Morgunblaðið - 22.12.1993, Qupperneq 34

34
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 1993
Minning
* *
Hjalti Anminn Agústs-
son vörubifreiðarsljóri
Fæddur 26. október 1919
Dáinn 16. desember 1993
Þetta líf er alltaf að koma á óvart,
ýmist þægilega og oft skemmtilega
en líka óþægilega. Er maður ekki
alltaf fyrirfram búinn að ímynda
sér hlutina öðruvísi en raunin verð-
ur á, eða einhvem veginn í annarri
; röð en þeir endanlega gerast? Þann-
i ' ig var því farið með mig og vin
minn, tengdaföður minn Hjalta
Agústsson, sem í dag er kvaddur
hinstu kveðju. Hann var að sönnu
i búinn að skila sínu og vel það en
það var heilmikið eftir og margt
ógert, það höfðum við rætt félag-
arnir. Hvorugur hafði reiknað með
því sem nú er orðið, - að minnsta
kosti hafði hvorugur orð á því við
hinn. Eg ætla ekki að reyna að lýsa
honum fyrir þeim sem ekki þekktu
hann, þeir sem kynntust honum
muna hann og mig langar til að
minnast hans eins og ég þekkti
hann og fyrir það hvað hann var
mér og mínum. Ég sakna hans.
Hjalti Ármann Ágústsson var
fæddur á Jófríðarstöðum í Hafnar-
fírði hinn 26. október 1919. Foreldr-
ar hans voru hjónin Ágúst Jóhann-
esson (1893-1968) og Ágústa Ey-
jólfsdóttir (1892-1962). Þau voru
þrjú systkinin, tvíburabræðumir
Hjalti og Pétur og nokkru yngri var
systirin Fjóla. Þau em nú öll látin,
Fjóla lést 1990 og Pétur sl. sumar.
Kært var með þeim systkinunum,
sérstaklega var náið samband með
þeim tvíburabræðrunum og þegar
Pétur féll frá var mínum manni
bmgðið, svo mjög að ég minnist
þess ekki að hafa í annan tíma séð
hann sýna tilfínningar sínar.
Hjalti mun snemma hafa kynnst
allri almennri vinnu, bæði til sjávar
og sveita, enda var skólagangán
ekki löng á þeim tíma. Eins og
aðrir sem þá vom komnir til vits
og ára þá mundi hann þá kreppu
sem ríkti í landinu á ámnum milli
1930 og 1940 og varð tíðrætt um
hana. Eg held að honum hafí ekki
þótt að við þessi yngri gerðum ós-
anngjamar kröfur í dag en honum
var í mun að upplýsk okkur um þau
kjör sem fólk bjó við á þeim ámm
og hvað menn þurftu að leggja á
sig í baráttunni fyrir bættum kjör-
um, t.d. á sjötta áratugnum þegar
verkföll vora hvað lengst og hörð-
ust.
Nánast alla sína starfsævi vann
Hjalti við vömbílaakstur. Upphaf
þess má rekja til vinnunnar við
gerð Reykjavíkurflugvallar a ámn-
um eftir 1940. Hann vann til að
byrja með við almenn verkamanna-
störf en undi því ekki til lengdar.
Hann var sjálfstæður og vildi
standa á eigin fótum. Hann varð
sér úti um vömbíl 1942 og hóf eig-
in útgerð og vann við flugvallar-
gerðina. Þá var mikil vinna og það
hefur mínum manni líkað. Eins og
, gefur að skilja var ekki verið að
, kaupa nýja bíla á þeim ámm og
■ því mikið um bilanir. Er hætt við
að lítið hafí verið um hvíld á stund-
* um þegar eyða þurfti nóttinni í við-
gerðir til að vera tilbúinn til áfram-
haldandi vinnu næsta dag. Þegar
bretavinnunni lauk gerðist hann
félagi á vömbílastöðinni Þrótti þar
sem hann starfaði til dauðadags og
vom þá liðin full 50 ár frá því hann
byrjaði vörabílaaksturinn.
Hjalti kvæntist 1948 Guðfinnu
Jensdóttur, ungri heimasætu frá
Vogi í Skerjafírði. Guðfinna er dótt-
ir þeirra hjóna Jens P. Hallgrímson-
ar (1896-1979) sem kenndur hefur
verið við Vog í Skerjafírði og Sigríð-
ar Ólafsdóttur (1895-1985) frá
Gesthúsum á Álftanesi. Heimili
þeirra var lengst af í Skerjafírðin-
um, þar sem þau byggðu sér hús á
lóð úr landi Vogs, þar sem áður
hét Baugsvegur, en nú er Bauga-
* nes.
Hjalti var af gamla skólanum
þegar kom að heimilishaldinu og
bamauppeldinu. Hann vissi til hvers
var ætlast af honum sem húsbónda
á sínu heimili, að vinna fyrir sér
og sínum. Guðfínna var heimavið á
þessum árum með börnin og hann
sá um aðdrætti utan heimilis. Það
var gæfa Hjalta að eiga aðra eins
konu og hana Guðfínnu, sem hefur
alltaf verið tilbúin að halda honum
heimili og þjóna honum og bömun-
um í anda þess sem hann var alinn
upp við, þar sem verkaskipting milli
karla og kvenna á heimilinu var í
föstum skorðum. Þau áttu fallegt
heimili og er ekki á neinn hallað
þó fullyrt sé að þar er hlutur Guð-
fínnu mestur. Hún hefur staðið við
sitt, rétt eins og hann, og þegar fór
að halla undan fæti síðustu ár og
mánuði, hvort heldur var vegna
minnkandi atvinnu eða heilsubrests
hans, kom enn betur í ljós hvem
styrk hann sótti til hennar. Hann
var húsbóndinn á heimilinu og hon-
um auðnaðist að halda þeirri reisn
og virðingu allt til enda.
Yngri konur hafa eflaust aðrar
hugmyndir um hlutverk kvenna en
ég veit fyrir víst að Guðfinna Jens-
dóttir sér ekki eftir neinu og hefur
aldrei talið eftir sér sporin í þágu
velferðar heimilisins og fjölskyld-
unnar.
Börn þeirra Hjalta og Guðfinnu
em fímm og barnabömin em orðin
tíu. Elstur er Ágúst, búsettur á
Nýja-Sjálandi, kvæntur þarlendri
konu, Catherine Schaumkell, og
eiga þau tvo syni. Næst er Sigríð-
ur, eiginmaður hennar er Hörður
Jóhannesson og eiga þau þijú böm.
Þriðja í röðinni er Ágústa, eigin-
maður hennar er Oddur Friðriksson
og eiga þau tvö böm. Sólveig er
næst yngst, hún á eitt bam, sambýl-
ismaður hennar er Sigurður Bragi
Guðmundsson. Yngst er María, sem
á tvö börn, hennar éiginmaður er
Óskar Finnsson. Þessi hópur, ásamt
eiginkonunni, er það sem Hjalti
Ágústsson lifði fyrir umfram allt
annað þau ár sem ég hef þekkt
hann, að viðbættri vinnunni sem
var alla tíð skylda hvers manns að
hans mati, - að vinna fyrir sér og
vera ekki öðrum háður í efnalegu
tilliti.
Mér er enn í fersku minni þegar
við sáumst fyrst í september 1973.
Það var kvöldsett, úti var myrkur
og kalt en hinni var hlýtt og bjart.
Hann stóð þama í öllu sínu veldi,
þéttvaxinn og hraustlegur og það
glampaði á gráhvítt hárið. Hann
rétti mér höndina, handtakið var
fast en hlýtt og kveðjan einlæg;
„Komdu sæll og blessaður og vertu
velkominn til okkar.“ Þetta var
upphafíð að vináttu sem staðið hef-
ur í öll þessi 20 ár sem nú em lið-
in. Velkomin til okkar sagði hann,
- heimilið, eiginkonan og bömin
vom honum allt, allir gestir dætr-
anna vom um leið hans gestir, allir
vinir þeirra urðu vinir hans.
Hann var stoltur faðir og eigin-
maður. Stoltur var hann þegar hann
leiddi þær upp að altarinu til að
gefa þær burt okkur þessum strák-
um sem vomm komnir til að taka
frá honum stelpurnar hans, stelp-
umar sem þrátt fyrir allt vom hans
mesta uppáhald. Hann var enn
stoltari þegar þessar sömu stelpur,
en þá orðnar ráðsettar, ólu honum
afabömin.
Hann var ekki margmáll, en hann
var hreinskiptinn í öllum samskipt-
um, menn vissu hvar þeir höfðu
hann. Hann sagði svo margt með
þögninni og jafnvel augnaráðinu að
menn þurftu aldrei að vera í vafa.
Það átti aldei neinn hjá honum.
Þau vom samrýnd hjónin, Hjalti
og Guðfínna, í vinahópi alltaf talað
um þau sem eitt, Hjalta og Finnu.
Aldrei var spurt um annað nema
nefna hitt í leiðinni. Þegar þau
töluðu hvort um annað vom oftar
en ekki notuð orðin Mamma, þegar
Hjalti talaði um Guðfinnu og Hann,
þegar Guðfínna talaði um Hjalta.
Þetta voru ekki bara orð, því að
þau þýddu svo miklu meira.
Hann var ákaflega farsæll í sínu
starfi og eftirsóttur til vinnu. Hann
var bóngóður og hef ég fyrir satt
að hann hafí aldrei neitað neinum
um neitt ef hann gat orðið við bón
einhvers. Hann var um leið sjálf-
stæður og trúði á sjálfan sig. Þess-
ir tveir hans stærstu eiginleikar,
þörfín fyrir sjálfstæðið og bóngæsk-
an, eiga eflaust stærstan þátt í því
hversu vel honum farnaðist á þeim
vettvangi sem hann valdi sér að
ævistarfí, þar sem hann var sinn
eigin herra en um leið reiðubúinn
að þjóna og liðsinna þeim sem til
hans leituðu. í 50 ára starfí við
vörubílaakstur henti hann ekki
nema eitt óhapp í umferðinni sem
orð er á gerandi; vömbíllinn valt á
niðurleið á gamla veginum um
Kamba. Slysið þýddi beinbrot og
einhverra vikna spítalalega að boði
lækna. Það varð aldrei nema ein
vika, því minn maður fór þá út til
að huga að kaupum á öðram bíl
og tíminn of dýrmætur til að eyða
honum á spítala. Á sama 50 ára
tímabilinu tapaði hann ekki krónu
vegna þess að hann hafði ekki feng-
ið greitt fyrir sína vinnu, - hann
tapaði reyndar 50 krónum fyrir 40
áram, en það var vegna þess að
húsbyggjandinn sem hann ók fyrir
lést áður en greiðsla var innt af
hendi og hann gat ekki verið að
mkka ekkjuna, stelpugreyið, eins
og hann orðaði það sjálfur. Síðasta
ferðin á vömbílnum var farin föstu-
daginn 12. nóvember sl., fyrir einn
af hans föstu viðskiptavinurn. Sú
ferð stóð í nokkra klukkutíma og
að henni lokinni vom kraftamir á
þrotum og bflnum var lagt í síðasta
sinn. Einhver hafði orð á því hvers
vegna hann hafí verið að fara þessa
ferð, svo sjúkur sem hann var þá
orðinn. Það stóð ekki á svarinu;
Ég gat ekki neitað manninum, hann
þurfti að fá þetta fyrir helgina.
Á þeim 20 árum sem við þekkt-
umst töluðum við um margt, við
töluðum reyndar um allt milli him-
ins og jarðar. Við ræddum að sjálf-
sögðu pólitík, vomm oft sammála,
við hallmæltum sumum ríkisstjóm-
um en vomm ánægðir með þá
næstu. Við vomm yfírleitt ánægðir
með frammistöðu okkar manna í
sveitarstjómarpólitíkinni, við rædd-
um heimsmálin og sögu lands og
þjóðar. En við ræddum aldrei um
dauðann, við ræddum aldrei um
Guð eða eilífðina. Ég veit því ekki
hvort hann hafði hugsað um hvað
biði okkar að loknu þessu jarðlífí.
Enda þótt hann hafí gert það þá
veit ég að hann reiknaði ekki með
því að það væri komið að því. Hann
var að vísu búinn að leggja vörubíln-
um en hann var líka búinn að ráð-
gera ferð til sólarlanda rpeð vorinu
eins og undanfarin ár.
Þegar við kvöddumst að morgni
fímmtudagsins 16. desember sl. var
myrkur úti alveg eins og þegar við
heilsuðumst fyrst kvöldið góða fyrir
20 árum. Það glampaði enn á hvítt
hárið í daufum bjarma frá kerta-
ljósi við rúmið. Síðasta handtakið
var hlýtt sem forðum en lífskraftur-
inn var á þrotum, nú mátti vinur
minn ekki mæla. Hann kvaddi með
þögn. Fyrir hönd okkar sem eftir
stöndum og kynntumst honum og
þekktum hann sem föður, tengda-
föður og afa og ekki síst sem vin
og góðan dreng vildi ég sagt hafa:
Vertu sæll og blessaður og þakka
þér fyrir allt og allt, við sjáumst
kannski síðar.
Hörður Jóhannesson.
í dag verður jarðsunginn afí okk-
ar, Hjalti Ármann Ágústsson. Það
er erfítt að trúa því að svona sterk-
ur og kraftmikill maður eins og
hann afi var skuli yfírgefa okkur
svo snemma.
Minningarnar eru margar og
góðar. Afí og amma fóru til útlanda
um hverja páska sl. 15 ár. Við
krakkarnir biðum alltaf spenntir
eftir því að töskumar væm opnaðar
þegar þau komu heim úr þessum
ferðum, því að það brást ekki að
allir í fjölskyldunni fengu glaðning,
bæði ungir og gamlir.
Við viljum þakka afa fyrir allt
sem hann gerði fyrir okkur. Jólin
verða öðmvísi án hans. Allt lífíð
verður öðmvísi án hans.
I afmælisdagabókinni okkar er
þetta ljóð við afmælisdaginn hans
afa, sem var 26.október:
Æviloljuni líður nær,
lífs að dregur hausti.
Einhver dapur dauðablær
dimmum skugga á lífið slær.
Bátinn minn ég bind í hinzta nausti.
(Haligrímur á Dagverðará.)
Hjalti og Lára.
Hjalti Ágústsson vörubílstjóri
Bauganesi 37 í Skeijafirði lést á
Borgarspítalanum þann 16. desem-
ber 74 ára að aldri. Foreldrar Hjalta
vom Ágúst Jóhannesson og Ágústa
Vilhelmína Eyjólfsdóttir, sem
bjuggu um árabil á Grund í Skeija-
fírði við Þverveg, sem nú kallast
Einarsnes. Það hús var í nágrenni
við hús foreldra minna, Vog við
Baugsveg, sem nú er nefnt Bauga-
nes. Húsmóðirin Ágústa var tíguleg
myndarkona, sem bjó Qölskyldu
sinni eftirminnilega hreint og
smekklegt heimili, þótt ekki væri
úr miklu að spila á þessum ámm.
Pétur var tvíburabróðir Hjalta og
minnist ég þess að hafa oft átt í
erfíðleikum við að greina þá sundur
áður fyrr, svo líkir vom þeir. Pétur
lést fyrir um hálfu ári. Fjóla dóttir
þeirra hjóna var jafnaldra Guðfínnu
systur og mikil vinkona hennar frá
bamaskólaaldri og meðan hún lifði,
en Fjóla lést fyrir nokkmm ámm.
Ágúst stundaði smáútgerð þegar
ég man fyrst eftir æskuheimili
Hjalta rétt fyrir heimsstríð. Hann
var hlýr og aðlaðandi maður og við
strákarnir, þá um fermingaraldrur,
sóttumst eftir að komast með hon-
um út í rauðmaganetin eða á þyrskl-
ingsveiðar. Um þetta leyti man ég
eftir Hjalta í hópi jafnaldra sinna
um tvítugt, sem þegar höfðu stigið
ýmis meiriháttar manndómsspor og
vom orðnir fullorðnir ungir menn
sem við strákarnir litum upp til og
áttum eftir að kynnast síðar.
Á þeim ámm sem ég og bræður
mínir fómm að heiman einn af öðr-
um takast ástir með Hjalta og syst-
ur okkar Guðfínnu, þau gifta sig
og stofna til búskapar í húsi sem
þau reistu sér á hluta lóðar sem
foreldrar mínir áttu og létu þeim í
té og lá næst þeirra eigin lóð. Með
því að greiða götu ungu hjónanna
tel ég að foreldrar mínir hafí stigið
hið mest heillaspor sem kom ekki
aðeins Hjalta og Finnu til góða
heldur líka og ekki síður foreldmm
mínum. Um 30 ára skeið var heim-
ili Hjalta og Finnu þeim mikil stoð
og hamingjuuppspretta. Þetta á
ekki síst við Sigríði mömmu sem
naut ómetanlegrar hjálpar Finnu
systur og dætra hennar, meðan
heilsan leyfði henni að dvelja í
gamla húsinu, Vogi. Og pabbi hafði
ýmislegt til Hjalta tengdasonar síns
að sækja til aðstoðar, þegar hann
hafði ekki lengur neina hjálp frá
okkur bræðmnum. Ég hef lengi
gert mér ljóst að við bræður stönd-
um í mikilli þakkarskuld við Hjalta
heitinn og Finnu og systur fyrir
allan stuðninginn og umhyggjuna
sem þau og börn þeirra veittu pabba
og mömmu.
Hjalti heitinn hafði vörubílaakst-
ur að lifibrauði í meira en fjóra
áratugi. Honum famaðist vel í því
starfí. Ég vissi að hann vann sér
traust og vináttu margra sem hann
vann fyrir og það leiddi til þess að
hann vann sig í gegnum erfið tíma-
bil í rekstri vömbílsins, þegar illa
áraði og knappt var um vinnu. Þörf
er fyrir gætna menn og dómgreind-
argóða við akstur allra ökutækja
og þá ekki síst hinna stóm öku-
tækja okkar tíma. Stundum skiptir
aksturshæfni og snarræði sköpum.
Ég veit að Hjalti ók sínum stóra
vöruflutningabíl áfallalítið áratug-
um saman, en ekki áfallalaust.
Ekki líður úr minni fjölskyldunnar
sú hætta sem hann komst í fyrir
um 15 áram, þegar hann ók bíl sín-
um fullhlöðnum timbri niður
Kamba. í miðri brekku biluðu heml-
ar bflsins. Á réttu augnabliki og
réttum stað tókst Hjalta að bjarga
lífí sínu með því að aka útaf þann-
ig að bíllinn með hinum stóra timb-
urfarmi lagðist á hlið ofan vegar.
Hjalti og Guðfínna eignuðust
fímm mannvænleg börn: Ágúst Vil-
helm, Sigríði, Ágústu, Sólveigu og
Maríu. Þegar þörf var orðin knýj-
andi tókst Hjalta og Finnu að
stækka hús sitt svo að hinar glæsi-
legu heimasætur höfðu góð þroska-
skilyrði fram til gjafvaxta aldurs.
Það hefur satt að segja verið eitt
af því ánægjulegasta í lífínu að
fylgjast með uppvexti barna þeirra
og eiga margar glaðar stundir á
þessu stóra heimili, þegar efnt var
til fagnaðar á merkidögum í lífi fjöl-
skyldunnar.
Fráfall Hjalta mágs míns vekur
þessa aðfaradaga jóla margar
gamlar og nýjar endurminningar
um fólkið mitt í Skeijafírðinum.
Ljósin sem tendrast hafa í því minn-
ingasafni, verða drúgur hluti af
helgihaldi þessara jóla. Ég sendi
Guðfínnu systur og allri fjölskyldu
hennar samúðarkveðjur okkar Erlu
og fjölskyldu okkar.
Ólafur Jensson.
Hjalti Ágústsson verður í dag til
foldar færður. Hann var fæddur á
Jófríðarstöðum í Hafnarfírði ásamt
tvíburabróður sínum Pétri sem er
nýlátinn, sonur hjónanna Ágústs
Jóhannessonar og Ágústu Vilhelm-
ínu Eyjólfsdóttur.
Ég kynntist Hjalta og Pétri
frændum mínum 1948. Náin kynni
okkar Hjalta urðu þegar við bund-
umst æskuvinkonum úr Sketjafirði,
hann Guðfínnu Jensdóttur og ég
Kristínu Kjæmested. Úr þessu
mynduðust fjölskyldutengsl og vin-
átta sem áttu djúpar rætur. Hjalti
var dugnaðarmaður að hvaða verki
sem hann gekk. Hans aðalatvinna
var vömbílaakstur og hóf fyrst að
keyra fyrir Magnús Skúlason sem
hafði vinnu fyrir bíl sinn á stríðsár-
unum við gerð Reykjavíkurflugvall-
ar. Fljótlega upp úr þessu nær Hjalti
sér í bíl og gengur í Þrótt. Þar
ekur hann hartnær hálfa öld í súru
og sætu við góðan orðstír. Þau hjón-
in Hjalti og Guðfinna voru sérstak-
lega samstillt og vinnusöm. Hún
bjó manni sínum fagurt heimili enda
listamanneskja í höndunum og kann
allt til verka og hafði alla þá eðlis-
kosti sem góða húsmóður getur
prýtt og frábærlega góða skapgerð.
Þessi blessuðu hjón Hjalti og Guð-
fínna áttu svo sannarlega miklu
bamaláni að fagna. Þau eignuðust
einn son og fjórar dætur, barna-
bömin eru tíu, allt mannvænlegt
fólk og góðir þjóðfélagsþegnar.
Ég bið guð að halda verndar-
hendi yfír eiginkonu og niðjum.
Steingrímur Nikulásson.
Hjalti Ágústsson mágur minn og
vinur er dáinn. Hann var ekki allra,
en þeir sem áttu hann að vini vissu
hvert þeir áttu að leita ef eitthvað
bjátaði á.
Hjalti var traustur og góður
heimilisfaðir og það átti líka vel við
hann þegar ættingjar og vinir áttu
samvemstundir á heimili þeirra
Finnu - þá ríkti gleðin ofar öllu.
Hann var lánsamur í lífí sínu,
eignaðist sína „draumadís" og ynd-
isleg börn og barnaböm sem bera
heimili og fjölskyldulífi fallegt vitni.
Við Selma söknum hans og vott-
um Guðfínnu systur minni, bömum
þeirra og skylduliði öllu samúð okk-
ar - en góðar minningar lifa ætíð.
Ketill Jensson.
■