Morgunblaðið - 11.09.1993, Blaðsíða 8

8 C
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. SEPTEMBER 1993
Ragnhildur Steffánsdóttir
Veruleika-
myndir
Ragnhildur Stefánsdóltir.
Morgunblaðið/Þorkell
TRYLLTI vísindamaðurinn
gæti hafa verið að verki á neðri
hæð Nýlistasafnsins við Vatns-
stíg. Þar hafa síðustu tvær vik-
ur hangið magar og meltingar-
færi úr gúmmíi og appelsínu-
sólir með tungugeislum. Fætur
hafa staðið með stælta vöðva
og ber bein og silikonbrjóst
risið af vegg. En þetta eru
hvorki mirvjagripir úr anatóm-
íutímum né smíði vísinda-
mannsins sem fór yfir strikið.
Verkin koma úr smiðju ungrar
listakonu, Ragnhildar Stefáns-
dóttur, sem gefur blátt áfram
skýringar á þeim.
„Eg hef lengi haft áhuga á líf-
fræði og valdi á sínum tíma milli
þess fags og myndlistarinnar,"
segir hún. „Það skýrir að hluta til
valið á viðfangsefninu - líkaman-
um - því sem er áþreifanlegt og
öllum eðlilegt. En fleira kemur til,
bæði líkamlegt ástand sjálfrar mín
og andlegur flögrandi sem kallar
á skýrt og áþreifanlegt akkeri.
Ég hef eignast tvö börn á síðustu
fjórum árum, fundið fyrir maga
og legi og hugsað um það sem
þarna gerist, nauðsynlega starf-
semi sem er töluvert feimnismál.
En mér fínnst það fallegt sem er
eðlilegt og um þetta hefur vinna
mín snúist síðustu árin.“
Ragnhildur segir barneignirnar
hafa kynt undir áhuga á hinum
og þessum kerfum í kroppnum.
Hún hafi líka þörf fyrir að snerta
og móta og fást við eitthvað þekkt
og áþreifanlegt. Það sé hollt fyrir
jafn ójarðbundna manneskju. Þess
vegna hafi það komið af sjálfu sér
að vinna með mannslíkamann,
„taka skrápinn utan af og athuga
þetta viðkvæma.
Mér finnst líffæri, sem ég móta
og lita, ekki bara vera mynd af
því sjálfu heldur líka tákn um svo
margt sem tengist því. Eins konar
áminning um veruleika. Og hann
er ekkert til að skammast sín fyr-
ir, þvert á móti. Þetta er samt svo
skrítið, fólk þykist kannski vera
frjálslegt og fordómalaust en svo
hefur það hálfgert ógeð á eðlileg-
um þáttum í lífinu. Milan Kundera
er höfundur sem forðast ekki kló-
sett eða svefnherbergi frekar en
stofu eða kontór, hann sýnir les-
endum fegurðina jafnt í því sem
kallað hefur verið æðri og lægri
starfsemi.“
Sýningu Ragnhildar í Nýlista-
safninu lýkur á morgun. Verkin
eru unnin á síðustu þremur árum
en stökkbreyting varð í vinnunni
í vetur. „Þá fór ég að vinna með
gúmmí,“ segir hún, „efni sem ég
hef alltaf verið að leita að. Hálf-
gegnsætt og mjúkt, teygjanlegt
og lífrænt. Eg lita það stundum
og forma eins og ég vil, skúlptúr-
inn er min aðferð. Þótt ég geri
mynd á vegg hef ég hana í hæðum
og dældum, klippi og iími og móta.
Ég vil alltaf eitthvað til að koma
við.“
Þegar komið er inn á jarðhæð-
ina við Vatnsstíginn blasa við
þunnar gúmmímyndir sem hanga
úr loftinu með belgjum og bugðum
- himnur með æðum og líffærum.
Þær virðast sérkennilega við-
kvæmar. Iængra inni í salnum eru
líffæri án umgjarðar, leg á gólfinu
og garnir á veggjunum. Mér finnst
þær hreyfa við fleiri skilningarvit-
um en sjóninni, heit blóðlykt ef til
vill í loftinu, æðaslög og andar-
dráttur á húðinni. Eiginlega til-
finning um líf. Listakonan segir
sjálf að þetta séu myndir af holdi.
Sumar eru munúðarfullar, aðrar
fyndnar. „Bara eins og við erum,“
segir Ragnhildur, „umbúðalaust
og eðlilega.“
Þegar ég geng inn í Gerðu-
berg, þar sem Sigrún Hjálmtýs-
dóttir, sópransöngkona er að
æfa fyrir tónleika sem hún
heldur þar í dag klukkan 17.00,
heyri ég að hún er að syngja
árans skondið lag. Ekki hef ég
heyrt það áður, en textinn er
á þann veg að ljóðmælandinn
segir: „Ef þú ekki elskar mig
ofurlítið grand/ef þú ekki elsk-
ar mig yfirgef ég þetta land.“
Undarlegt, hugsa ég, að
heyra Diddú syngja þetta, því
hún er án efa sú söngkona sem
við Islendingar elskum mest -
en er samt sem áður að yfir-
gefa landið. Hún heldur í næstu
viku til Gautaborgar þar sem
hún mun syngja við óperuna
þar í borg næstu mánuðina,
hlutverk Gildu í Rígólettó. Hún
heldur þangað ein til að byija
með, skilur „karl og krakka“
eftir hér heima til að geta
óskipt snúið sér að sex vikna
æfingatímabili.
Sigrún Hjálmtýsdóttir Morgunblaðið/Sverrir
EF Þ»Ú EKKI
ELSKAR MIG
OFURLÍTIÐ
GRAND
Eg mæti miklum skilningi
heima hjá mér,“ segir
Diddú, „og það hafa aldrei verið
nein vandræði þegar ég þarf að
fara út á námskeið, í prufusöng
eða til að syngja.
Ég verð að hrósa honum Kela
(eiginmanninum)," bætir hún við,
„því veistu, það gengur allt betur
þegar ég er ekki heima. Það
gengur allt svo vel hjá honum
og stelpunum; allt „spikk og
span“ og fullt af aga. Þá sést sko
best hver eyðileggur uppeldið,"
segir Diddú íbyggin.
Hefurðu tíma til að eyðileggja
það?
Hún veltir þessu aðeins fyrir
sér og svarar: „Það er satt. Það
er alltaf hræðilega mikið að gera
hjá mér. Og ekki bara mér, held-
ur hjá söngvurum hér. Hugsaðu
þér, þetta er eini sviðslistarhóp-
urinn sem ekki getur fengið fasta
samninga við leikhús hér. Ekkert
okkar á möguleika á því. Við
erum á eilífum þönum; syngjandi
hér og þar og alls staðar til að
vinna fyrir okkur, hlaupandi svo
í tíma og á námskeið til að halda
okkur við. Ég hlakka mjög mikið
til að fara til Gautaborgar. Ég
er svo ánægð með að fá tímabil,
þar sem ég geri ekkert annað en
að syngja mitt hlutverk; minni
vinna og meiri laun. Þetta verður
fín hvíld í aðra röndina."
Það hlýtur nú líka að vera
spennandi að syngja í nýju óperu-
húsi með stórú leiksviði.
„Já. annars finnst mér alltaf
notalegt að vinna í Gamla bíói.
Það eru einhveijir notalegir
hjálparandar þar.“
En þú verður ekki með í Evg-
ení Onegin í vetur.
„Nei, það er nú varla hlutverk
fyrir mína tegund raddar í þeirri
óperu. Ekki þar fyrir, ég verð í
Gautaborg og frumsýningin á
Rígólettó verður 31. október. Ég
verð að líkindum ekki með ís-
lensku óperunni fyrr en í vor, en
þá stendur til að ég verði í Wagn-
eruppfærslunni á Listahátíð.
Eg gef mig nú ekki út fyrir
að vera Wagner söngkona en í
þessari uppfærslu verða lítil hlut-
verk sem ég get sungið. Mér
finnst mjög skynsamleg sú stefna
Sigrún
Hgálmtýs-
dóttir, kveó-
ur i bili meö
tónleikum i
Geróubergi
sem mér heyrist eiga að vera,
að sem flestir söngvaranna verði
héðan að heiman."
En eru tónleikarnir í Gerðu-
bergi þá kveðjutónleikar í bili?
„Kannski. Annars hafa þeir
staðið til mjög lengi. Ég hef
nokkrum sinnum verið beðin um
að koma fram á Ljóðatónleikun-
um hér, en mér finnst þetta list-
form of krefjandi fyrir söngvara
sem er á þönum út um allt. Ég
hef sjálf valið að láta óperuna
ganga fyrir - nú og svo er ég
húsmóðir og það hefur verið
fremur erfitt að koma þessu við.
Hinsvegar hefur mig, eins og
aðra söngvara, dreymt um að
halda ljóðatónleika.“
Hvers vegna?
„Á þeim getur maður verið
maður sjálfur. í óperunni er allt-
af verið að túlka aðra mann-
eskju. Auk þess er þetta krefj-
andi form, eins og ég sagði. Það
þurfa að koma fram alls konar
blæbrigði sem söngvarinn þarf
að hafa færni til að ráða við. Ég
er nokkuð seinþroska listamaður;
það er að segja ég byijaði seint
að læra. Það hefur auðvitað vissa
galla í för með sér, en einnig
kosti. Söngvari þarf ekki síður
að hafa mikinn andlegan þroska
en mikla tækni, til að skilja blæ-
brigðin í lífinu - þótt vissulega
megi maður ekki vera of hátíð-
legur.“
Efnisskráin hjá þér á tón-
leikunum er mjög fjölþætt.
„Já. Við bytjum prógramið
dálítið sérkennilega, eða með
Vókalísu eftir Rachmaninoff,
sem mér fínnst setja rétta and-
rúmsloftið í salinn. Síðan koma
sex íslensk lög, hvert öðru fal-
legra. Þetta eru allt sjaldheyrð
lög, eða lög sem aldrei hafa
heyrst: „Sjá þann hinn mikla
flokk,“ eftir Sigfús Einarsson,
„Huldumál“ eftir Sveinbjörn
Sveinbjörnsson, „Fjóla“ eftir
Helga Sigurð Helgason, „Draum-
sjónir“ eftir Pál ísólfsson,
„Kveld“ eftir Bjarna Böðvarsson
og „Svanurinn" eftir Jón Ásgeirs-
son. í síðasta laginu fyrir hlé,
leikur Sigurður Ingvi Snorrason,
klarinettuleikari, með okkur Jón-
asi Ingimundarsyni í „Der Hirt
auf dem Felsen,“ eftir Schubert."
Eftir hlé syngur Diddú þijá
ljóðaflokka. Sá fyrsti er eftir
Francis Poulenc; konukvæði um
spaugilega trúlofun sem heíjast
á vísunni: „Andrés þekkir ekki
dömuna sem hann tók við hönd
sér í dag“ og ljóðmælandinn spyr
hvort hún hafí „hjarta fyrir
morgundagana" og „sál fyrir
kvöldið."
Næsti ljóðaflokkur er ítalskur,
eftir Ottorino Respighi. Hann
samanstendur af fjórum lögum
sem hafa verið gerð við armensk-
ar jijóðvísur frá 12. öld.
I lokin er lagaflokkur eftir
Rossini um Feneyjaróðrakeppni,
sem er árleg og enn við lýði.
Stúlkan sem syngur í vísunum á
unnusta sem tekur þátt í keppn-
inni og hún lýsir þeim kröfum
sem hún gerir til hans; auðvitað
á hann að vinna, og síðan tilfinn-
ingum, þegar eitthvað virðist
ætla að fara úrskeiðis. Allt fer
þó vel að lokum og hún umvefur
hann ást og hlýju.
Lögin snúast öll um ástina?
„Já, elskan mín,“ sönglar
Diddú, „snýst ekki allt um ást;
er hún ekki eilíft vandamál. Það
er sungið um hana í hinum ýmsu
blæbrigðum á þessum tónleik-
um.“
Að svo mæltu er hún rokin af
stað til að ljúka tökum í kvik-
myndinni „Bíódagar." „Það er
búið að bíða eftir réttri birtu í
hálfan mánuð og nú er hún kom-
in. Ég verð að klára þessa tón-
leika og upptökurnar áður en ég
fer - og pakka svo niður í flugvél-
inni á leiðinni til Gautaborgar,"
bætir hún hlæjandi við um leið
og hún veifar og hverfur út í til-
tölulega ljósgráan dag.
ssv
Þ.Þ.