Morgunblaðið - 28.11.1995, Blaðsíða 1

Nýtt Ijóó eftir Jósef Brodskí/2 Sögur Stefóns Sigurkarlssonar/5 Draumur Magnúxar Gezzonar og Maóur
Þórðar Helgasonar/5 Ekkert aó þakka eftir Guðrúnu Helgadóttur/d Oyóinga saga/8
Ljóóaþýóingar Berglindar Gunnarsdóttur/8

MENNING
LISTIRH
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
ÞRIÐJUDAGUR 28. NOVEMBER 1995
BLAÐl
Sigurbjörn Ein-
arsson biskup
Nýjar bækur
Ljóð fyrir
hverndag
ÚT ER komin bókin Ljóð dags-
ins - Sigurbjörn Einarsson
valdi efnið.
í þessari bók eru mörg
hundruð ljóð eftir 93 íslensk
skáld - eitt ljóð
fyrir hvern dag
ársins - og auk
þess á hverri
síðu Orð til
íhugunar.
I formála
skrifar Sigur-
björn biskup
m.a. á þessa leið: „Þessi bók
er saman tekin með það í huga,
að þeir sem staldra við hjá henni
stundarkorn á degi hveijum,
hafi af því ofurlitla upplyftingu,
sem geri þeim léttara að semja
þann part af ljóði lífs síns, sem
hver dagur krefst skila á.
Allir, sem unna ljóðum, eiga
það víst að hitta marga vildar-
vini sína á þessum blöðum, en
enginn finnur þá alla hér. Tala
daganna í árinu takmarkar
rýmjð.“
Útgefandi er Setberg. Bókin
er 397 bls. og kostar 3.420 kr.
Amma
skrifar
dótturdóttur
BÓKIN Lát hjartað ráða för
eftir Susönnu Tamaro í þýðingu
Thors Vilhjálmssonar er komin
út.
Bókin kom fyrst út í heima-
landi höfundar, Ítalíu, i byijun
árs 1994 og hefur selst þar í
rúmlega 2 milljónum eintaka.
Slíkt hefur ekki gerst síðan bók
Umbertos Eco, Nafn rósarinn-
ar, kom út á sínum tíma. Nú
þegar hefur bókin verið þýdd á
yfir 20 tungumál og verið er
að ljúka gerð kvikmyndar sem
byggð er á henni.
„Aðalpersóna bókarinnar,
amman, er dauðvona og tími
uppgjörs er upp runninn. Hún
skrifar bréf til ungrar dóttur-
dóttur sinnar í Ameríku, rifjar
upp liðinn tíma - og leyndar-
mál streyma fram,“ segir í
kynningu.
Thor Vilhjálmsson hefur þýtt
bókina úr frummálinu.
Þettá er fyrsta bók eftir Sus-
önnu Tamaro sem kemur út á
íslandi.
Útgefandi er Setberg. Bókin
er 160 blaðsíður og kostar
1.980 kr.
Blómleg útgáfa íslenskra þýðinga á öndvegis bókmenntaverkum síðustu fimmtán ára
EKKI ER víst að allir geri
sér grein fyrir því hversu
mikið starf hefur verið
unnið hér á landi í þýð-
ingum á erlendum bókmenntum.
Það er til dæmis ekki sjalfgefíð að
fámennisþjóð . eins og íslendingar
eigi bæði leikrit Shakespeares og
grísku harmleikina á tungu sinni.
Síðastliðin áratug, eða þar um bil,
hefur þýðingarstarfið verið sérstak-
lega blómlegt. Nokkur af stærstu
bókmenntaverkum síðustu alda
hafa verið færð í íslenskan búning.
Meðal skáldsagna nægir þar að
nefna verk eins og Donkíkóta eftir
Cervantes í þýðingu Guðbergs
Bergssonar, Ódysseif James Joyce
í þýðingu Sigurðar A. Magnússon-
ar, Gargantúa og Pantagrúll eftir
Rabelais í þýðingu Erlings E. Hall-
dórssonar, Glæp og refsingu og
fleiri verk Dostojefskís í þýðingu
Ingibjargar Haraldsdóttur og Frú
Bovary eftir Flaubert sem nýlega
kom út í þýðingu Péturs Gunnars-
sonar. Meðal ljóðverka þarf aðeins
að geta Eyðilandsins eftir T.S. Elli-
ot í þýðingu Sverris Hólmarsson-
ar, Skálds í New York eftir
Lorca í þýðingu Jóns Halls
Stefánssonar og Pennans
hvassa sem er úrval ljóða
Nóbelskáldsins Seamus
Heaney sem kemur út
fyrir jól í þýðingu
Karls Guðmundssonar.
Auk þess sem þegar
hefur verið nefnt
flokki leikverka nægir
að minnast á verk
Strindbergs og Ibsens í
þýðingu Einars Braga.
Einnig má geta þess að
í Lærdómsritum Bók-
menntafélagsins hefur
verið unnið mikið starf með
þýðingu og kynningu á
erlendum heim-
speki- og fræðirit-
um.
Síðustu áratugir
Þýðingaútgáfa
efldist mjög hér á izd
landi á 5. áratugn-
um en svo virðist
sem stríðsgróðinn
hafi haft þar nokk-
ur áhrif. Sam-
kvæmt töflu um
bókaútgáfu frá
aldamótum til árs-
ins 1979 í bókmenntasögu Heimis
Pálssonar, Straumum og stefnum,
voru gefin út 760 þýdd skáldrit
(þ.e. skáldsögur og smásögur)
þennan áratug en aðeins 2J7 síð-
ustu tíu ár þar á undan. I grein
sinni, Af annarlegum tungum, sem
birtist í tímaritinu Andvara (1989),
Signr bók-
menntaþjoð-
arinnar
Úgáfa þýðinga hér á landi hefur staðið með
miklum blóma síðastliðin ár og hafa mörg
helstu verk bókmenntasögunnar verið færð
í íslenskan búning. Þröstur Helgason kann-
aði aðdraganda og ástæður þessa blóma-
skeiðs íslenskrar þýðing-
Teikning/Levine
William Shakespeare
segir Ástráður Eysteinsson að þótt
stærstur hluti þessara bóka sé í
flokki afþreyingarbókmennta eru
meðal þeirra „tugir ef ekki hundruð
skáldsagna sem telja má til „fagur-
bókmennta““. (109) í þeim hópi
má telja verk eins og Dekameron
eftir Boccaccio, Frú Bovary eftir
Gustave Flaubert
Flaubert og Birting eftir Voltaire;
ennfremur mætti telja verk eftir
höfunda eins og John Steinbeck,
Sigrid Undset, Ernest Hemingway,
Knut Hamsun, Leo Tolstoy, Char-
les Dickens, Bronte-systurnar o.fl.
Eins og Ástráður bendir á í grein
sinni er þó ekki allt sem sýnist í
þessum tölum þar sem margar þess-
ar þýðingar myndu ekki standast
þær kröfur sem nú eru gerðar til
þýðenda öndvegisverka. Þannig var
oftsinnis þýtt úr öðrum þýðingum
á þeim verkum sem færa átti í ís-
lenskan búning en ekki úr frumtext-
anum, frummálinu. Einnig var al-
gengt að verkin væru allfijálslega
þýdd, styttingar voru ekki óalgeng-
ar og jafnvel voru allstórir hlutar
verka skornir burt.
Þessi uppsveifla í útgáfu þýðinga
stóð heldur ekki lengi því strax á
sjötta áratugnum minnkaði útgáfan
niður í 546 bækur. Næstu tvo ára-
tugi tók hún svo nokkurn kipp á
ný ef marka má tölurnar en í fyrr-
nefndri grein sinni tekur Ástráður
árið 1977 sem dæmi og segir að
þá hafi aðeins þijár þýðingar komið
út sem „með góðu móti [var] hægt
að hlakka yfír“. (111) Á níunda og
tíunda áratugnum hefur hins vegár
hafist nýtt blómaskeið í þýðingarút-
gáfu eins og getið var um hér í
upphafi.
Þýðingarsjóður kveikjan
Ástæðurnar fyrir þessum upp-
gangi í þýðingarstarfseminni síð-
ustu ár kunna að vera margs kon-
ar. Vafalaust vega auknir styrkir
til hennar á síðustu áratugum
þungt. Norræni þýðingar-
sjóðurinn var settur á
stofn á 8. áratugnum
og sá íslenski árið
1981. í samtali við
blaðamann sagði
Ingibjörg
Haralds-
dóttir, for-
maður
Rithöf-
undasam-
bands Islands
og þýðandi, að
tilkoma ís-
lenska sjóðsins
hefði skipt
mjög miklu
fyrir upp-
gang þýð-
inga. „Hann
hefur gert
mikið gagn en
skýrir ef til vill
ekki að fullu þá
þýðingarbylgju
sem gengið hefur yfir
á síðustu tíu til fimmtán
árum. Ég held reyndar að það hafi
alltaf einhveijir verið að fást við
að þýða en með sjóðnum glæddist
áhugi útgefenda en styrkir úr sjóðn-
um eru veittir þeim til að greiða
þýðendum laun.“
Snæbjörn Arngrímsson, bókaút-
gefandi hjá Bjarti, tók undir með
Ingibjörgu og sagði að íslenski