Morgunblaðið - 22.07.1994, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 22. JÚLl 1994 C 3
DAGLEGT LÍF
AÐ LOKINNI sjávardýrasýningu heilsaði sæljónið upp á áhorfend-
ur og fengu sumir koss á kinn.
APAR ganga lausir

Þau verða að geta falið sig og dreg-
ið sig í hlé öðru hvoru. Þau eiga líka
að hafa svolítið fyrir því að finna
sér æti og þess vegna felum við
matinn núna fyrir þeim í stað þess
að rétta þeim hann eins og verið
væri að gefa heimilishundinum.“
Sorgleg sjón
Dýragarðurinn í Lissabon hefur
tekið upp alþjóðlegt samstarf við
aðra dýragarða og er markmiðið að
styrkja ýmsa dýrastofna og stuðla
að bættu umhverfi fyrir dýrin. „Við
skiptumst á dýrum og vinnum sam-
eiginlega að ræktun dýra sem eru í
útrýmingarhættu. Við viljum að dýr
í dýragörðum eignist afkvæmi innan
garðanna í stað þess að þau séu
veidd og tekin úr náttúrulegu um-
hverfí sínu.“ Margarida sýnir mér
sjúkrastofnun dýragarðsins og ég
átta mig fljótt á að það eru forrétt-
indi, því alls staðar stendur skýrum
stöfum að aðgangur sé stranglega
bannaður.
„Komdu, ég ætla að segja þér
sorgarsögu." Eg elti hana að einu
af ljónabúrunum. „Elsa mín, hvernig
hefurðu það í dag?“ spyr Margarida
ljónynju sem nuddar sér utan í riml-
ana og réttir upp loppu, eins og þjálf-
aður hundur. „Þegar hún var kettl-
ingur tók fólk hana með sér frá
Afríku og hafði hana sem gæludýr.
Fyrir skömmu gafst fólkið upp og
við tókum hana að okkur. Klærnar
voru fjarlægðar af henni með skurð-
aðgerð þegar hún var nokkurra
mánaða, því ljónaklær geta vaidið
stórskaða þótt dýrið geri ekki annað
en stökkva upp á fólk til að heilsa.
Elsa getur ekki verið innan um önn-
ur ljón í garðinum, því klóalaus get-
ur hún ekki varið rétt sinn. Hún er
líka svo mannelsk að hún myndi
hleypa gestum of nálægt sér og það
býður hættunni heim.“ Margarida
veit ekki hver örlög Elsu verða, en
segir að saga hennar sé ekkert eins-
dæmi. Allt of algengt sé að fólk
taki að sér villt dýr og telji sig geta
haft þau sem gæludýr.
„Þetta er læða sem mamman af-
neitaði skömmu eftir fæðingu,“ seg-
ir Margarida og kynnir mig fyrir
þriggja mánaða blettatígri. „Sjáðu
hvað hún er fjörug," segir hún og
leikur sér við kettlinginn. Stutt er í
villta eðli og eru tennunrnar álíka
stórar og í fullvöxnum hund. Mar-
gerida kann tökin á kettlingnum og
gætir þess að halda leiknum innan
skynsamlegra marka.
Dýrin skemmta okkur
Eftir heilan dag í dýragarði og
samtal við þennan indæla dýralækni
eru óumflýjanlegar nokkrar spurn-
ingar, hvers vegna dýragarðar séu
tii og af hveiju svo margir heim-
sæki þá. Af hveiju villt dýr fái ekki
að vera villt í friði úti í náttúrunni
í stað þess að vera í búrum og á
afgirtum reitum. Sérstaklega verða
spurningar ágengar í ljósi þess að
bresk könnun sem gerð var á síð-
asta ári leiddi í ljós að meirihluti
gesta sagðist sannfærður um að
dýrunum liði illa. Hins vegar fannst
þeim það hin besta skemmtun að
skoða þau. Margarida bendir á að í
dýragarði sé hægt að sjá margar
villtar dýrategundir á aðgengilegan
hátt, auk þess sem rannsóknarstörf
séu unnin í dýragörðum og unnið
að fjölgun dýra í útrýmingarhættu.
Dagdraumar litlu stúlkunnar hafa
ræst, eða næstum því. Af því dag-
draumar eru oftast ævintýri held ég
að fyrir 25 árum hafi Margarida
hlaupið við lilið ljónanna og rennt
sér á fílsrana, eða jafnvel sveiflað
sér í tijám frumskóganna í leik með
öpum. ■
Brynja Tomer
Þarf ekki að fara
langt til þess að lenda
í skemmtilegum ævintýrum
ÞAU þurfa ekki
jeppa og dýran
búnað til þess að
njóta útiveru og
hreystis. I
Bessastaða-
hreppnum býr
frískleg fjöl-
skylda sem ætlar
sér að hjóla til
Laugarvatns
strax eftir versl-
unarmanna-
helgi. Elín Trau-
stadóttir og
Rúnar Björg-
vinsson eru ung
hjón með fjögur
börn frá sextán
ára niður í sjö
ára. Strákurinn
Jóhann Helgi er
nú úti á landi og
tekur ekki þátt í
hjólreiðatúmum.
En yngri börnin
verða með í för,
dæturnar Júlía
12 ára, Sandra
Rún 9 ára og
Lena Björg sjö ára sem hlakkar
óskaplega til og er hvergi smeyk.
„Þetta byijaði á því að við
keyptum okkur spáný fjallareið-
hjól í vor. Nú ætlum við að reyna
þau með því að hjóla til Laugar-
vatns. Við látum keyra okkur upp
í Mosfellssveit til að losna við
umferðina og hjólum svo Þing-
vallaleiðina til Laugarvatns. Við
ætium að fara rólega og hvíla
okkur oft og borða nestið okkar,
svo að litlu stelpurnar verði ekki
of þreyttar. Á Laugarvatni verðum
við í sumarbústað í þijá daga og
hjólum svo til baka,“ segir Elín.
Þau ganga mikið og hlaupa í
nágrenni heimilisins sem er í
Bessastaðahreppi. Þar er falleg og
óspillt náttúra í kring og mikið
fjörulíf. Elín segir að ekki þurfi
að fara langt til þess að lenda í
skemmtilegum ævintýrum. „Um
daginn hjóluðum við út í Gálga-
hraun og á heimleiðinni lentum
við í kríuárás, það var skelfílegt
en skemmtilegt ævintýri,“ segir
hún hlæjandi.
Þau hjónin ætla ekki aðeins að
hjóla til Laugarvatns í sumarfrí-
inu, þau ætla fyrst að ganga
Laugaveginn, milli Landmanna-
Morgunblaðið/Kristinn
FJÖLSKYLDAN fyrir utan heimili sitt í Bessa-
staðahreppi. Elín Traustadóttir, Sandra Rún,
Lena Björg og Rúnar Björgvinsson.
Um daginn
hjóiuöum við
út í Gúlga-
hraun og ó
heimleiöinni
ientum við i
kríuúrás, þaö
var skelfilegt
en skemmti-
legt ævintýri
lauga <?g
Þórsmerkur
með Útivist.
Ferðin tekur 6
daga og Elín
segir að þetta
hafí verið
draumur
þeirra í mörg
ár. Stelpumar
verða heima
hjá afa og
ömmu, og
þær bjuggust
við að þar
verði dekrað
við þær á meðan pabbi og mamma
eru í fjallgöngu.
Elín hefur ekki áhyggjur af því
að stelpurnar verði þreyttar á
hjólaferðalaginu. „Þær hreyfa sig
mikið' og eru meira og minna í
íþróttum, ef þær verða þreyttar
þá hvílum við okkur aðeins meira
á leiðinni."
Veðrið er alltaf íslendinguin
áhyggjuefni. En þau eru hvergi
bangin við íslenska veðráttu, „það
kemur bara í ljós,“ segja þau,„ef
það verður rigning er ekkert meira
hressandi á hjóli“. ■
ÞHY
4-
MARÍUSTAKKUR er jurt sem
fer vel í konur.
grúsk og fólk er duglegt við að
gauka að manni þekkingu sinni
þegar áhuginn spyrst út. Þetta er
orðinn heilmikill gagnabanki og
mér finnst mikilvægt að vera ekki
nísk á hann. En ég er á móti því
að fara útí einhveija stórfram-
leiðslu og fara að raka jurtum upp
ÞÓRA yfir jurtapottinum, hún liggur úti í móa
á sumrin og tínir í te.
ÍSLENSKAR jui-tir eru náttúruauðlind sem má
ekki raka upp í stórum stíl og selja úr landi
fyrir lítið.
Sæta bragöiö er í
jurtinni sjálfri,
mest í blómunum.
Og yngstu blööun-
um. Kúnstin er að
tína á réttum tíma
og vita hvaöa
hluta jurtarinnar
á aö taka.
í stórum stíl til að fara að
græða á þessu. Ég kenni
fólki að klippa jurtirnar,
ekki rífa þær upp, og taka
lítið á hveijum stað.“ Þetta
eru viðkvæmar jurtir og
það tekur þær langan tíma
að vaxa. Fjallagrös vaxa
tildæmis bara millímetra á
ári.
Mörg lönd í Evrópu em
búin með sinn forða og við
verðum að passa að það
fari ekki svo hér. Þetta er náttúru-
auðlind.“
- Hvaðan kemur sæta bragðið?
„Sæta bragðið er í jurtinni
sjálfri, mest í biómunum. Og
yngstu blöðunum. Kúnstin er að
tína á réttum tíma og vita hvaða
hluta jurtarinnar á að taka. Eins
og birki, tildæmis, er bragðmest
þegar það er nýútsprangið. Það
skiptir líka ináli hvernig jurtirnar
era þurrkaðar. Ekki er gott að
þurrka þær yfir ofni eða í sól, því
þá fer krafturinn úr þeim, heldur
er best að hengja þær upp á dimm-
um, hlýjum stað. Loks skiptir
máli upp á bragðið hvemig hellt
er upp á. Ég læt tejurtirnar ekki
malla heldur helli sjóðandi vatni
yfír þær og held svo tepottinum
heitum með sprittkerti.
Og síðast en ekki síst er mikil-
vægt að þekkja jurtimar og vera
ekki að gera tilraunir vegna þess
að sumar þeirra geta verið hættu-
legar.“
- Áttu uppskrift að góðu tei
fyrir byijendur?
„Já, ætli það væri ekki blanda
af blóðbergi og fjallagrösum.“ ■
Man'a Ellingsen,