hið síðasta í heims-
fréttunum er, að hænan, sem lifir
í útungunarvélum og sér aldrei
móður jörð er farin að verpa eitruð-
um eggjum og það er fleira en salm-
onellan sem leynist í kjúklingum
því að löngu er vitað að jöfn og
mikil neysla þeirra gerir karlmenn
ófijóa.
Það fer þannig að verða vandlifað
í heimi hér, og þó þetta sé síður
vettvangur beinna skrifa um þessi
mál mátti að ósekju víkja að þeim
í framhjáhlaupi.
Haustdagarnir hurfu einn af öðr-
um í París, og skyndilega var ég
orðinn einn, því að Símon Jóhann
og Silja Dögg voru farin heim um
Lúxemborg. Brottförin var söguleg
sökum þess, að þótt við væmm
mætt á góðum tíma árla morguns
á 'Austur brautarstöðina var það
ekki alveg nóg, því að brottförin
átti að fara fram frá Norður stöð-
inni, sem er þar skammt frá. En
það hafði gleymst að segja okkur
frá þessu í Madríd, og vegna fá-
dæma málæðis, hroka og silagangs
í upplýsingunum uppgötvaðist þetta
full seint. Að auki tafði ungviðið
málglaður náungi, þannig að þegar
við komum á réttan stað sáum við
hárfínt á eftir lestinni.
Sjálfur átti ég að vita þetta svo
oft sem ég hef farið norður og vest-
ur á bóginn með lestum, en vegna
ákafa míns við aðrar athafnir hugs-
aði ég eitt augnablik ekki alveg
rökrétt, og svo var það heldur ekki
ég sem var að fara en í þeim tilvik-
um hef ég annan háttinn á. Unga
fólkið tók þessu afar illa og var
óhuggandi um stund, því að þeim
var mikið metnaðarmál að koma
heim á föstudegi (!). Slíkur hugsun-
arháttur var mér með öllu framandi
og ég reyndi að -sýna þeim fram
á, að einn dag í viðbót í París
mætti frekar álíta ómælda gæfu
en ólán, og ég skyldi bjóða þeim í
mat á Navona veitingastaðinn við
rue St. André des Arts í latínuhverf-
inu seinna um daginn, er ég hefði
lokið erindum mínum.
En þrátt fyrir öll heimsins gæði
er víst alveg satt að lítið sé varið
í tilveruna þegar skotsilfrið er með
öllu uppurið, og hér varð ég að
ráða bót á málum.
Morguninn eftir gekk svo allt
eins og í sögu og ég notaði dagana
sem eftir voru til að víkka enn frek-
ar út sjónhringinn. Þótti mér dálítið
skrítið að vera allt í einu orðinn
einn, eftir þetta mikla flakk okkar
um Evrópu, en við safnaskoðun er
þó auðvitað farsælast að vera einn,
eða með öðrum sem hafa viðlíka
áhuga á listum. En það er orðið
varasamt að vera einn í stórborgum
og menn eru aldrei of varkárir.
Ég skoðaði sýninguna „mani-
fest“ á Pompidou safninu mjög vel
og nú hugnaðist mér loks video-
týramann, en nú var þetta smáfólk
vaxið úr grasi og strákurinn orðinn
flugmaður, sem flaug á milli borga
í Evrópu!
Tíminn lætur ekki að sér hæða
og Ianga dregur drögu sem enginn
veit. Allt var þó eins á staðnum og
Þórður og freyja hans lítið breytt,
en íbúðin þó mun þægilegri. Ég
spurði Þórð hvernig hefði gengið
að fjármagna námið hjá strák, og
hann sagði að dýrt hafi það verið
og kostað heila íbúð, sem mér skild-
ist að hann hefði fengið í arf, og
svo ætti hann engan bílinn lengur.
En það er ekki aðalatriðið og kæmi
vafalaust allt aftur á einhvern hátt.
Hann var annars á leiðinni til Suð-
ur-Frans að skrifa bók í algjörri
einangrun og mátti minna vera að
því að sinna mér. Dóttirin væri svo
í arkitektanámi, en áhuginn væri
ekki upp á það besta í augnablikinu.
Ég hlakkaði mikið til að skoða
Wallraf Richartz/Ludwig safnið og
var fljótur á staðinn í býtið morgun-
inn eftir. Safnið er steinsnar frá
hinni miklu dómkirkju og hefur af
ýmsum verið nefnt dómkirkja listar-
innar. Og víst er það mikið um sig,
byggingin merkileg og innan dyra
er hátt til lofts og vítt til veggja.
En með því er ekki allt unnið og
þótt megnið af verkunum njóti sín
betur skortir umhverfí sumra þeirra
þann innileika sem piýddi marga
sali gömlu safnbyggingarinnar. Að
þurfa að hafa fjölda annarra mynda
í næsta sjónmáli. Ósjálfrátt hryllti
mig við þeirri tilhugsun að Pradó
safnið í Madríd fengi um sig slíka
sérhannaða umgjörð þó þar sé víða
full þröngd á þingi, en þó aðallega
í fýrstu yfirferð, er maður greinir
ekki samhengið alveg nógu vel.
Verk frá þessari öld nutu sín
mun betur og svo er þama deild
ljósmyndasögu „Agfa Foto-Histor-
ama“ og hún stórmerkileg.
Að sjálfsögðu heimsótti ég einnig
hið nafnkennda fornleifasafn sem
einnig er skammt frá dómkirkjunni
og á leiðinni þurfti ég að fara um
húsasund og þar hafðist við hópur
utangarðsfólks, eiturlyfjafíklar og
drykkjusjúklingar. Það var ömur-
legt en um leið áhrifamikið sjónar-
spil mitt innan um allar þessar
miklu byggingar. Enginn, sem kem-
ur til Kölnar og skoðar kirkjuna og
Wallraf safnið ætti að vanrækja að
skoða fornleifasafnið, þ.e. Römisch-
Germanischer Museum því að þar
er mörg veislan fyrir augað, t.d.
Dionysosmósaik, og safnið mjög líf-
rænt og vel skipulagt. Á torginu
fýrir framan blómstrar mannlífið
og á stundum leika trúðar listir sín-
ar.
Á þriðja degi hélt ég áfram og
til Bonn en þar er nú risið heilt
þjóðarlistasafn, „Kunst- und Au-
stellungshalle der Bundesrepublik
Deutschland", og stendur það gengt
Wallraf-Richarts/Ludwig safniö í Köln.
deildin og sá m.a. myndband af
ungri fallegri konu að leika sér,
syngja og dilla úti í guðs grænni
náttúrunni. Var þetta svo dæma-
laust fallegt og lifandi, að ég og
sessunautur minn nokkur gátum
seint slitið okkur lausa frá skjánum.
Minnti þetta mig ekki svo lítið á
málverkið „Primavera" (Vor) eftir
Botticelli með þeim formerkjum þó
að nú var allt á hreyfingu.
Diisseldorf var næsti áfangastað-
ur, en þar vildi ég tilla tá hjá vini
mínum Þórði Ben. Sveinssyni, sem
flenst hefur í Þýskalandi og er á
kafí í menningar- og vistfræðiiegri
heimspeki. Tilgangurinn var þó að-
allega að uppfylla gamlan draum
minn að skoða nýja listasafnið í
Köln.
Mér var það í svo fersku minni,
er ég dvaldi í góðu yfirlæti hjá
Þórði í 10 daga fyrir margt löngu,
að ég hrökk við er ég kom til hans.
Þá átti hann unga telpu og lítinn
sprellfjörugan strákpolla og ævin-
vísu er þetta mjög vel skipulagt
gímald, en þar með eru ekki öll
vandamál leyst. Myndverk þurfa
sitt umhverfi og þannig brá mér
er ég sá ýmis gömul listaverk, sem
ég naut svo vel áður fyrr. Nú var
rýmið nóg í kringum þau þar sem
þau hengu í skipulagðri röð, en
boðskapur þeirra komst ekki jafn
vel til skila, því að þau eins og gripu
hvert í annað og svo speglaðist ljós-
ið svo undarlega á þeim, að maður
þui-fti að horfa á sum frá ská. Þetta
bitnaði t.d. einkum á hinu undurfal-
lega málverki Rubens „Juno og
páfuglinn". Oft hef ég dáðst að
þeirri mynd í sérstökum litlum sal,
en nú var hún sem rifín úr réttu
samhengi og sett í almenning.
Auðvitað komast stórum fleiri
verk fýrir á veggina, en það er
ekki alltaf aðalatriðið og margur
kemur á söfn í þeim tilgangi að
skoða örfáar myndir, jafnvel aðeins
eina. Slíkir leita innileikans og vilja
síður utanaðkomandi truflanir eða
Borgarlistasafninu sem sömuleiðis
er nýleg bygging. Þjóðarlistasafnið
er mikið og veglegt listahof og að
sjálfsögðu stendur það undir nafni
hvað listaverkaeign snertir sem eru
aðallega frá þessari öld. Sjálft hús-
ið er sem rýmislistaverk og þannig
yfirgnæfir það á stundum bæði á
skúlptúrinn og innsetningarnar.
Annars njóta listaverkin sín yfírleitt
mjög vel en sums staðar finnur
maður til nokkurs kulda eins og
verða vill í nýjum byggingum.
Aðalsýningin var á verkum
frönsku listakonunnar Niki de Saint
Phalle og uppi á þakinu, sem er
8.000 fermetrar (!), þar sem rísa
fjórir svipmiklir keiluformaðir turn-
ar, hafði hún hannað ævintýragarð
með meira en 20 furðuskúlptúrum.
Þar uppi á þakinu er ennig mikil-
fenglegt útsýni til margra átta.
Eg hafði ekki komið til Bonn síð-
an 1959, er ég var styrkþegi DAAD
og var í boði stofnunarinnar ásamt
miklum grúa stúdenta frá öllum
heimshornum. Þeir dagar eru mér
ógleymanlegir, einkum fyrir báts-
ferðina á Rín, en borgin er staðsett
í einu yndislegasta héraði Þýska-
lands.
í dag er hún jafnvel enn fegurri
og einnig var uppörvandi að koma
til Bad Godesberg, en þangað átti
ég erindi á íslenska sendiráðið.
Hafði orðið fyrir svo mörgum auka-
útgjöldum, að pyngjan var létt, en
annars á ég afar sjaldan erindi á
íslensk sendiráð erlendis og verður
ekki fyrr en þau auka við menning-
arvirknina. Lífið er að mínum dómi
svolítið meira en grautur með kanil
útá.
Samdægurs hélt ég til Frank-
furt, en ég hefði með miklum þökk-
um þegið upplýsingar á sendiráðinu
um að þar væri nú bókakaupstefna
og nær ómögulegt að fá hótelher-
bergi og þau á uppsprengdu verði
og hefði ég þá gist í Bonn.
Það var tekið að kvölda þegar
lestin rann inn á aðaljámbrautar-
stöðina og ég hélt strax þangað sem
hótelmiðlunin er staðsett, en þá
komst ég auðvitað að því að her-
bergi var hvergi að fá - alveg útilok-
að þennan dag sagði við mig vin-
gjarnleg en að lotum komin af-
greiðslustúlka. Komdu á morgun
þegar opnar klukkan 9 og þá er
möguleikinn mestur, á kvöldin er
það nær útilokað vegna bókakaup-
stefnunnar, - nema að þú viljir
Einn keiluformaöi turninn ó þjóö-
arlistasafninu í Bonn. Safn mynd-
listar, arkitektúrs, menningar-
sögu, visinda-og tækni. Staöur
fyrir listir - húa fyrir umræóu.
Forstjóri safnsins er hinn nafntog-
aöi Pontus Hultén.
borga 20 þúsund kall á Hilton.
Auðvitað var ég mjög hrelldur
enda þreyttur eftir viðburðaríkan
skoðunardag. Nú var víst ekki um
annað að ræða en að búa sig undir
að vaka alla nóttina og ráfa um
borgina, sem ekki er tiltökumál
fyrir óþreyttan mann en í stöðunni
leist mér ekki á blikuna. Ég kom
dótinu mínu fyrir í næturhólfi og
arkaði út í borgina, sem ég þekkti
ekki baun.
Ég vildi þó ekki gefast upp, og
nú segir frá því, að á sendiráðinu
í Bad Godesberg fyrr um daginn
þurfti ég að bíða í klukkustund á
meðan verið var að ganga frá mín-
um málum. Fékk ég mikinn blaða-
bunka upp í henduma, en íslenskt
blað hafði ég ekki séð í mánuð. Ég
B 5
MORGUNBLAÐJÐ LAUGARDAGUR 22. MAÍ 1993
-----------------------------------
Emil Schumacher: „Temus" 1987.
fletti upp í einu blaðinu og þá blasa
strax við mér minningarorð um
góðvin minn frá Munchen árunum
Ottar Pétur Halldórsson. Auðvitað
snöggbrá mér og hafði lítinn áhuga
á frekari blaðalestri. En alla leiðina
til Frahkfurt var ég að hugsa um
árin í Múnchen, því að við Óttar
höfðum margt brallað saman og
hann var einn af þeim lífsglöðustu
í íslendinganýlendunni. En svona
skrifast lífsins strik, og ég vissi að
heilsuleysi hafði hijáð hann lengi.
Leið mín lá niður mikla breiðgötu
í beinni línu frá forhiið brautar-
stöðvarinnar og von bráðar kom ég
auga á hótelskilti á hliðargötu
nokkurri og datt í hug að reyna
þar, en hröklaðist fljótlega öfugur
út „ekkert ekkert hér“, sagði af-
greiðslumaðurinn næstum því reiði-
lega. En á næsta götuhorni var
annað hótel og það ótrúlega gerð-
ist, eitt herbergi var laust og ég tók
það á augabragði.
Skundaði svo léttstígur til baka
til að ná í dótið og tók leigubíl á
hótelið, en leigubílstjórinn varð
steinhissa og spurði mig af hveiju
ég gengi ekki frekar, því það væri
svo stutt. Ég sagði að það væri svo
sem allt í lagi ef hann gengi með
mér og héldi á bókatöskunum, og
þá hló kauði.
Ég var kominn í besta skap er
ég hafði komið töskunum fyrir í
herberginu og ákvað að þjóna efn-
inu og leita að matsölustað. Fann
fljótlega sjálfsafgreiðslustað og
fékk mér einhvern kjötrétt og bjór.
Fór svo að borga og þá sé ég fyrir
framan mig kunnuglegan baksvip
og.hnippi í manninn, sem reyndist
vera Jóhann Hjálmarsson skáld,
sem einmitt var á bókakaupstefn-
unni á vegum blaðsins. Við sett-
umst við borð og ég sagði honum
frá ævintýri mínu með hótelið, og
þá kvaðst hann búa í lítilli borg í
nágrenninu sem Ascaffenburg
nefndist og vera á hraðferð. Mátti
rétt aðeins vera að því að hvolfa í
sig einu bjórglasi því lest þangað
færi von bráðar, en sagði mér að
ég gsefi hitt sig í blaðstúku kaup-
stefnunnar kl. 3 daginn eftir. Sagð-
ist ég mundu koma ef ég næði að
skoða það sem væri á dagskrá hjá
mér.
Furðuleg tilviljun að rekast á
Jóhann nýkominn til þessarar stór-
borgar, en ég átti eftir að verða enn
meira hissa er ég eftir gott bað á
hótelinu skömmu seinna las hótel-
skírteinið, því að ég reyndist búa á
Palace Hotel við Munchener Strasse
40! Eins og fyrr segir hafði ég ver-
ið að hugsa til Óttars og borgarinn-
ar við.Arnó alla leiðina frá Bonn,
og ég var ekki frá því að hér hafi
æðri máttarvöld verið að verki.
Fyrsta safnið sem ég heimsótti
daginn eftir var Schirn Kunsthalle,
sem er eitt af nýjustu söfnum
Þýskalands og þegar víðfrægt fyrir
sérkennilegan byggingarstíl og at-
hyglisverðar núlistasýningar.
Er mig bar að garði var þar mjög
akademísk sýning eldri Feneyjalist-
ar og skildi ég alls ekki hvemig
þessar myndir gátu ratað á þetta
safn, en kannski hafa menn séð
einhveija hugmyndafræði í mynd-
unum, en fyrir mín augu var þetta
steingelt, nema með nokkrum
ágætum undantekningum, en þá
voru það klassískir meistarar, sem
síður áttu heima á þessu samsafni.
Næst var það borgarlistasafnið
Stádel og það væri synd að segja
að ég hafi orðið fyrir vonbrigðum
þar. I sérbyggingu var stór yfirlits-
sýning á verkum „informel“ lista-
mannsins Emils Schumacher
(f.1912), en list hans þekki ég frá
Múnchenárunum er hann sýndi í
listhúsi van der Loo. Þetta voru
málverk frá árunum 1936-1991 og
sýningin orkaði firnasterkt á mig,
ekki síst fyrir það hve vel og fag-
lega hún var sett upp. Sjálft safnið
er mjög gott og úrvalið mikið bæði
af nýrri sem eldri list. Einkum þóttu
mér deildir eldri listar magnaðar
og dijúga stund stóð ég fyrir fram-
an hina miklu altaristöflu Hans
Holbeins eldra, sem fyrrum prýddi
háaltari Dóminikarkirkjunnar, auk
þess sem ég leitaði þangað aftur
og aftur. Altaristaflan er einfald-
lega svo merkileg heimild frá síð-
gotnenska tímabilinu, er líkast var
sem allir andar væru í uppnámi og
hún er einmitt máluð um aldamótin
1500, sem með fágætri nákvæmni
boðuðu strauma nýrri tíma og hinn
gamli aldatugahelmingur eins og
bylti sér í dauðateygjum.
I nágrenni safnsins er mikið af
fleiri söfnum og sumum nýjum, t.d.
listiðnaðarsafn og kvikmyndasafn
og -þessi blettur borgarinnar sem
er við Main fljótið ber af því nafn
og nefnist Museumsufer, þ.e. söfnin
við árbakkann. Ég var mættur í
blaðastúku bókakaupstefnunnar
klukkan rúmlega 3, en engan fann
ég Jóhann þótt ég leitaði vel, en
þess skal gætt að hér var ekki um
lítið afmarkað svæði að ræða heldur
voru einnig veitingastaðir úti og
inni í tengslum við upplýsingaskrif-
stofuna. Ég valdi að fá mér að borða
inni og vonaði að Jóhann leitaði
mín þar. Fékk mjög ríkulegan máls-
verð og naut þess að horfa á ábúð-
armikla blaðamenn og viskubrunna
í hrókaræðum allt um kring. Og
eins og reglur kveða á um stefnu-
mót í stórborgum beið ég í klukku-
stund en fór svo að skoða bækur
um myndlist. Fljótlega uppgötvaði
ég að ég átti mikið erindi á kaup-
stefnuna, því að fyrir mér opnaðist
nýr heimur og ég sá listheiminn í
öðru ljósi. Einfaldlega voru bækurn-
ar margar um allt aðra listamenn
en listtímarit halda einna mest fram
og ég reiknaði dæmið þannig, að
listaverkabækur væru framleiddar
til að seljast og að það væri mest
fólk með sannan áhuga fyrir mynd-
list sem keypti þær. Þannig að list-
tímarit hugsuðu mun meira um
markaðsstningu einstakra Iista-
manna, en að kaupstefnur sem slík-
ar gæfu betri mynd af listáhuga
almennt. Þjóðveijar kaupa nefni-
lega yfirleitt bækur til að lesa þær
og skoða, en ekki sem stöðutákn,
eða fyrir snobbið eitt. Ég sá þarna
glæsilegar útgáfur um myndlistar-
menn, sem ég þekki mjög vel og
met mikils, en listtímarit halda lítið
fram. Fjölbreytt úrval dagatala var
hreint magnað fyrir frábæra lit-
greiningu og hönnun.
Ég átti góðar stundir í Goethe-
húsinu og fornleifasafninu sem er
mjög gott og furðaði mig á því hve
fáir gestir voru þar, sem hlýtur að
stafa af ókunnugleika. En það er
líka svo mikið að sjá í Frankfurt
að eitthvað mætir sjálfsagt afgangi
og sjálfur rakst ég bókstaflega á
það frekar en ég væri að leita að því.
Frankfurt er mikil borg og borg-
arlífið fjölskrúðugt, og í Ijósi þess
að einungis örfá hús stóðu uppi
eftir heimsstyijöldina síðari er upp-
byggingin kraftaverk. Mér leið
mjög vel þar og hef fullan hug á
að koma þangað aftur enda náði
ég einungis að hesthúsa flest er
fyrir augu bar í skyndi.
Einna minnisstæðast af mann-
lífsflórunni eru mér þó eiturlyfjafí-
klarnir, en af þeim sá ég meir en
ég minnist í annan tíma, þeir voru
allt um kring þar sem ég bjó og á
fyrrnefndri breiðgötu, og ég sá hvað
eftir annað dópdílera, þ.e. dópsala
tekna fasta, og eitt sinn stóð lög-
reglan sigri hrósandi yfír einum sem
lá flatur á gangstéttinni og var
auðséð að þeir höfðu náð í mikil-
vægan tengilið. Jafnvel sá ég mann
tekinn fastan fyrir framan hótelið
mitt. Hótelið var nú ekki sú höll
sem nafnið gæti bent til og frekar
í miðlungsflokki eða þar fyrir neð-
an. Herbergið mitt var ekkert til
að hrópa húrra fyrir en baðið var
gott og rúmið ágætt og það er ein-
mltt draumur minn á ferðalögum.
Þetta var á annarri hæð og hurðin
hafði nýlega verið brotin upp og
lásinn bilaður, en ég fékk gert við
hann og var alls óhræddur, því ég
taldi það tengdist þeim sem bjó í
herberginu á undan mér frekar en
að yera innbrot.
Ég yfirgaf safnabakkann, var
kominn yfir brúna og stefndi að
gyðingasafni þar skammt frá en í
ljós kom það var lokað. Vildi stytta
mér leið út á aðalgötu og gekk yfir
lítinn garð bak við það. Þá varð ég
var við að í honum var krökkt af
dópistum, sumir sátu á jörðunni og
hituðu nálar yfir prímusloga. Ég
áræddi samt að ganga í gegnum
garðinn, því að ég sá strax að fíkl-
arnir voru ekki til stórræða, en aldr-
ei hef ég séð neitt ömurlegra en
öll þessi starandi og kinnfískasognu
andlit.
Margræð og blendin tilfmning
var samfara þvi að koma úr rík-
mannlegum og glæstum söfnum,
hafa séð snilldarverk aldanna og
verið innan um vakandi og heilbrigt
fólk, en hafa þvi' næst slíkar dreggj-
ar mannlífsins í beinu sjónmáli.
Ragna Ingimundardóttir leirlistakona ó Kjarvalsstöðum
Kall í keri
„ÞETTA eru manneskjur sem ég hef hitt. Alls konar fólk.
Litríkar persónur eða mildar, hvassar eða mýktin uppmál-
uð. Hver gripur hefur sinn karakter.“ Ragna Ingimundar-
dóttir leirlistakona á við vasa og skálar og lampa sem hún
hefur mótað og málað síðan síðla árs 1991 fyrir sýningu
sem er opnuð á Kjarvalsstöðum í dag. Hún hefur gaman
af að vinna stóra hluti, móta marga í sama form og gæða
þá hvern sínu sérstaka lífi með litum og mynstri. „Þeir eru
sterkir í forminu,“ segir hún „og standa sig sem hlutir.
Skúlptúrar, ekki til nytja. Eg vel þekkt og sígild form frek-
ar en óhlutbundin, vegna þess þau verða ekki leiðigjörn.
Hlutirnir hafa verið eitthvað og halda tengslum við ákveð-
inn tilgang þótt þeir hafi vaxið langt upp af rótinni.“
Morgunblaðið/Kristinn
Ragna Ingimundardóttir leirlistakona, en ó efri myndinni eru skissur
hennar of mynstri fyrir leirker.
ragna lauk prófí úr keramikdeild
Myndlista- og handlðaskóla ís-
lands og hélt síðan til Hollands -
í framhaldsnám. Síðan hún kom aft-
ur heim fyrir ellefu árum hefur hún
haft leirkeraverkstæði í Strönd við
Nesveg. Þar vinnur hún á mánudög-
um og þriðjudögum og stundum um
helgar, lætur aðstöðuna duga sem
vinnustofu, sýningarsal og verslun.
í liðinni viku flutti Ragna verkin
sín, vafin í dagblöð, á Kjarvalsstaði
og kom þeim fyrir uppi á kössum.
Þegar blaðamaður hitti hana var hún
í miðjum klíðum, hávaxnir vasar og
víðar skálar um allt gólf. Þótt lögun
gripanna sé aðeins ferns konar er
síbreytileiki í leirnum, alls konar lit-
ir, ólík mynstur og áferð.
Ragna notar ýmiskonar aðferðir
við að lita leirinn, pensil og svamp
og tannbursta og vír. Hún útbýr lit-
ina sjálf, velur saman steinefnaduft
og blandar vatni. Áður gerir hún
prufur, enda sést ekki endanleg út-
koma fyrr en eftir að leirkerin hafa
verið brennd. Þegar hún málar á þau
kemur mynstrið einungis fram í
misgráum tónum.
En fyrst mótar hún formið í leir,
í fullri stærð og gegnheilt, steypir
svo gifs yfír það og tekur skurnina
aftur af leirnum þegar hún er þorn-
uð. Þá smyr hún leir innan í gifsbrot-
in og raðar þeim strax saman í heil-
an grip. Þegar leirinn þomar losnar
hann frá gifsinu og enn þarf að bijóta
það utan af hlutnum. Því næst málar
Ragna harm í mynstram sem hún
hefur áður fundið með vatnslitum á
pappír. Mynstram af manneskjum.
Þá fer hann í ofn og eftir svo sem
tvo sólarhringa tekur listakonan út
litríkan grip. Stundum litar hún hann
aftur og brennir í annað sinn, alltaf
þarf að bíða á milli. Óþolinmóðum
blaðamanni fer nú ekki að verða um
sel.
Ragna segir af rósemd sem virðist
einkenna hana að vinna í leirlist
kreljist óneitanlega þolinmæði og sé
í ofanálag heilmikið puð. „Ég bý til
stóra og þunga hluti, það kostar lík-
amlegt erfiði og endurtekna bið. En
þetta er það sem mig langar að gera.
Ég gæti ekki vaðið úr einu listformi
í annað, þannig verður enginn góð-
ur.“
Hún kveðst ánægð með verk sín
hveiju sinni, en fullviss um að hún
sé rétt að byrja. „Framþróun kemur
af sjálfu sér. Ég held mig á ákveð-
inni línu, en leirker frá því fyrir fáum
árum eru þó gerólík þessu sem ég
sýni núna. Svona gerist þetta, án
ákvarðana eða inngripa. Ég vinn ein-
mitt með leir vegna þess að það er
spennandi." Þ.Þ.
M
. '
ijm
mm