Morgunblaðið - 10.11.1995, Blaðsíða 5

4 B FÖSTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
-f
4-
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1995 B 5
DAGLEGT LIF
DAGLEGT LIF

1 1
SVEITTIR fætur þurfa ekki
að lykta illa, en þeir eru
gósenland fyrir bakteríur.
T áfýla
og nokkur ráð
gaf GRQFT salt út í fótabaðið er
sagt draga úr táfylu. Einnig
—i edik og matarsódi, auk þess
í sem eðlilegt verður að teljast
>wj> að hreinlætis sé gætt og skipt
sé nægilega oft um sokka. í
bókinni Heilsugæsla heimilanna,
sem að undanförnu hefur verið seld
á tilboði, eru yfir 2.000 ráðleggingar
um hvernig vinna má bug á hinum
ýmsu kvillum og sjúkdómum. Táfýla
er þar á meðal og eru alls gefín 19
ráð gegn henni.
Ýmsar ástæöur
fyrir táfýlu
í bókinni er upplýst að of mikið
álag á fætur geti valdið miklum
svita. „Oft geta gallar í líkamsbygg-
ingu (svo sem flatfótur) verið rót
vandans eða starf sem veldur því
að þú ert alltaf á þönum. Hvort
heldur sem er getur það valdið auknu
álagi á vöðvana í fótunum. Þegar
fætur þínir reyna meira á sig svitna
þeir meira til að kæla sjálfa sig.
Þrátt fyrir að fætur sem svitna þurfí
ekki að lykta illa er rakinn gróðrarst-
ía fyrir bakteríur sem valda óþef.“
Ráð númer eitt er að halda fótum
tandurhreinum, nota heitt vatn og
sápu og þvo fætur eins oft og þörf
krefur, nokkrum sinnum á dag ef
þeir svitna mikið eða lykt finnst.
Gott er að skrúbba fætur varlega
með mjúkum bursta, jafnvel á milli
tánna, en gæta þrrf þess að þerra
fætur vel á eftir. L 'ft er eftir fóta-
snyrti að nafni Suzaune M. Levine
að gott sé að setja fótapúður á fæt-
uma, maíssterkju eða sveppavamar-
úða eftir fótaþvott. Ýmsar blöndur
í fótabað em einnig sagðar hjálpa
ti! og mælir Levine til dæmis með
salti og matarsóda.
FJölbraytni í fótabafl
Annar fótasnyrtir, Diana Bihova,
ráðleggur fólki að nota te til að vinna
bug á táfýlu og segir að tannín sem
er í tei hafí góð áhrif. 3-4 tepokar
eru soðnir í lítra af vatni í um 10
mínútur. Nægu köldu vatni bætt við
til að hitastig verði þægilegt. Fætur
látnir liggja í teinu í 20-30 mínútur,
þeir þerraðir að því loknu og fótpúð-
ur síðan borið á. Segir Bihova að
hægt sé að vinna bug á meininu
með te-fótabaði tvisvar í viku. Séu
fætur látnir í fótabað með hálfum
bolla af grófu salti á móti einum.lítra
af heitu vatni er komin fyrirtaks
leið til að sigrast á táfýlu, segir
starfssystir hennar, Levine.
Matarsódi er sagður hækka sýru-
stig húðarinnar og draga þar með
úr svita. Ein matskeið af matarsóda
er leyst upp í einum lítra af heitu
vatni. Fætur em látnir Iiggja í vatn-
inu í 15 mínútur í senn tvisvar í
viku. Enn eitt ráð er að fara í heitt
og kalt fótabað til skiptis. „Það dreg-
ur úr blóðstreymi til fótanna og
dregur úr svita. Blanda síðan fóta-
bað úr ísmolum og sítrónusafa.
Nudda svo fæturna með spritti til
að kæla þá og þurrka þá vel. Þegar
heitt er í veðri og fólk svitnar mikið
á fótum, getur verið gott að gera
þetta daglega.“ í bókinni em sykur-
sjúkir og þeir sem hafa hæga blóð-
rás varaðir við að nota þessa aðferð,
en bent á að reyna einhveija af hin-
um 18. ■
BT
GUÐRUN OLAFSDOTTIR
Gerir
það sem
hugurinn girnist
„ÉG uppgötvaði hjólið fyrir nokkrum
ámm þegar ég skrapp í dagsferð í
Heiðmörk. Eftir það varð ég óstöðv-
andi og sama sumar fór ég í ferðalag
um Austfirðina í tvær vikur og svo
um Snæfellsnes, ein á hjóli,“ segir
Guðrún Ólafsdóttir, en hún hjólaði
ein síns liðs 2.700 kílómetra um land-
ið á sex vikum síðasta sumar. Kæ-
rasti hennar, Magnús Bergsson, hjól-
aði á móti henni hringveginn og
mætti henni á Egilsstöðum þar sem
leiðir skyldust að fljótlega. „Eg hjóla
allra minna ferða og maður nýtur
landslagsins á allt annan hátt en í
bíl. Það höfðar til allrar skynjunar á
Iiti. hljóð, Iykt, sjón og áferð landsins.
Ég ákvað síðasta vetur að fara í
þessa ferð. Þar sem enginn gat kom-
ið með varð ég að fara ein, enda
engin ástæða til þess að hætta við.“
í hríð og hraknlngum
„Það var stórkostleg upplifun að
hjóla um landið. Reyndar var ég
ekki nógu heppin með veður, sérstak-
lega á Vestfjörðum. Stundum lenti
ég í hrakningum og snjókomu á heið-
um og þá var erfitt að vera ein og
hafa engan til að veita sér stuðning.
Eitt af því sem gerir hjólaferðalög
skemmtileg er að maður kynnist fólki
á annan hátt og það gefur sig frekar
á tal við mann ef maður er einn á
Mynd/Magnús Bergsson
FÓLK nýtur landsins og
landslagsins á allt annan hátt
á hjólaferðalögum.
HJÓLAFERÐ Guðrúnar í sumar er merkt með svörtu á íslands-
kortinu og er leiðin alls 2.700 kílómetrar. Leiðir sem Guðrún
hefur hjólað áður eru merktar með bleikri línu.
ferð. Ég var oft talin útlendingur,
en var fljót að koma í veg fyrir þann
misskilning og ávarpa fólk að fyrra
bragði. Fólk verður oft hissa og spyr
hvaðan ég komi, hvert ferðinni sé
heitið, hvort ég sé með harðsperrur
og hvort ég sé virkilega ein á ferð.“
Margir draumar uppfylltir
Guðrún hefur uppfyllt marga
drauma. Hún er með BA-próf í
mannfræði og spænsku og fór nýlega
í Iðnskólann að læra trésmíði, en það
er gamall draumur.
Þegar Guðrún var 18 ára fór hún
sem skiptinemi til Ekvador og kynnt-
ist þar öðruvísi lífsháttum en hún
átti að venjast héðan frá íslandi.
„Fólkið er yndislegt, svo hlýlegt og
fjölskylduböndin eru mjög sterk. En
það gat stundum verið erfitt að vera
þar vegna ólíkrar menningar."
Það var vegna hinnar ekvadorísku
hlýju að Guðrún gerðist grænmeti-
sæta. „Mér var vel fagnað þegar ég
kom til fjölskyldunnar. Það var farið
út í garð þar sem nokkrum naggrís-
um var slátrað og þeir notaðir í einn
af þjóðarréttum Ékvador-manna. Ari
síðar var haldin kveðjuveisla þegar
ég var að fara. Þá var aligrísnum
slátrað úti í garði og skömmu síðar
Draumar
sem þau létu rætast
MAGNUS GEIR ÞORÐARSON
ÖLL eigum við okkur drauma. Þeir geta
verið margir og misjafnir og stangast
jafnvel á. Margir draumar rætast ekki,
en þó kannast flestir við þá tilfinningu
að draumar þeirra rætist, hvort sem
þeir eru smáir eða stórir. Og tilfinning-
in er sæt.
Öll vinnum við að því á einhvern
hátt að láta drauma okkar rætast. Það
er misjafnt hvað mennirnir vilja og þrá
og misjafnt hversu raunhæfir draum-
arnir eru. Oft hefur fólk hvorki burði
né tíma til að láta þá rætast í daglegu
amstri. Stundum erum við þrúguð af
raunveruleikakennd sem oftar en ekki
hefur þau áhrif að okkur fallast hendur
og teljum að það sé vonlaust að láta
draumana rætast. Slíkt gerist bara í
ævintýrum.
Daglegt líf hafði upp á þremur mann-
eskjum sem eiga það sameiginlegt að
hafa upplifað ævintýrið. þhy ■
-
var hann borinn fram. Þar með var
mér nóg boðið og ég gat ekki borðað
kjöt eftir þetta.“
Guðrún fór tvisvar til Ekvador
eftir þetta. í seinna skiptið fór hún
ein í skipulagða hópferð um regn-
skóga Suður-Ameríku.
Bandaríkln og Mexíkó heilla
Þegar Guðrún útskrifaðist úr há-
skólanum réðst hún sem „au pair“
hjá fjölskyldu í New Jersey í Banda-
ríkjunum. „Ég hef alltaf verið forvit-
in um bandaríska menningu sem
maður verður aðeins vitni að í bíó-
myndum. Bandaríkin hafa mikil áhrif
á Islandi og flestir þykjast geta sagt
eitthvað um þau. Mér fannst ég ekki
vera gjaldgeng í umræðunni fyrr en
ég hefði að minnsta kosti komið til
landsins. Ég ákvað því að skella mér
á meðan ég hefði tækifæri til. Þegar
ég var þar fór ég í tveggja vikna
ferðalag ein míns liðs um Mexíkó sem
var stórkostleg upplifun."
Guðrún áformar að fara enn eigin
leiðir og stefnir hún á hálendi Is-
lands næsta sumar. „Að ferðast einn
hefur sína kosti. Maður er engum
háður og verður að treysta algerlega
á sig sjálfan, og það er mjög þrosk-
andi.“ ■
í nám
á suður-
hveli jarðar
ELÍN Skeggjadóttir uppfyllti þijá
drauma í einu þegar hún fór á 19
vikna kristninámskeið í Ástralíu
og í Indónesíu fyrr á þessu ári.
„_Mig hefur dreymt um að fara
til Ástralíu og Austurlanda, alveg
síðan ég las bókina A Town Like
Alice sem gerist í Ástralíu og í
Malasíu fyrir um 30 árum. Dóttir
mín fór í nám í háskóla á Hawaii
fyrir nokkru og var óþreytandi að
hvetja mig til þess að gera slíkt
hið sama. Eftir svolítinn þrýsting
frá dætrum mínum ákvað ég að
slá til og skella mér í kristniskóla
í Ástralíu. Skólinn heitir Youth
with a Mission, kallaður YWAM,
og er úti um allan heim. Þetta er
sami skólinn og dóttir mín var í á
Hawaii. Ég var í einhvers konar
„öldungadeild“ sem kallast
Crossroads og er fyrir fólk 35 ára
og eldra sem stendur á krossgöt-
um í lífinu.“
Áhugi á
trúarfræ&um
„Ég hef alltaf haft áhuga á
trúarfræðum. Fyrir sex árum gekk
ég í Veginn og uppgötvaði Krist
á annan hátt en áður. Þetta tæki-
færi til þess að læra meira um
kristna trú var mér kærkomið og
ég tel mig hafa þroskast mikið.
Ég naut þess virkilega að vera
í Ástralíu. Landið er stórbrotið og
fjölbreytni þess er gífurleg.
Strendurnar eru dýrðlegar, gróð-
ur- og dýralíf er fjölskrúðugt og
víðátta landsins er stórfengleg.
Fjölbreytpi landsins skilar sér í
fólkinu. Ástralir eru ekki svo ólík-
ir okkur íslendingum. Svolítið
hrjúfir á yfirborðinu og með svipað
skopskyn.
Ferðin til Indónesíu var verkleg-
ur hluti námsins eftir 12 vikna
krefjandi nám í Ástralíu sem
byggðist á fyrirlestrum. Markmiðið
var að athuga hvemig nemendumir
biygðust við hinum ýmsu aðstæð-
um. Þar var komið víða við en við
vomm í sjö vikur í Indónesíu.11
ELIIM SKEGGJADOTTIR
ELÍN Skeggjadóttir í hópi nema í YWAM-skólanum í
Manado í Indónesíu.
Á Balí færa hindúar
guðunum daglega
skrautlegar fómir.
Ljósmyndir/Elín Skeggjadóttir
TVEIR strákhnokk-
ar í Goron Talo á
eyjunni Sulawesi.
„Mennlngarsjokk"
„Það má eiginlega segja að ég
hafi þama í fyrsta skipti fengið
„menningarsjokk". Það sem snart
mig mest var óhreinlætið á flestum
sviðum. Helsta vandamálið er
skortur á frárennsli og sorphirðing
þekkist ekki. Fólkið leysir málið
með því að sleppa sorpinu utan
vega eða brenna það hér og þar,
svo að óþefur gýs upp og allskyns
kvikindi grassera í sorpinu. Fólkið
sjálft er hins vegar einstaklega
snyrtilegt. Það er mjög elskulegt
og hjálpsamt og við kynntumst
öðm lífsviðhorfi, til dæmis til fjöl-
skyldutengsla.
Ég verð að játa það að ég varð
Morgunblaðið/Þorkell
MAGNÚS Geir Þórðarson hefur haft brennandi áhuga á öllu því sem
viðkemur leikhúsum og leiksýningum siðan hann var lítiU strákur.
Aldrei spuming
um hvert ég stefndi
stundum alveg
ringluð á að sjá
forgangsröð fólks
þarna. I þorpunum
bjuggu sumir við
frumstæð hlóða-
eldhús í bambu-
skofum og kamra
útí garði en í stof-
unni var heimilis-
fólk að horfa á
litasjónvarp.“
„Ánnars var
þetta alveg stór-
kostleg lífsreynsla
að fá að kynnast
þjóðarsál svo
ólíkrar þjóðar.
Þetta er allt önnur
reynsla en þeir fá
sem ferðast innan
skipulegra ferða-
þjónustusvæða. Fólkið þarna er
margt svo fátækt, en það virtist
vera bjartsýnt og nægjusamt.
Stundufti komu þó upp atvik þar
sem ég skammaðist mín fyrir að
vera Vesturlandarbúi og fyrir
heiminn að láta þá eymd sem ég
horfði upp á viðgangast.“
Elín segist ekki vera á leiðinni
í aðra eins ferð á næstunni. „Nei.
Ég er svo nýkomin. Fyrst ætla ég
að taka því rólega og safna sálinni
smám saman til baka. Ég er ekki
með nein áform á pijónunum um
aðra ferð. En hver veit hverju
maður tekur upp á næst? Sem
betur fer er lífið alltaf að koma
manni á óvart og þess vegna er
spennandi að lifa.“ ■
MARGIR muna eflaust eftir unga
manninum sem fyrir fáeinum árum
rak eigið leikhús, Gamanleikhúsið,
leikhús fyrir ungt fólk. Mikið vatn
hefur runnið til sjávar síðan þá og
nú er ungi maðurinn orðinn fullorð-
inn. Hann starfar sem verkefnastjóri
hjá Borgarleikhúsinu og mun leik-
stýra verki á Stóra sviði hússins
næsta vor.
Magnús Geir Þórðarson hefur haft
brennandi áhuga á öllu sem viðkem-
ur leikhúsum og leiksýningum síðan
hann var lítill strákur. Hann
var aðeins 11 ára þegar
hann stofnaði Gamanleik-
húsið og setti upp leiksýn-
ingar og Ieikstýrði. Þá leigði
hann ásamt nokkrum öðrum
krökkum sal, prentuðu leik-
skrá og héldu leiksýningu.
Gamanleikhúsið sýndi
næstu árin nokkur leikrit,
m.a. Lína langsokkur, Kött-
urinn sem fer sínar eigin
leiðir, Grænjaxlar og fleiri,
en leikritið Grænjaxlar, var
síðasta leikritið sem sýnt
var, átta árum eftir að leik-
félagið var stofnað. Gaman-
leikhúsið hefur enn ekki
verið formlega fellt niður
og er nafnið enn á skrá hjá
Bandalagi íslenskra leikfélaga.
Helllaflur af
leikhúsum
Núna, tíu árum eftir stofnun Gam-
anleikhússins er Magnús Geir orðinn
verkefnastjóri í Borgarleikhúsinu
aðeins 21 árs. Þar mun hann leik-
stýra leikritinu Stone Free eftir Jim
Cartwright sem sett verður á fjalim-
ar á Stóra sviði Borgarleikhússins
næsta sumar. í vetur verður hann
svo leikstjóri hjá Herranótt, leikfé-
lagi Menntaskólans í Reykjavík. Það
má segja að æskudraumurinn sé
óðum að rætast.
„Ég hef alltaf verið heillaður af
leikhúsum, öllu því sköpunarstarfi
sem þar fer fram. Það er svo margt
sem snertir uppsetningu leikrita.
Fyrst er það verkið sjálft og spurn-
ingin um tilgang höfundar og svo
raðast þetta saman með leikmynd,
leiktúlkun, búningum og fleiru. Allir
þessir ólíku þræðir liggja svo í hönd-
um leikstjórans. Sýning á leikriti er
lifandi listsköpun sem ég nýt að taka
þátt í,“ segir Magnús Geir.
Magnús Geir útskrifaðist úr
Menntaskólanum í Reykjavík fyrir
tveimur ámm og fór þá strax í leik-
stjóranám á framhaldsstigi í Briston
Old Vic Theater School. Þar var
hann í þijár annir, setti upp tvær
sýningar og var aðstoðarleikstjóri að
öðmm tveimur. Magnús Geir kynnt-
ist Jim Cartwright þegar hann- að-
stoðaði hann við uppsetningu á for-
sýningu á Stone Free. Opinber frum-
sýning á Stone Free í Englandi verð-
ur í lok þessa árs svo að uppsetning
á leikritinu í Borgarleikhúsinu næsta
sumar verður númer tvö á heims-
Ljósmynd/Margrét Dóra Ragnarsdóttir.
MYND frá leikritinu Vicious Circle eftir
Jean-Paul Sartre sem Magnús Geir leik-
stýrði í Iokaverkefni sínu við Bristol Old
Vic Theater School og var leikritið sýnt
í Bristol og London árið 1994.
vísu. Cartwright er vel þekktur hér
á landi og hafa leikrit hans verið
vinsæl í leikhúsum hér, þar á meðal
Stræti, Bar par og Taktu lagið Lóa.
Mefl augun alltaf opln
Magnús Geir stefnir á meiri
menntun og sótti í fyrra tíma í bók-
menntafræði í Háskólanum. „Ég
sóttist eftir ákveðnum bókmennta-
legum grunni þar fyrir leikstjórnun-
ina. Það er svo margt sem tengist
leiklistinni, enda er leikhúsið staður
þar sem ólík listform mætast. Ég tel
að hin ýmsu fræði komi sér vel fyrir
leikstjórastarfið, en þar er mikilvægt
að afla sér víða fanga. Það er ekki
hægt að verða leikstjóri í eitt skipti
fyrir .öll, við það að taka ákveðið
próf. Góður leikstjóri verður að hafa
augun opin og sífellt vera að mennta
sig.
Ég hef reyndar ekki hugsað út í
það að ég sé að stefna að því að
láta draum rætast. Það hefur aldrei
verið spurning um hvert ég stefni,
mér hefur fundist það sjálfsagt. En
ég get fullyrt það að ég er að vinna
að því sem mig hefur alltaf dreymt
um.“ ■
Persónuleiki
konunnar ræður kyni barnsins
IA
LENGI var sagt að karlmað-
urinn réði kyni barnanna með
sæði sínu, svo tóku náttúru-
fræðingar að efast um það.
Margir töldu það helbert
happdrætti, en nú er sagt að
kynkerfi kynjanna séu of
flókin og áhrifavaldamir á
___ samruna sáðfrumu og egg-
frumu konunnar of sterkir
til að tilviljun ráði. Og spurningin
er: Hver ræður? Konan eða karl-
inn?
Það er ekki lokum fyrir það
skotið að eggið velji og hafni. sæði
og konan ráði
því í raun
hvort frumur
hins nýja ein-
staklings öðl-
ist tvo sams
konar kynlitn-
inga (XX) og
afkvæmið
verði stúlka
eða hvort
frumurnar
verði með
ólíka kynlitn-
inga (XY) og
skapi dreng.
Nýsjálenski
geðlæknirinn
Valerie Grant
ritaði nýlega
grein í British
Journal öf
Medical Psyc-
hiatry (Vol.
67, No. 2) og færir rök fyrir kenn-
ingu sinni að magn testósteróns í
konum sé höfuðáhrifavaldurinn á
hvort afkvæmið verði stúlka eða
drengur. Bæði kynin framleiða
testósterón en það er aðalkyn-
hormón karla.
Valerie Grant leiðir líkur að því
að hormónið geri egginu fært að
velja sæðið í samrunann. Þegar
testósterón er hátt getur eggið
hafnað X-sæði og greitt Y-sæði
götuna þess í stað. Það merkir að
úr frjóvguninni spretti drengur.
Testósterón í konum er ekki
eins stöðugt og talið var. Streita
hefur til að mynda áhrif á það.
Konur í jafnvægi eru jafnlíklegar
til að fæða dreng eða stúlku, kon-
ur með óvenjulágt testósterón geta
átt margar stúlkur í röð og konur
með hátt testósterón eiga röð af
drengjum, samkvæmt kenning-
unni.
í grein Valerie Grant í breska
geðlæknablaðinu, segir að per-
sónuleiki kvenna ákvarði kyn
bamanna. Grant gerði rannsókn
og spáði fyrir um hvort óléttar
konur væm líklegri til að eignast
drengi eða stúlkur með því að
flokka þær eftir persónuleika. Kon-
um sem þóttu sjálfsöruggar, metn-
aðarfullar og sjálfbirgingslegar var
spáð fæðingu sveinbams.
Grant reyndist forspá og kenn-
ing hennar var studd. Með öðram
orðum, því meira testósterón, því
meira sjálfsöryggi og metnaður hjá
konu, því meiri líkur á fæðingu
drengs. ■
Kröftug
og áhrifarík heilsuefni
frá - Pharma Nord - Danmörku
Heilsuefni sem allir geta treyst. Náttúruleg bætiefni. Framleidd
með ströngu gæðaeftirliti. Bio-heilsuefnin frá Pharma Nord
njóta mikilla vinsælda hér á landi vegna gæða og virkni þeirra.
BIO-CHRÓM
BIO-GLANDÍN-25
BIO-CAROTEN
BIO-CALCÍUM
BIO-HVÍTLAUKUR
BIO-ZÍNK
BIO-E-VÍTAM.525
BIO-FÍBER
BIO-MARiN
sssít'rss1
Bio-Sclcri
+Zink
^Bio-Biioba bætir minni
og einbeitingarhæfni
Bio-Qinon Q10
eykur orku og úthald
Bio-Selen+Zfnk er áhrifarfkt
alhliða andoxunar heilsuefni
Búið ykkur undir veturinn með heilsuefnum sem virka.
Bio-Selen umboðið
Sími: 557 6610
Bio-heilsuefnin fást í:
Heiisubúðum, mörgum apótekum og matvöru-mörkuðum.
Besta Q-10 efnið á markaðnum
segja danskir læknar.
Mest selda Q-10 efnið á Norðurlöndum.