Morgunblaðið - 22.11.1995, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
GREINAR
MIÐVIKUDAGUR 22. NÓVEMBER 1995 C 7
Seljum síldina
hæstbjóðanda
UNDANFARNAR vik-
ur og mánuði hefur
vottað fyrir auknum
skilningi Norðmanna og
Rússa á mikilvægi þess
að samningar náist um
veiðar úr norsk-íslenska
síldarstofninum.
Ástæðan er að sjálf-
sögu ótti manna við að
ósamkomulag um
heildarkvóta og skipt-
ingu hans leiði til endur-
tekningar sögunnar frá
sjötta áratugnum;
hömlulausra veiða, of-
veiði, og að endingu
hruni stofnsins. Ekki er
ósennilegt að ætla að
samningar um skipt-
ingu heildarafla náist áður en veiðar
íslendinga hefjast að nýju næsta
sumar. Ut frá sögulegum veiðum,
útbreiðslu stofnsins og vexti, má
áætla að Norðmenn fái í sinn hlut
u.þ.b. helming heildarafla og íslend-
ingar u.þ.b. fjórðung. Restin mun
þá væntanlega skiptast á milli
Færeyinga og Rússa. Líklegt er
einnig að lítill hluti heildaraflans
verði settur af handa öðrum þjóðum
til veiða í Síldarsmugunni. Hið síð-
astnefnda sem eðlileg afleiðing
væntanlegrar gildistöku hins nýja
úthafsveiðisáttmála Sameinuðu
þjóðanna.
Hvernfg á að deila
veiðlréttindum vlð ísland?
Samningur um skiptingu heildar-
aflans mun vissulega vera til hags-
bóta fyrir alla sem hlut eiga að
máli. Slíkur samningur leysir hins-
vegar engin af þeim vandamálum
sem upp koma varðandi skiptingu
og skipulagningu veiða hins íslenska
hluta heildaraflans. Gaman væri að
vita hvort íslensk stjórnvöld hafa
myndað sér skoðun á því hvernig
veiðunum skuli stjórnað? Finnast
Ekki er ósennilegt að
ætla, segir Þorsteinn
Erlingsson, að samn-
ingar um skiptingu
heildarafla náist áður
en veiðar íslendinga
hefjast að nýju.
einhver lög eða reglugerðir sem
varða veiðar úr þessum stofni? Er
nóg að eiga skip með veiðileyfi í ís-
lenskri lögsögu til að hefja veiðar
úr stofninum? Eða hafa þeir aðilar
sem stundað hafa veiðar á Suður-
landssíldinni einkarétt til þessara
veiða?
Veiðar íslendinga síðastliðið sum-
ar voru af eðlilegum ástæðum stund-
aðar af þeim aðilum sem hafa yfir
að ráða skipum til slíkra veiða. Ekki
er nema gott um það mál að segja.
Er hinsvegar eitthvað sem réttlætir
að núverandi eigendur nótaskipa fái
sjálfkrafa forgangsrétt til að veiða
úr þessum stofni í framtíðinni? Slíkt
mun eingöngu leiða til þess að þess-
ar útgerðir afli sér sögulegra veiði-
réttinda, sem síðar munu verða
grundvöllur krafna þeirra um ókeyp-
is kvóta þegar að því kemur að út-
hluta verður aflaheimildum. Þegar
síðan að hinu óhjákvæmilega kemur
að skrefíð verður stigið til fulls og
hinn íslenski hluti síldarkvótans
verður innlimaður í kvótakerfið,
munu þessar útgerðir hafa fengið
gefins stórkostleg auðæfi.
Bjóða ber upp kvótana
í kjölfar samninga um skiptingu
síldarinnar mun íslenskum stjórn-
völdum gefast einstakt tækifæri,
sem sjálfsagt kemur aldrei aftur, til
þess að móta og framkvæma heil-
steypt kvótakerfí. Kvótakerfi sem
byggir á nýtingu auðlindar sem eng-
inn getur krafist sér-
réttinda til að nýta á
grundvelli sögulegs
veiðiréttar. í stað þess
að láta tilviljanir og
stjórnmál ráða hveijir
fái að stunda veiðar úr
þessari „nýju“ auðlind
er viturlegra að selja
veiðiréttindin hæst-
bjóðanda. Salan á kvót-
um gæti verið í formi
uppboðs á aflamarki
og/eða aflahlutdeild-
um. Til að byija með
er hinsvegar hugs-
anlega skynsamlegast
að selja eingöngu afla-
mark. Hugsanlegur
möguleiki væri að
stjórnvöld semdu við fiskmarkaði,
kvótamarkaði og/eða verðbréfa-
markaði um að annast um fram-
kvæmdahlið uppboðanna. Til að
tryggja eðlilega verðmyndun er mik-
ilvægt að fleiri en eigendur fiski-
skipa fái leyfi til að bjóða í kvótana.
Sjálfsögð lágmarkskrafa er að fisk-
vinnslufyrirtæki fái að eignast
kvóta.
Ávinningurinn af því að bjóða upp
síldarkvótana yrði margþættur. I
fyrsta lagi mun kvótasala draga úr
óhjákvæmilegri aukningu í (of)§-
árfestingum í veiðigetu fískiskipa-
flotans. í öðru lagi mun skapast
dýrmæt reynsla af uppboðum á
fiskikvótum, sem seinna mun vera
mikilvægur grunnur við mat á fram-
kvæmd hugsanlegra kvótauppboða
í öðrum fiskveiðum. Síðast en ekki
síst munu kvótauppboðin gefa tekjur
í ríkiskassann. Til að útskýra um-
fang hins síðastnefnda: Síðastliðið
vor var meðalverð fyrir aflamark í
síld 2,5 krónur kílóið. Ef sama verð
fengist fyrir kílóið af norsk-íslensku
síldinni og íslenski síldarkvótinn yrði
200.000 tonn næsta ár, yrðu tekjur
ríkisins af sölunni 500 milljónir.
Ekki er að efa að árlegar tekjur upp
á hálfan miiljarð króna kæmu sér
vel í galtóman ríkiskassan.
Kvótauppboð er lausnin
Einhveijir munu sjálfsagt halda
því fram að kvótasala sú sem kynnt
er hér að framan sé ekkert annað
en skattur á útgerðina. Svarið er
einfalt, þetta er ekkert annað en
skattur, eða gjald ef menn heldur
vilja nota það orð. Skatt þennan,
fyrir réttinn til að nýta auðlindina,
vil ég hinsvegar halda fram að út-
gerðin muni borga með gleði. Gagn-
stætt því sem áður var raunin, hefur
nefnilega undanfarið vottað fyrir
auknum skilningi á meðal útgerðar-
manna á því að eina leiðin til að
viðhalda kvótakerfinu sé að taka upp
kerfi sem byggir á greiðslu auðlinda-
skatts. Fyrr mun allavega ekki nást
sátt um kvótakerfið, og svo lengi
sem ekki er sátt um kerfið geta
menn átt von á breytingum. Þrátt
fyrir galla á kvótakerfinu efast ég
um að afturhvarf til skrapdagakerf-
is, með þeirri „eignaupptöku" sem
því fylgir, mun vekja mikinn fögnuð
í röðum LÍÚ.
Staðreyndin er sú að ef stjórnvöld,
í kjölfar uppboðs á kvótum, ná að
skapa stöðugt og fyrirsjáanlegt
rekstrarumhverfi, mun útgerðin
smám saman uppgötva að greiðsla
auðlindaskatts er í þeirra eigin hag.
Spurningin er eingöngu hvort stjórn-
völd á Islandi eru tilbúin til að skapa
slíkt rekstrarumhverfí? Ef ekkert
verður að gert er ég hræddur um
að við munum sjá að útgerðin mun
neyðast til að byggja upp og viðhalda
óhagkvæmri veiðigetu í flotanum.
Ef yfírvöld setjast hinsvegar niður
með fulltrúum útgerðarinnar og
útbúa heilsteypt kvótauppboðskerfí,
getum við vænst þess í framtíðinni
að síldveiðarnar skili góðum hagnaði
til útgerðarinnar, sem og til eiganda
síldarstofnsins, íslensku þjóðarinnar.
Höfundur er sjávarútvegsfræð-
ingur og starfar í Tromsö.
Þorsteinn
Erlingsson
Morgunblaðið/Kristinn
SELKJÖT er vel fallið til steikingar á pönnu.
PITA og sinar eru skornar úr hrefnukjötinu
áður en það er borið á borð fyrir matargesti.
Hrefnu-, sel-, og
skarfakjöt á Lauga-ási
„VIÐ HÖFUM alltaf lagt áherslu á
að vera með rétti á boðstólum sem
eru ekki á hversdagsborðum Íslend-
inga,“ segir Guðmundur Ragnars-
son, matreiðslumaður á Lauga-ási.
„Þetta er nú einu sinni veitingastað-
ur og fólk verður að vita að það
sé ekki að borða heima hjá sér.
Þess vegna bjóðum við meðal ann-
ars upp á skötuselskinnar, hvalkjöt
og selkjöt."
Kjötiö þarf að hantéra rétt
Hann segir að farnar séu
skemmtilegar leiðir þegar unnið sé
úr selkjötinu og hvalkjötinu. „Þegar
unnið er með selkjöt þarf að gera
greinarmun á gömlum og ungum
dýrum,“ segir hann. „Það er mikið
atriði að skjóta aðeins eins til
tveggja ára gamla kópa, vegna
þess að það er langmýksta kjötið.“
Guðmundur leggur mikla áherslu
á að selkjötið sé hantérað rétt: „Á
milli þess sem dýrið er skotið og
það kemur á diskinn hjá kúnnunum
er ferli sem má ekki bregða út af.
Kjötið þarf að hantéra um leið og
því verður komið við og svo þarf
að setja það í sérstakar umbúðir
með ákveðnum lofttegundum. Þá
fer meyrnun af stað og súrefni
kemst ekki í kjötið. Ef það gerðist
myndi kjötið skemmast. Þetta er
ný tækni sem við ráðum yfir og er
að ryðja sér til rúms hér á landi.
Með henni margföldum við líftíma
kjötsins án þess að setja það í
frysti.“
Selkjöt má ekki skola í sjó
fuglalykt," segir hann. Hann segir
að eins sé farið með hrefnukjöt.
Áhersla sé lögð á að fá kjötið um
leið og skepnan sé dauð. Passað sé
upp á að fitan komi hvergi nálægt
þegar unnið sé með kjötið og það
svo sett í umbúðir."
Fær hrefnukjöt úr slysum
Hann segir að líka hafi verið
boðið upp á súlu á veitingastaðnum:
„Við höfum þó ekki nærri eins góð
sambönd til að ná í ungana sem
eru að verða fleygir. Ég hef ekki
verið nægilega ánægður með það.
Skarfurinn hefur komið langbest
út af fuglakjötinu. Hann er svo
meyr og upplagður í pönnusteiking-
ar. Svo má auðvitað nefna heiðgæs
og grágæs sem allir þekkja."
Að sögn Guðmundar býðst hon-
um aðeins hrefnukjöt þegar slys
koma fyrir úti á sjó. „Við fáum þá
kjöt úr þeim slysum og ég held að
menn virði það alveg,“ segir hann.
„Menn eru ekki á hvalaveiðum. Ég
held að útgerðirnar geti bara ekki
staðið í því.“ Hann segir að fisksal-
inn útvegi kjötið: „Maður er ekkert
að senda út flota með skutul og
fullkominn búnað. Það er ekki svo
gott ennþá.“
Ekki kvartað,
en beðið um ábót
Varðandi selkjötið lætur Guð-
mundur menn fara sérstaklega í
það í Breiðafirðinum: „Það er nú
svo mikil matarkista, Breiðafjörður.
Fólk ætlar varla að þora að smakka
selkjöt í fyrstu hjá mér, en sér
stundum þegar ég ber það fram
hvað það er girnilegt. Þá ákveður
það að prófa og ég hef ekki fengið
neina kvörtun ennþá. Það er iðulega
beðið um ábót.“
En er mikil eftirspurn eftir þess-
um réttum? „Ég held að fólk hafi
ekki áttað sig á því að þetta sé á
boðstólum hjá okkur, enda höfum
við ekkert auglýst. Fólk sem hefur
komið til okkur, kemur aftur á
móti aftur og aftur. Einn kom aftur
í dag sem hefur nýverið smakkað
selkjötið og að þessu sinni með þijá
með sér.“
Undarleg viðhorf til selkjöts
Guðmundur segir það með ólík-
indum að allt sé krökkt af selum í
flóum og íjörðum landsins, en samt
skuli menn líta á seli eins litið hafi
verið á humar og skötusel áður
fyrr. „Þegar menn fengu humar
hentu þeir honum eins og hverjum
öðrum óþverra. Sama gildir um
skötuselinn, sem er ljótur fiskur.
Núna er hvort tveggja álitið mikið
hnossgæti." Hann tekur líka dæmi
um loðnuna sem sé álitin 5. flokks
fiskur hér á landi, en mikið lostæti
í Japan.
Eins og búast má við af stað sem
þessum er mikið um að fólk komi
með útlendinga með sér, að sögn
Guðmundar. Hann segir að matur-
inn sé ódýr og staðurinn lítill og
heimilislegur, sem falli vel í kramið
hjá fólki og fyrir bragðið sé mikið
af fastakúnnum. Alltaf sé að bæt-
ast við kúnnahópinn og um helgar
sé yfirleitt beðið eftir borðum.
Hann segir að farið sé með sel-
kjöt eins og nauta- eða hreindýra-
kjöt, enda segi margir að það sé
næstum alveg eins á bragðið. „Það
er vegna þess að hvergi hefur verið
brugðið út af í þessu nauðsynlega
vinnsluferli kjötsins. Enginn sam-
runi hefur átt sér stað við fitu og
hún hefur því ekki náð að þrána
við kjötið og gefa því bragð.
Selkjötið má líka aldrei skola upp
úr sjó. Menn voru oft að skera kjöt-
stykkin úr dýrunum í fjöruborðinu
og skola þau svo í sjónum. Um leið
og kjötinu er dýft í sjó þarfnast það
annarrar matreiðslu og kallast
sjómarínerað kjöt. Saltið næst aldr-
ei úr aftur. Áður fyrr var reynt að
dýfa því í mjólk, en þá bættist
mjólkurbragð bara við. Kjötið má
heldur ekki standa opið, heldur
verður það að vera í umbúðum."
Ekki vandað nóg til fuglaveiða
Guðmundur segir að ekki sé nógu
mikið vandað til fuglaveiða. „Því
miður hugsa menn aðeins um að
drepa fuglana og láta þá svo liggja
i hamnum tímum og jafnvel dögum
saman.. Skarfurinn er mjög við-
kvæmur fyrir þessu. Það þarf að
taka hann strax úr hamnum. Það
mega í mesta lagi líða 20 mínútur.
Um leið og hann fer að kólna fara
sýrur úr fitunni í kjötið og þá er
voðinn vís.“
Þá segist hann aðeins taka við
ungum sem séu alveg að verða
fleygir. Um leið og kornið sé í eldri
fugla sé kjötið orðið seigara. „Þegar
við opnum poka með skarfakjöti
sem hefur meyrnað í þijár vikur
gýs á móti manni hin eiginlega
Til sölu tvöföld Woodmon vog
og pökkunorvél,
suðurhausar til að pakka polypropeline filmu.
Upplýsingor gefur Friðrik í símo 564-1155
Til sölu frystiklefi
stærð 5.00x4.90, hæð 2.90 m.
og kæliklefi 6.00x4.90, hæð 3 m.,
hurðir 1.50x2.30.
Upplýsingar gefur Friðrik í síma 564-1155
Kvóti
Kvótamiðiun og markaður alla daga
Látið skrá kvótann hjá okkur. Höfum ávallt
kaupendur og leigjendur að öllum tegundum
kvóta. Áralöng reynsla, þekking og þjónusta.
Skipasalan Bátar og búnaður,
Kvótamiðlun, sími 562-2554
og símbréf 552-6726.