Morgunblaðið - 29.04.1995, Blaðsíða 4

T
4 C LAUGARDAGUR 29. APRÍL 1995
~\
MORGUNBLAÐIÐ
NAN Goldin, Tokyo 1
prent, 40 x 125 s
sýnenda eru konur. Það kom þó á
óvart að hann valdi aftur fjórtán
listamenn sem voru á síðasta tvíær-
ingi, sem þykir sýna að þessum sé
ekki hreinlega beint gegn hinum síð-
asta, þótt ýmislegt annað bendi svo-
sem til þess. Sá munur er þó mest
afgerandi að 1993 sýndu sjö lista-
menn málverk, nú eru þeir 26!
Whitney-tvíæringurinn í New York
WiITNEY-safnið í New
York borg er helgað
bandarískri myndlist og
þar eru iðulega settar
upp athyglisverðar sýningar. Fárra
er þó beðið með jafn mikilli eftir-
væntingu og Whitney-tvíæringsins,
en hann stendur einmitt yfir um
þessar mundir. Þessar sýningar hafa
verið settar upp síðan 1932 og ætlun-
in er að sýna það markverðasta sem
hefur verið að gerast í bandarískri
myndlist síðustu tvö árin, og um leið
að spá í það hvað gæti gerst næstu
misserin. Áhersla er lögð á verk
yngri listamanna, en nokkrir af eldri
kynslóðum, sem þykja hafa haft
áhrif á stefnuna í dag, eru fengnir
til að vera með. Skoðanir eru mjög
skiptar um valið á sýninguna hveiju
sinni, og harðar deilur blossa oft upp
um gæði og gildi hvers tvíærings,
jafnt á meðal listáhugamanna sem
í fjölmiðlum. Það virðist þó sem
óvenjumargir séu sáttir við sýning-
una að þessu sinni og viðtökur gagn-
rýnenda hafa verið góðar, ólíkt því
sem gerðist 1993.
Á tvíæringnum gefur að líta mörg
og ólík listform: málverk, skúlptúra,
ljósmyndir, innsetningar, myndbönd
og stuttar kvikmyndir. Áður fyrr fór
valið á sýninguna yfirleitt þannig
fram að hópur sýningarstjóra kom
saman og greiddu menn atkvæði um
hugmyndir hver annars. Útkoman
varð því skiljanlega sitt lítið af
hveiju, og lítið fór fyrir einhverju
sem kalla mætti heildarstefnu.
Markmiðið var þó alltaf að kynna
það nýjasta og margir virtir lista-
menn komu fyrst fyrir augu almenn-
ings á Whitney, þar á meðal Milton
Avery, Philip Guston, Edward Hop-
per og Georgea O’Keeffe. En nú er
sá háttur hafður á að gera einn að-
ila ábyrgan fyrir valinu og var það
fyrst reynt fyrir tvíæringinn 1993.
Sú sýning kom mörgum vægast sagt
á óvart. Pólitísk list var í öndvegi,
lítið tillit tekið til fagurfræðilegra
og verðgildi verka þeirra, sem og
lyft eldri en hálfgleymdum lista-
mönnum aftur upp á stjörnuhimin-
inn. Og fyrir galleríheim New York
borgar, sem enn er að jafna sig eft-
ir sprenginguna á listmarkaðinum á
níunda áratugnum, er tvíæringurinn
kjörið tækifæri til að kynna fyrir
fleirum hvað er að gerast.
Kertess var því í mikilli valdastöðu
en tvíæringurinn sýnir að hann hefur
breiðan smekk. Hann hefur það orð
á sér að vera hallur undir málverk
og teikningu, að dá vandað handerk
sem sumum finnst að hann leggi of
mikla áherslu á; að hann hugsi ekki
um merkinguna. Óneitanlega leggur
Kertess meiri áherslu á hvernig verk
lítur út en hver pólitísk merking
þess er, „list er eitthvað til að upp-
lifa, ekki áróðurstæki", segir hann,
en var þó ákveðinn í að fara bil
beggja; ekki vera með hreina íhalds-
semi og ekki nýjungar nýjunganna
vegna. Hann vildi byggja á blöndu
nýrra og kunnra listamanna; meiri-
hluti listamannanna 88 er ungur að
árum, en ferill þeirra eldri hófst á
sjötta og sjöunda áratugnum. í hópi
eldri fulltrúanna eru meðal annars
Brice Marden, Agnes Martin, Cy
Twombly, Robert Ryman og Richard
Serra; listamenn sem Kertess segir
hafa haft mikil áhrif á list þeirra
yngri. Að auki valdi hann nokkra
sem honum þótti samtíminn rang-
lega líta framhjá, eins og Milton
Resnick, 78 ára málara, Judy Linn,
47 ára ljósmyndara og Jane Freilic-
her, sjötugan landslagsmálara. Hann
bauð líka tveimur listamönnum frá
Kanada og tveimur frá Mexíkó að
vera með en það sem Kertess harm-
aði mest og þótti - höggva stærsta
skarðið í sýninguna eins og hann sá
hana fyrir sér, var að Bruce Nauman
hafnaði boði um að vera með.
Kertess reyndi ekki að skipta lista-
mönnum í jafna hópa eftir kynjum
og litarhætti, eins og gert var á síð-
asta tvíæringi, og aðeins þriðjungur
Whitney-tvíæríngurinn í New York vekur
jafnan upp harðar deilur um gæði og gildi
bandarískrar nútímamyndlistar. Einar Falur
Ingólfsson skoðaði sýninguna, sem hann seg-
ir óvenju marga sátta við að þessu sinni og
að viðtökur gagnrýnenda hafí verið góðar,
ólíkt því sem gerðist 1993.
NANCY Rubins, innsetning: Dýnurogmót, 1993. U.þ.b. 250 rúmdýnur.
gilda, málverkinu útskúfað og
áhersla lögð á að verkin hefðu eitt-
hvað að segja, að kynjaskipting væri
jöfn meðal listamanna, að minni-
hlutahópar ættu marga fulltrúa og
svo framvegis. Sýningin var vel sótt,
það vantaði ekki, en upplýsingum
og hverskonar áróður var hellt yfir
áhorfendur og áttu verkin í sumum
tilvikum lítið sameiginlegt með því
sem áður fyrr var kallað „mynd“list.
Vitaskuld var margt áhugavert þar
að sjá, en það hvarf að einhveiju
leyti í dyninn af pólitíkinni. Gagnrýn-
endur hötuðu sýninguna og sögðu
tvíæringinn hafa yfirgefið þá grunn-
hugmynd að myndlist væri sjónrænn
miðill.
Klaus Kertess, 54 ára rithöfundi
og sýningastjóra, var falið það verk-
efni að velja verkin á tvíæringinn
að þessu sinni. Síðustu tvö árin ferð-
aðist hann um Bandaríkin þver og
endilöng, heimsótti vinnustofur og
sýningarsali og listheimurinn fylgd-
ist grannt með því hveijum hann
bauð að sýna. Þátttaka getur skipt
sköpum fyrir feril ungra listamanna
Myndlist dagsins í dag
Tónmenntaskólinn í Reykjavík
1200 ár
aftur í tíma
í Tónmenntaskólanum í Reykjavík hafa nem-
endur veríð að undirbúa ferðalag u.þ.b. 1200
ár aftur í tímann ásamt Þorkeli Sigurbjöms-
syni tónskáldi. Þröstur Helgason heimsótti
skólann þegar verið var að leggja lokahönd
á undirbúning ferðarinnar.
ÞORKELL Sigurbjörnsson tónskáld segist vona að krakkarnir hugi meira að tónsmíðum í framtíðinni.
Ferðinni er heitið í höllu
Karlamagnúsar keisara en
þar á að hafa viðdvöl í eina
dagstund. Maður skyldi
ætla að einhver kviði svo langri ferð
en svo var ekki að heyra á nemend-
um Tónmenntaskólarts enda eru
fararskjótarnir tryggir og kunnugir
hinum ungu ferðalöngum, hug-
myndaflugið og tónlistin.
Tónmenntaskólinn í Reykjavík
hefur verið starfræktur frá árinu
1952 og stunda nú um 500 nemend-
ur á grunnskólaaldri nám í honum.
Skólinn hefur nokkrum sinnum
fengið starfandi tónskáld til að
vinna að tónsmíðum með nemendum
sínum og hefur iðulega tekist vel
til. Er þetta í annað skiptið sem
Þorkell vinnur með nemendum skól-
ans en auk hans hafa t.d. Atli Heim-
ir Sveinsson og Hjálmar H. Ragu-
arsson tekið þátt í slíku samstarfi.
Að sögn Stefáns Edelsteins, skóla-
stjóra Tónmenntaskólans, er til-
gangurinn með þessum samstarfs-
verkefnum m.a. sá að nemendur
kynnist íslenskri nútímatónlist en
það vill brenna við að meira sé horft
til fortíðar í hinu hefðbundna námi
en nútíðar. Auk þess ýtir verkefni
sem þetta undir sköpunarkraftinn
SUNNA Dís Másdóttir
sem býr í krökkunum en af honum
er nóg, segir Þorkell, og þarf yfir-
leitt ekki mikið að gera til að ímynd-
unaraflið hjá þeim fari af stað. „í
tónlistarkennslu hefur krökkum yf-
irleitt ekki verið veitt nógu mikið
svigrúm til að leika sér með tóna,“
segir Þorkell ennfremur, „mikið er
talað um að ýta undir sköpun í
kennslu en svo eru allir að læra
eftir bókinni, eftir prentsvertunni
og gera æfingarnar sínar.“ Þorkell
segist vona að þetta samstarf hans
við nemendur fái þau til að hugsa
meira um að búa til tónlist sjálf í
framtíðinni.
"1