Morgunblaðið - 28.03.1995, Blaðsíða 2

2 C ÞRIÐJUDAGUR 28. MARS 1995
MORGUNBLAÐIÐ
KOSNINGAR 8. APRÍL
Má ég eiga
við þig orð?
ÉG HVET þig ein-
dregið til að styðja
Bryndísi Hlöðversdótt-
ur frambjóðanda G-
listans í Reykjavík. Ég
er ákveðinn í að gera
það. Mig langar til að
segja þér, Iesandi góð-
ur, hvernig ég hef kom-
ist að þessari niður-
stöðu.
Bryndís er lögfræð-
ingur Alþýðusambands
íslands. Þegar hún var
ráðin í það starf voru
nokkrar efasemdir í
huga mér vegna þess
hvað verkefni lögfræð-
ings Alþýðusambands
íslands eru krefjandi. Ég veit af
margra ára reynslu að á starfs-
mönnum verkalýðshreyfingarinnar
standa mörg spjót. Félagar okkar
gera afar miklar kröfur til allra sem
starfa og koma fram fyrir þeirra
hönd. Allir vita að nú á tímum at-
vinnuleysis koma margir svartir
sauðir í ljós úr hópi atvinnurek-
enda. Til þess að standast þennan
þunga frá báðum hliðum þarf lipurð
í mannlegum samskiptum, að
standa fastur fyrir og vera fylginn
sér. Ég var ekki viss um að þessi
ungi óreyndi umsækjandi um starf
lögfræðings Alþýðusambandsins
stæðist þessar kröfur.
í stuttu máli sagt hafði ég rangt
fyrir mér. Bryndís hefur sýnt ágæta
lipurð í samskiptum. En það er afar
góður kostur í starfi lögfræðings
Alþýðusambandsins. Hún hefur líka
sýnt að hún er föst fyrir og fylgin
sér í átökum við gæslumenn hags-
muna atvinnurekenda. En það eru
Leifur Guðjónsson
afar verðmætir kostir
fyrir málstað launa-
fólks.
Ég er verkamaður.
En innsæi mitt og
hyggjuvit segir mér að
Bryndís hafi staðið sig
vel sem lögmaður. Ég
byggi þessa niðurstöðu
mína meðal annars á
greinum hennar um
dóma Mannréttinda-
dómstóls Evrópu um
svokallað neikvætt fé-
lagafrelsi. Athuga-
semdir hennar við
mannréttindakafla
frumvarps til breyt-
inga á Stjórnarskrá
lýðveldisins íslands voru mér einnig
að skapi. Mér er líka kunnugt um
að hún er fylgin sér í átökum við
fulltrúa atvinnurekenda sem hafa
Ég hvet kjósendur,
segir Leifur Guðjóns-
son, til þess að styðja
Bryndísi Hlöðversdóttur
til þingmennsku.
árum saman komið í veg fyrir að
samþykktir Alþjóða vinnumála-
stofnunarinnar, sem varða vemd
fjölskyldunnar og betri réttarstöðu
verkafólks ef kemur til uppsagnar,
nái fótfestu í íslenskri löggjöf.
Eins og þér er kannski kunnugt
er náið samband milli íslenskra
stjórnvalda og atvinnurekenda um
að koma í veg fyrir að félagsmála-
kafli evrópska efnahagssvæðisins
taki gildi hér á landi. En hann var
ein af aðalforsendum þess að verka-
lýðshreyfingin hér á landi ljáði
máls á því að leggja því lið að samn-
ingurinn yrði samþykktur. Þetta
samstarf stjórnvalda og atvinnurek-
enda er eitt dæmi um ótrúleg póli-
tísk völd atvinnurekenda hér á
landi. Ég treysti Bryndísi vel til
þess að leggjast á árar með öðrum
fulltrúum verkafólks til þess að
hnekkja þessu ofurvaldi atvinnurek-
enda. Ég er sannfærður um að hún
verður góður liðsauki í þeirri bar-
áttu ef hún nær kjöri til Alþingis.
Stundum hefur það verið fundið
Alþingi til lasts að of fáir fulltrúar
atvinnulífsins eigi þar setu. En þeir
sem hreyfa þessu máli hafa ævin-
lega í huga forustumenn fyrirtækja;
að of fáir atvinnurekendur eigi setu
á Alþingi. Ég tek undir það að of
fáir fulltrúar atvinnulífsins eigi setu
á Alþingi. En skoðun mín er sú að
of fáir talsmenn launafólks - ekki
atvinnurekenda - eigi setu á Al-
þingi. Kynni mín af Bryndísi hafa
fullvissað mig um að hún muni
verða góður talsmaður okkar á Al-
þingi.
Ég var lengi þeirrar skoðunar
að sannir fulltrúar launafólks á
Alþingi gætu aðeins verið þeir sem
koma úr röðum launafólks. Mér
finnst ég hins vegar hafa komist
að raun um að hjartalagið, það er
að segja samstaðan með málstað
launafólks, skipti einnig miklu máli.
Atvinnurekendur hafa náð sterkri
pólitískri stöðu með því að fá lið-
sinni langskólagenginna sérfræð-
inga við málstað sinn á Alþingi.
Ég er þeirrar skoðunar að nú sé
meir en tími til kominn að höggva
skarð í þann múr sem þeir hafa
reist. Þess vegna hvet ég þig ein-
dregið að leggja því lið og kjósa
Bryndísi Hlöðversdóttur á Alþingi.
Höfundur er í sljórn
Verkamannafélagsins
Dagsbrúnar og varamaður í
miðstjórn Alþýðusambands
íslands.
Ungt fólk
til ábyrgðar
I KOMANDI al-
þingiskosningum-
munu u.þ.b. 16.000
ungir íslendingar í
fyrsta sinn taka af-
stöðu til þess hvaða
flokkar eigi að stórna
íslandi næstu fjögur
árin. Stærstur hluti
þessa hóps hefur enn
ekki myndað sér
harða pólitíska lífs-
skoðun og hefur
reyndar ekki mikinn
áhuga á pólitík yfír-
leitt.
Innantóm loforð
Vegna hinnar
óbundnu pólitísku afstöðu sem
ungu kjósendurnir hafa, reynist
það mörgum stjórnmálaflokkun-
um næsta auðvelt að sópa til sín
Sérstaða
Sjálfstæðisflokksins
Hér hefur Sjálf-
stæðisflokkurinn einn
flokka sérstöðu ekki
síst vegna hins öfluga
starfs félaga ungra
sjálfstæðismanna um
allt land. Það starf
hefur í gegnum tíðina
skilað flokknum
mörgum hæfíleikarík-
um, kraftmiklum og
vinsælum frambjóð-
endum úr yngsta ald-
urshópnum. Sjálf-
stæðisflokkurinn hef-
ur ekki gengið á bak
orða sinna. Ungt fólk hefur áhrif
innan Sjálfstæðisflokksins.
Viktor á þing
Orri Björnsson
16 þúsund íslendingar
kjósa nú í fyrsta sinn.
Orri Biörnsson
hvetur ungt fólk til að
setja X við D.
þessum mikilvægu atkvæðum
með allskyns loforðum og glans-
myndum af framtíð unga fólks-
ins. En oftar en ekki reynast þetta
innantóm loforð sem þessir sömu
flokkar gleyma um leið og talið
hefur verið upp úr kjörkössunum.
Enn á ný teflir Sjálfstæðisflokk-
urinn fram ungum frambjóðanda
sem náð hefur góðum árangri í
opnu prófkjöri flokksins á Reykja-
nesi. Viktor B. Kjartansson skipar
sjötta sætið á lista flokksins í kjör-
dæminu og er eini frambjóðandinn
á Reykjanesi á þrítugsaldri (27
ára), sem á raunhæfa möguleika
á þingsæti í komandi kosningum.
Ungt fólk hefur tækifæri til að
eignast sinn fulltrúa á þingi. Nýt-
um þetta tækifæri með því að seta
X við D á kjördag 8. apríl, þá fáum
við okkar mann á þing. Ungt fólk
til ábyrgðar, X-D.
Höfundur skipar sextánda sætið á
lista Sjálfstæðisflokksins í
komandi kosningum.
*
Okynbundið starfsmat - hvers
vegna og hvað er nú það?
Veruleikinn
ALÞINGISKOSNINGAR fara
fram 8. apríl nk., í skugga atvinnu-
leysis og aukinnar fátæktar. Núver-
andi ríkisstjóm hefur ekki aðeins
þjarmað að láglaunafólki heldur
hefur hún fjölgað stórum þeim
heimilum sem framfleyta sér ekki
án alls kyns bóta,' svo framtíð þjóð-
arinnar er stefnt í voða. Þjóðartekj-
ur íslendinga hafa dregist saman
síðastliðin ár, því neitum við ekki,
en við gagnrýnum hvemig stjómar-
flokkarnir bmgðust við; þeir höfðu
valdið til að láta vel stæða bera
byrðamar en þess í stað lögðu þeir
klyfjar á láglauna- og meðaltekju-
fólk og atvinnulaust. Þjóðarbúinu
er lífsnauðsyn að vinnandi fólk geti
framfleytt sér og hafí efni á að
greiða til samfélagsins, en þannig
er það ekki. Árið 1993 greiddu 2/3
hlutar framteljenda ekki tekjuskatt
þegar búið var að taka tillit til alls
kyns bóta, svo lág voru laun fólks-
ins, og þriðja hver króna sem við
íslendingar öflum fer til að greiða
skuldir okkar í útlöndum. Það sér
hver heilvita maður að íslensku sam-
félagi verður ekki haldið gangandi
með 2/3 hluta framteljenda á bótum,
að ekki sé talað um þá lítilsvirðingu
sem vinnandi fólki er sýnd með því
að greiða því það lág iaun að það
þurfi að auki greiðslur af almannafé
til að framfleyta sér. Það verður að
snúa blaðinu við strax, að öðrum
kosti verður íslenskt samfélag lag-
skipt og fátækt og atvinnuleysi fest
í sessi. Kvennalistakonur em
fullsaddar af þeirri lítilsvirðingu sem
launagreiðendur (hið opinbera er
ekki undanskilið) sýna fólki með því
að fullnýta starfsorku þess án þess
að greiða því fullt verð fyrir.
Kvennalistakonur krefjast þess að
snúið verði af braut misréttis, lágra
launa, fátæktar og atvinnuleysis án
tafar. Með þá kröfu í huga setti
Kvennalistinn saman stefnuskrá
sína og býr sig undir að taka þátt
í landsstjóminni næstu 4 ár.
,Afrekalisti“ stjórnvalda og
dugleysi verkalýðsforystunnar
Núverandi stjórnarflokkar hafa
snúið íslensku þjóðarbúi á haus.
Með offorsi réðust þeir að Bókaút-
gáfu Menningarsjóðs og lögðu hana
niður. Sá gjörningur er ekki síst
minnisstæður vegna þess að þá kom
í ljós að fulltrúi Álþýðuflokksins
mátti ekki hugsa sjálfstætt og skipti
valdaklíkan honum út fyrir annan
sem hlýddi flokksforystunni; Lána-
sjóður íslenskra námsmanna má
muna sinn fífil fegurri, en fyrir
margan námsmanninn er sjóðurinn
nánast nafnið eitt, útilokað er t.d.
að lifa af grannláni; fótunum kipptu
stjómarflokkarnir undan meðal- og
láglaunafólki þegar þeir hækkuðu
skatta og innleiddu áður óþekktan
skatt, svokallað þjónustugjald; at-
vinnuleysi buðu þeir velkomið, en
það er að vemlegum hluta heimatil-
búið; mörgum er líklega í fersku
minni hvemig Sjálfstæðisflokkurinn
hefur leikið Ríkisútvarpið sl. 4 ár;
og síðast en ekki síst er við hæfí
að rifja upp að á fyrstu starfsvikum
sínum sendi ríkisstjómin ungu og
févana fólki kaldar kveðjur þegar
hún hækkaði vexti af hús-
næðislánum um 1,4% með einu
pennastriki jafnframt því sem hún
lækkaði vaxtabætur. Þessa dagana
er rætt um þá staðreynd að vanskil
við Húsnæðisstofnun vaxi? Ætli
skýringuna sé að finna í því að fólk
gerði greiðsluáætlun miðað við 3,5%
vexti en var fyrirvaralaust krafíð
um 4,9% vexti? Á sama tíma og
Við starfsmat er stuðst
við fj óra megin|)ætti, að
mati Helgu Garðars-
dóttur, Kötlu Sigur-
geirsdóttur og Mar-
grétar ívarsdóttur,
ábyrgð, áreynslu, hæfni
og vinnuskilyrði.
þung högg ríkisstjórnarflokkanna
dynja á fjárhagslega illa stöddum
heimilum hefur verkalýðsforystan
látið sér nægja að reka upp tíst
annað slagið. Nýlega rétti svo
forysta ASÍ stjómvöldum hjálp-
arhönd þegar hún notaði kjara-
samninga launafólks til að semja
um að fá til baka agnarlítið brot
af því sem stjómvöld höfðu tekið
af fólkinu. Við neitum að trúa því
að láglaunafólk og atvinnulaust
bindi vonir sínar við stjórnvöld og
verkalýðsforystu sem þannig haga
sér.
Ókynbundið starfsmat
Þrátt fyrir áratuga gömul lög um
að konur og karlar skuli fá sömu
laun fyrir sambærilega vinnu hafa
atvinnurekendur og stjómendur op-
inberra stofnana komist upp með að
ofmeta karla og vanmeta konur.
Þetta lagabrot þolir engin kvenna-
listakona stundinni lengur og því
viljum við koma á ókynbundnu
starfsmati og lögbinda lágmarkslaun
sem duga til framfærslu. Atvinnu-
leysisbætur eiga að vera jafnháar
lágmarkslaunum. Með ókynbundnu
starfsmati er átt við að störfum en
ekki starfsheitum er raðað í launa-
flokka til að bera saman kröfur sem
starf gerir til starfsmanns án tillits
til hæfileika eða afkasta hans. Við
starfsmat er stuðst við fjóra megin-
þætti; ábyrgð, áreynslu, vinnuskil-
yrði og hæfni. Með þessu móti er
,rétturinn“ til að ofmeta eða van-
meta starfsmann tekinn af yfírmönn-
um. Ef til vill spyr einhver hvort
starfsmat sé skrárri leið fyrir konur
og láglaunafólk en t.d. persónu-
bundnir samningar sem lengi hafa
gilt? - Já, við trúum því. Vegna
þess að þar sem starfsmat hefur
verið reynt hefur það skilað fyrr-
nefndum hópum áleiðis. Það er stað-
reynd að sú leið að raða starfsheitum
í launaflokka hefur verið notuð sem
kúgunartæki á konur. Þannig fá
konur starfsheitið ritari meðan karl-
ar skreyta sig með titlum eins og
deildarstjóri, framkvæmdastjóri, for-
stöðumaður og aðstoðar- þetta og
hitt. Ritari er allt frá því að vera
kvenkynsstarfsmaður sem slær inn
í tölvu upplýsingar sem annar hefur
raðað upp til þess að vera vel mennt-
aður og mjög sérhæfður. Flóran í
starfsheitum karla gefur þeim mögu-
leika á launahækkunum sem konur
eygja ekki. Það er t.d. alkunna að
fíölmargir karlar em deildarstjórar
án deildar. Starfsmat er auðvitað
ekki töfralausn, en eins og áður sagði
er það sú leið sem reynst hefur kon-
um og láglaunafólki best þar sem
það hefur verið reynt.
Konur til valda
Við höfum misst trúna á að verka-
lýðshreyfingin muni í bráð ná fram
nauðsynlegum hækkunum á laun
láglaunafólks og teljum því ljóst að
lögbinda verður lágmarkslaun, eins
og þingkonur Kvennalistans hafa ít-
rekað Iagt til, og að auki verði strax
að hefjast handa við að endurmeta
störf, með það að markmiði að út-
rýma launamun kynjanna. Við viljum
reyna starfsmatsleiðina og spytjum
aðrar konur, láglaunafólk og at-
vinnulaust: Hvað finnst ykkur? Viljið
þið leggja lið stjórnmálaafli sem hef-
ur aldrei svikið ykkur? eða bindið
þið vonir ykkar við þingmenn sem
ámm saman hafa haft tækifæri til
að bæta hag ykkar en eru þegar á
reynir ævinlega með skýringar á
reiðum höndum hvers vegna þið
þurfíð enn um sinn að lepja dauðann
úr skel? Rifíið upp hveijir hafa setið
að völdum á Islandi síðustu kjörtíma-
bil. - Já, þar hafa allir flokkar setið
nema Kvennalistinn. Er ekki tími
hans mnninn upp? Konur em aðeins
hálfdrættingar á við karla í launum
vegna skipulagðs, kynbundis mis-
réttis atvinnurekenda og stjómenda
opinberra stofnana. Haldið þið að
þeir láti af misréttinu ótilneyddir? -
Varla! Fáum hlut okkar bættan;
komum á ókynbundnu starfsmati og
lögbindingu lágmarkslauna!
Höfundar eru kvennalistakonur
úr Reykjavík. Hctga Garðarsdóttir
er opinber starfsmaður, Katla
Sigurgeirsdóttir er heimavinnandi
og Margrét ívarsdóttir er skrif-
stofukona.