Morgunblaðið - 07.01.1994, Blaðsíða 8

8 C
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. JANÚAR 1994
Okkar heitir króna,
hvað heitir þeirra?
Argéntfna peso
Austumki shillingur
Belize dollar
Bólivla pula
Eþfópía binr
Filippseyjar peso
Gabon CFA-franki
Gíbraltar pund
Guatemala quetzal
Indónesía rúpfa
Japan yen
Jórdanfa dinar
Kfna yuan
Kongó franki
S-Kórea won
Lesotho maluti
Madagascar franki
Mósambik metical
Nepal rúpía
Níger franki
Panama dollar
Reunioneyjar franki
Slóvakía komna
Úganda sillingur
Yemen ríal

FERÐIR
UM HELGINA
ÚTIVIST
UM HELGINA efnir Útivist til
gönguferðar að þremur kirkjum.
Þessari ferð var frestað um sl.
helgi vegna veðurs en er farin nú
9. janúar kl. 9.30. Kirkjurnar þrjár
eru Hvalsneskirkja, Hallgríms-
kirkja í Saurbæ og Hallgríms-
kirkja í Reykjavík.
Sigurbjörn Einarsson biskup
mun fjalla um æviferil sr. Hallgríms
Péturssonar. Heimsótt verða bæjar-
stæði og skoðaðir munir og minjar
sem Hallgrími tengjast. Staðfróðir
fylgdarmenn verða í gönguferðum
og prestar kirknanna taka á móti
hópnum og sögustund verður í Hvals-
neskirkju og Hallgrímskirkju i
Saurbæ. Helgistund er í Hallgríms-
kirkju í Reykjavík í ferðalok.
Ekið er fyrst að Bæjarskeijum og
gengið að Hvalsneskirkju og þaðan
ekið í Hvalfjörð og að Saurbæ. Kl.
14 er hægt að koma í ferðina í Hval-
Qörð við Umferðarmiðstöðina. Þar er
gengið frá Vatnaskógi að kirkjunni.
Langferðabíll fylgir hópnum allan
tímann og loks er ekið í bæinn og
staðnæmst í Hallgrímskirkju. Stans-
að verður tvisvar á leiðinni til að
snæða nesti og ferðinni lýkur um kl.
19.
Fí
A árinu 1994 verður áhersla á
fjölskylduferðir hjá FÍ í tilefni árs
fjölskyldunnar og erðaátaksins
„ísland, sækjum það heim“. Önnur
Ljósmyndin/Páll Stefánsson
Hallgrímskirkja í Saurbæ
ferð ársins er sunriud. 9. janúar
og gengið um Álftanes.
Farið er frá Umferðarmiðstöðinni
kl. 13 og ekið að Bessastöðum. Það
er við hæfi að byija fyrstu dagsgöngu
þessa lýðveldisafmælisárs á þeim
slóðum. Bessastaðir koma oftar við
sögu á árinu, því farin verður lýð-
veldisganga frá Bessastöðum til
Þingvalla i 8 áföngum er hefst 17.
apríl.
Fá býli eiga sér jafn litríka sögu
og Bessastaðir og var lengi höfuðset-
ur konungsvaldsins. Bessastaða-
kirkju er getið snemma á öldum, en
núverandi steinkirkja var reist í lok
19. aldar. Að Bessastöðum var Lærði
skólinn í byijun 19. aldar. Frá lýð-
veldisstofnun 1944 hafa Bessastaðir
verið forsetasetur.
Álftanes er láglent og vogskorið
á milli Skeijafjarðar og Hafnarfjarð-
ar, nær skorið að landi þar sem
Skógtjöm og Lambhúsatjöm koma
saman. Tjarnirnar ásamt fjömm og
gmnnsævi em með auðugu lífríki.
Gengið er með tjörninni að Bessa-
staðaskansi. Á Skansinum var reist
bráðabirgðavirki til varnar Tyrkja-
ráninu 1727 og endurhlaðinn síðar á
17. öldinni og komið fyrir fallbyssum.
Sá frægi Óli Skans er kenndur við
þennan stað. Á Bessastaðanesi er
ijölskrúðugt fuglalíf og víða er mikið
af farfuglum.
Haldið er yfír garðinn á Duggu-
slóð, út á Eyrarodda og fylgt strönd-
inni um utanvert nesið hjá Akrakoti,
Kasthúsatjörn, Hrakhólmum að Hliði
hjá Skógtjörn. Hliði er jarðhiti í skeri
sem kemur upp á stórstraumsfjöm.
Sagt er að sjómenn hafi fyrmm soð-
ið sér rauðmaga í Hliðslaug. Loks
er farið fyrir Skógtjöm í átt að
Hausastöðum þar sem einn fyrsti
T-
Hvalsneskirkja
heimavistarbamaskólinn var stofnað-
ur 1791. Áætlaður göngutími em 2-3
klst. ■
... ot
í Sikiley hann rær
ÞÚ ert að spinna á þýskan rokk
þér það illa gengur
ekki snýst hann ærið oft
út í Sikiley hann rær.
Þótt rokkurinn rói út í Sikiley í
þessum gamla húsgangi hafa til-
tölulega fáir íslendingar róið þang-
að enda er sá staður ekki ofarlega
í hugum manna þegar þeir hugsa
sér til hreyfings. Fyrir allmörgum
árum munu íslenskar ferðaskrif-
stofur hafa skipulagt ferðir til Sikil-
eyjar en ferðamennska hefur átt
frekar erfitt uppdráttar í eyjunni
upp á síðkastið. Sikiley er jú vagga
Mafíunnar og höfuðborgin Palermo
hefur jafnframt verið höfuðborg
þessa glæpaveldis sem teygir anga
sína út um allan heim. Því finnst
sjálfsagt mörgum ferðamönnum
best að halda sig í hæfilegri fjar-
lægð frá þessu svæði.
En Sikiley býður upp á margt
forvitnilegt, sérkennilegt landslag,
stærsta eldfjall Evrópu, sól og bað-
strendur, ijölskrúðugt mannlíf,
merkilega sögu og byggingar henni
tengdar, og ekki síst afbragðs mat
og vín fyrir sælkerana.
Bitbein
Sikiley er nokkuð stór eyja í
Miðjarðarhafinu, beint fyrir framan
tána á ítalska stígvélinu og stein-
snar frá Túnis í Afríku. Vegna legu
sinnar hefur eyjan verið bitbein
ýmissa stórvelda sem vaxið hafa
upp við Miðjarðarhafið og það hefur
haft sín áhrif á sikileyska menn-
ingu.
Sikiley fékk nafn sitt af Siklum,
fomum ítölskum þjóðflokki sem
settist þar að um árið 1000 fyrir
krist. Þijúhundruð árum síðar
stofnuðu Grikkir nýlendu austantil
á eyjunni og háðu marga hildi við
Fönikíumenn sem settust að á vest-
urhlutanum. Síðar náðu Rómveijar
yfírráðum yfír Sikiley en á 9. öld,
eftir mikið umrót og innrásir villi-
mannaþjóða eins og Vísigota og
Húna, tóku Arabar völd í eyjunni á
9. öld. Tveimur öldum síðar gerðu
Normannar innrás og réðu Sikiley
þar til í upphafí 15. aldar þegar
Spánveijar náðu þar völdum. En
1860 vann italska frelsishetjan
-í f- g í £ y ~ Í,. í . f i (f v\ » %
Garibaldi Sikiley
undir Ítalíu og
skömmu eftir síðari
heimsstyijöldina
fékk Sikiley loks
takmarkaða sjálfs-
stjóm en er eftir
sem áður hluti af
ítalska ríkinu.
Fjölskrúðugur
menningararfur
Það er ekki skrít-
ið, í ljósi þessarar
sögu, að íbúar Sikil-
eyjar vilji vera sem
sjálfstæðastir enda
kalla þeir sig Sikil-
eyinga en ekki ítala
þótt þeir séu ítalskir
ríkisborgarar. ítalir
sem búa á megin-
landinu verða þann-"
ig að sýna vegabréf
þegar þeir koma til
Sikileyjar. Og sag- Peningaspil á götu í Palermo.
an skýrir einnig
fjölskrúðugan
menningararf Sikileyinga.
A eyj-
unni má sjá leifar af grískum hofum
og hringleikahúsum, kirkjur frá
tímum Normanna og hallir og kirkj-
ur í barokkstíl frá tímum Spán-
verja. Þá bera ýmis staðanöfn keim
af arabísku.
Samfélagið virðist vera lagskipt.
í stærstu borgunum er framhliðin
nýtískuleg með stórum verslunum,
skrifstofubyggingum, veitingahús-
um og blaðavögnum eins og í öðrum
ítölskum borgum og fólkið er vel
til fara. En aðeins innar kemur
annað landslag í ljós með hrörlegum
húsum og örmjóum gamaldags göt-
um þar sem gangandi fólk getur
varia mæst. Og þar eru fisk- og
grænmetissöluskúrar mun meira
áberandi en fataverslanir. I bæjum
meðfram strandlengjunni að norðan
skiptast á á nýtískulegar verksmiðj-
ur og fornlegar saltnámur og inni
í landi eimir enn eftir af forna
bændasamfélaginu sem mafían
spratt úr.
Höfuðborgin, Palermo, ber vitni
um fornan glæsileik og ríkidæmi,
en einnig fátækt og eymd. Þar er
margt að skoða: kirkjur og hallir,
fjölskrúðugt mann-
líf og í búðar-
glugga. Eins_ og
annarstaðar á Italíu
er verðlag frekar
hátt á Sikiley og
vandaðar merkja-
vörur eru dýrar en
einnig má finna
ýmsan varning á
lágu verði. Þó verða
ferðamenn að gæta
sín í verslunarferð-
um í miðborg Pal-
ermo, því mikið er
um smáþjófnað.
Fiskur og pasta
Sikileyingar
leggja eins og aðrir
ítalir mikið upp úr
mat og drykk. Fisk-
ur er þar í aðalhlut-
verki þótt mat-
reiðslan sé nokkuð
ólík því sem íslend-
ingar eiga að venj-
ast. Tegundirnar
eru líka nokkuð
framandi og það
Morgunblaðið/GSH
tekur íslendinginn til dæmis nokkra
stund að venjast djúpsteiktum heil-
um sardínum, kolkrabba og rækjum
í skelinni. Þá er sérkennilegt sam-
sull af hveitikornum og maukuðum
fiski ekki árennilegt en þó merki-
lega bragðgott. Aðalmatfiskurinn á
norð- vesturhluta eyjamnar er
sverðfiskur, pesce-spada, sem yfir-
leitt er borinn fram grillaður og
bragðið minnir nokkuð á stórlúðu.
Pasta er þjóðarréttur ítala en ég
er á því að enginn hafí smakkað
almennilegt pasta fyrr en hann
hefur komið til Sikileyjar. Sikiley-
ingar fara sínar eigin leiðir í pasta-
sósugerð, til dæmis búa þeir til
sardínusósu með kjörvelbragði. Með
þessu drekka þeir sikileysk vín sem
eru býsna fjölbreytileg. Þá eru þeir
einnig stoltir af ábætisvínum sínum
svo sem Marsala sem komst í tísku
í Bandaríkjunum á tímum uppanna.
Ég vona að i þessari stuttu um-
fjöllun um Sikiley hafi mér tekist
að koma því til skila, að eigi fólk
þess kost, er tímanum vel varið í
skoðunarferð til Sikileyjar. ■
Guðmundur Sv. Hermannsson
Grísk hof og
kirkjur frá tím-
um Normanna
bera fyrir augu
á Sikiley. Hofið
á myndinni er
við Segesta á
vesturhluta eyj-
unnar en kirkjan
er í Cefalu á
norðurströnd-
inni.
Fisksöluskúr við höfnina í Palermo. Sverðfisk-
urinn er vinsælastur enda kostar kílóið það sama
og ýsan hér, að um 450 krónur.