Morgunblaðið - 13.11.1994, Side 10

10 B SUNNUDAGUR 13. NÓVEMBER1994
MORGUNBLAÐIÐ
List um ^
landið á ný
Nýlega eignaðist Morgunblaðið bókverk eftir Rikharð Valtingojer myndlistar-
mann. Verkið nefnir hann Samsíðu og inniheldur myndir unnar í mezzot-
intu, allt frá því að eirplatan er ósnortin og þar til myndin er útmáð aftur.
Hver opna í bókinni var unnin á einum degi og byrjaði dagurinn með lestri
Morgunblaðsins. Sjö síður bókarinnar eru prýddar margvíslegum fyrirsögn-
um úr blaðinu. Guðrún Guðlaugsdóttir heimsótti Ríkharð á vinnustofu
hans hér syðra og kvaðst hann þá hafa unnið bókverk þetta jafnhliða því
sem hann kenndi nemendum sínum í Myndlistar- og handíðaskólaum bókar-
gerð. Ríkharður hefur kennt þar í tuttugu ár. Heimili sitt á Ríkharður á
stöðvarfirði og þar dvelur hann meginhluta ársins.
til mín stúlka sem ég hafði kynnst
meðan ég var heima í Austurríki.
Sigrid Valtingojer heitir hún og er
starfandi myndlistarmaður á Ís-
landi enn í dag. Við bjuggum sam-
an í fimmtán ár en þá skildu leiðir
okkar.“
Þroskaðist mikið á íslandi
„Ég málaði mikið eftir að ég
hófst handa á ný og skömmu síðar
hélt ég mína
fyrstu myndlistar-
sýningu í Vínar-
borg og fólk þar
var undrandi á
hve mjög ég hafði
víkkað minn sjón-
deildarhring, verk
mín voru sannar-
lega með öðrum
brag en skóla-
systkina minna
sem heima höfðu
setið, ísland og
sjómennskan
hafði haft mikil
áhrif á mig og mín
verk.
Um svipað leyti
og ég sýndi
fyrsta skipti í Vín-
arborg hélt ég
sýningu á verkum
mínum í Bogasal
Þjóðminjasafnsins. Síðan hef ég
haldið fáar einkasýningar hér en
tekið þátt í samsýningum. Ég sýni
aftur á móti oft í útlöndum. Það
er minna fyrir því haft en að sýna
hér. Ég sendi bara verk mín upp-
rúlluð til forsvarsmanna sýning-
anna ytra og þeir sjá um allt ann-
að, ramma myndirnar inn og senda
boðskort, hvað þá annað. Ef maður
hins vegar heldur sýningu hér,
kostar það mikið fé og fyrirhöfn,
maður þarf sjálfur að sjá um allt,
jafnvel að útvega glös fyrir opnun
sýningarinnar og kemur út með
a.m.k. 200 þúsund krónur í mínus
áður en sýningin hefst.“
Eins og fyrr sagði býr Ríkharður
Valtingojer á Stöðvarfirði. Hvers
vegna skyldi hann hafa valið að
setjast þar að?
„Þegar ég og núverandi kona
mín, Sólrún Friðriksdóttir textíl-
listamaður, höfðum eignast tvö
börn vildi ég komast burtu úr
Reykjavík. Ég vildi að börnin mín
fengju að alast upp í sveit, það er
hægt að kynnast borginni og læra
á hana sem fullorðinn, en maður
lærir ekki á sveitina á sama hátt
sem uppkominn einstaklingur.
Stöðvarfjörður varð fyrir valinu af
því konan mín er þaðan. Við erum
þar með gallerí, það var lengi eina
Margt hefur breyst hér
„íslenskt samfélag hefur breyst
mjög mikið síðan ég kom hingað
árið 1960. Þá var hér mikið at-
hafnarými. Mér hafði fundist
þröngt um mig í Austurríki, þar
sem allt var í mjög föstum skorð-
um, og líkaði þess vegna mjög vel
hið mikla ftjálsræði sem ísland
bauð upp á. Hér voru þá uppgangs-
tímar og hægt að
fá vinnu hvar
sem var og hve-
nær sem var. Alí-
ir þekktu alla. Ég
bjó í fyrstu inn í
Skipasundi og ég
man að þegar ég
gekk eftir göt-
unni um tíuleytið
á morgnana
heyrðust hlátrar
og spjall í konum
og börnum út um
hvern glugga,
laun einnar fyrir-
vinnu dugðu þá,
en núna er þetta
dauð gata á þess-
um tíma, konurn-
ar farnar að
vinna úti og börn-
in á leikskólum.
Að sama skapi
hefur ýmislegt annað breyst á ís-
landi. Ég fæ t.d. hvergi íslenskan
mat eins og ég borðaði hér fyrstu
árin, nema þá í Múlakaffi. Heima
í Austurríki, en þangað fer ég
a.m.k. árlega í heimsókn, er sams-
konar matur á boðstólum og var
þegar ég var að alast þar upp. En
hér er allt breytt, meira að segja
mataræðið, sem þó breytist einna
síst hjá þjóðum. Þessar breytingar
eru sumar til góðs, til dæmis hefur
menningarlífið tekið miklum fram-
förum á þessum tíma hér í Reykja-
vík og nágrenni.
Umhverfið hér er líka orðið miklu
fallegra en það var og fólk hefur
á þessum tíma lært að meta gildi
gamalla hluta, áður fyrr kastaði
það öllu sem ekki var nýlegt. Ég
vona að landsbyggðin fylgi þessari
þróun, ég var á sínum tíma hrifinn
af hugmyndinni List um landið.
Því miður lagðist sú ágæta starf-
semi af, hún var endurvakin í
nokkur ár, en þá voru það bara
tónlistarmenn sem fluttu list sína
um landið. Það þyrfti að endur-
vekja þessa starfsemi á ný og flytja
alls konar list um landið. Þegar
lokið væri myndarlistarsýningu í
Reykjavík mætti senda hana rétta
boðleið til vissra staða á lands-
byggðinni. Þá gæti allur landslýður
Ég vildi að börnin
mín fengju að al-
ast upp í sveit,
það er hægt að
kynnast borginni
og læra á hana
sem fullorðinn,
en maður lærir
ekki á sveitina á
sama hátt sem
uppkominn ein-
staklingur

'fíifilHr 1
tfaÍK An:
>

Síða úr bókverki Ríkharðs
Mezzotint er 350 ára gömul
aðferð til þess að gera
myndir og má segja að
hún hafi lagst af talsverðan tíma
eftir að ljósmyndirnar komu fram,
enda er áferð mezzotintomynda
talsvert svipuð ljósmyndum,“ segir
Ríkharður. Hann kvaðst hafa lært
að gera slíkar myndir af pólskum
vini sínum sem hér dvaldi um tíma
fyrir nokkrum árum. Litógrafíu
sagðist Ríkhaður hins vegar hafa
lært af A. Paul Weber, en hjá
honum starfaði Ríkharður um eins
árs skeið fyrir hartnær tuttugu
árum. Ríkharður Valtingojer er
fæddur í Suður-Týról, sem þá var
orðið ítalskt landsvæði, en fluttist
sex ára gamall til Austurríkis þar
sem hann ólst upp í litlu sveita-
þorpi sem nú er vinsæll skíðastað-
ur og er skammt frá Salzburg. Þar
rak móðir hans með lítið hótel og
krá. „Faðir minn var alltaf í stríði.
Hann barðist fyrst með ítölskum
her. Hann losnaði úr því og þá
fluttum við til Austurríkis, m.a. til
þess að pabbi losnaði endanlega
úr allri stríðsáþján, en þá tók ekki
betra við.
Hann kom mátulega til þess að
Hitler kveddi hann í sinn her og
sendi hann til Póllands. Þaðan fór
hann til Rússlands og féll þar. Ég
hafði því lítið af föður mínum að
segja,“ segir Ríkharður þegar talið
berst að uppvexti hans.„ Ég var
einbirni foreldra minna og það var
því erfitt fyrir móður mína þegar
ég ákvað að fara til Islands til
þess að stunda þar sjómennsku.
Þá var ég nýlega útskrifaður úr
myndlistarháskóla í Vínarborg,
eftir að hafa stundað fyrst nám í
myndlistarskóla í Graz. Ég reyndi
að fá skipspláss í Þýskalandi en
sá fram á langa bið eftir því. Þá
frétti ég að auðvelt ,væri að fá
skipsrúm á íslandi og ákvað að
fara þangað. Ég kom með Gull-
fossi og fékk sama daginn og ég
kom starf sem háseti á Þorkeli
mána. Ég var tvö ár á sjónum,
bæði á togurum og síldarbátum
og líkaði það mjög vel. Ég þroskað-
ist mikið á þessum tíma og Iærði
margt sem kom mér svo að gagni
þegar ég fór að mála aftur tveimur
árum seinna. Þá var komin hingað
galleríið, sem stóð undir nafni sem
slíkt, allt frá Reykjavík til Akur-
eyrar, ef suðurleiðin var farin. Mér
líkar vel að búa úti á landi, þótt
menningarlíf þar sé allmiklu
snauðara en hér syðra. Lands-
byggðin er um 20 árum á eftir
höfuðborgarsvæðinu í þeim efnum.
Þar er kannski karlakór og ein
leiksýning á vetri en hins vegar
þijár vídeóleigur.“
notið þeirrar listar sem á boðstól-
um er í landinu. Það mætti t.d.
nýta félagsheimilin í þessu skyni.
Nú eru þau bara notuð nokkrum
sinnum í mánuði, kannski fyrir
fundahöld, jarðarfararkaffi o.s.frv.
Það mætti bæta um betur og hafa
þessi heimili meira opin og með
fjölskrúðugri starfsemi en nú er,
það væri sannkölluð þjóðþrifastarf-
semi.“