Morgunblaðið - 29.12.1995, Blaðsíða 2

2 B FÖSTUDAGUR 29. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
r1
DAGLEGT LÍF
ÁRIÐ 1992 gáfu lögreglan í
Reykjavík og Kaupmannasam-
tök íslands út bæklinginn Um
búðarhnupl oghvernig má
koma í vegfyrir það. Bækling-
urinn er leiðbeiningarrit ætjpð
eigendum og starfsfólki versl-
ana.
I ritinu kennir margra grasa,
m.a. eru birtar eftirfarandi
umsagnir, unnar úr lögreglu-
skýrslum. Umsagnirnar gefa til
kynna nokkrar ástæður, sem
fólk gefur upp þegar það er
staðið að hnupli.
► Lét freistast vegna þess að
aðstæður voru hagstæðar.
► Þetta var svo ódýrt að það tók
því varla að greiða fyrir það.
► Skil ekki í hvernig hluturinn
komst ofan í vasann.
► Ætlaði að skila hlutnum aftur
og fá hann endurgreiddan.
► Ætlaði að fá inneignarnótu.
► Langaði svo ákaft í hlutinn.
► Búinn að fá kaupanda að
hlutnum og ætlaði því að koma
honum í verð.
► Þurfti einhvern veginn að
fjármagna vímuefnaneyslu.
► Var að sýnast gagnvart félög-
unum.
► Vorum að skemmta okkur.
► Átti ekki annars úrkosti vegna
þess hversu þröngt er í búi.
► Réði ekki við þetta (stelsýki).
► Gerði sér ekki grein fyrir
ástæðunni.
Búðarhnupl
Gylliboð
í desember
leiða suma af
vegi dyggðarinnar
HNUPL í verslunum færist jafnan
í aukana í desember. Lögregla og
verslunareigendur, sem Daglegt líf
ræddi við, segja að í ár hafi tölu-
vert borið á slíku en þó alls ekki
meira en undanfarin ár. Hnuplara
segja þeir á öllum aldri og krakk-
ar og unglingar séu ekki endilega
helstu sökudólgarnir. Gamalmenni
sem óvitar og fátækt fólk sem
efnað á öllum aldri hefur látið
freistast og hnuplað ýmsu smáu
og stóru, dýru og ódýru.
Svartur kjóll, jólakort
og geisladiskar
Aukið eftirlit og notkun þjófa-
varnarkerfa og örmerkinga hefur
gert búðarhnuplurum lífið leitt.
Þrátt fyrir slíkar hindranir reyna
sumir ýmis brögð til að smjúga í
gegn. Hversu mörgum tekst
ætlunarverkið er ekki ljóst, en efa-
lítið metur hver verslun slíkt miðað
við vörurýrnun, sem þó getur líka
verið af öðrum toga, t.d. skemmd-
ir, ófullkomið bókhald, ófullkomin
skráning o.fl.
Björn Ágúst Einarsson hjá for-
varnardeild lögreglunnar í Reykja-
vík fær allar skýrslur um innbrot
og þjófnaði þ.á m. búðarhnupl inn
á borð til sín. Sem dæmi um ijöld-
ann segir hann að þriðjudaginn
19. desember hafi fimm búðar-
hnupl verið kærð í Reykjavík.
Svartur kjóll, jólakort og geisla-
diskar voru meðal þess sem freist-
uðu þann daginn.
256 búöarhnupl
kærö í fyrra
Samkvæmt skýrslu forvarnar-
deildarinnar voru 256 búðarhnupl
kærð í höfuðborginni í fyrra þar
af 36 í desember, 38 í apríl, en
fæst 8 í júní og júlí. Sextán ára
og yngri voru 126, eða tæp 50%.
Miðað við árið 1993 hafði kærum
fjölgað um 27 milli ára. Það ár
voru flestar kærur í desember eða
60, næstflestar eða 23 í maí og
fæstar 5 kærur í júlí. í hópi 229
kærðra voru 98 sextán ára og
yngri, eða um 43%.
Jón Guðijiundsson hjá for-
varnardeildinni hefur málefni
barna og unglinga á sinni könnu.
Hann segir hverfandi dæmi þess
að starfsmenn deildarinnar þurfi
að hafa afskipti af barni eða ungl-
ingi oftar en einu sinni vegna búð-
arhnupls, enda sé rík áhersla lögð
á að láta foreldra vita. Yfirleitt
taki þeir slíku vel, hafi samband
og þá sé þeim boðið að koma með
barnið og ræða við lögregluna og
starfsmann Félagsmálastofnunn-
ar. „Ef erfiðleikar eru í samskipt-
um barns og foreldra getur komið
sér vel að ræða málin við einhvern
sem þekkir þau úrræði sem í boði
eru.“
Strákar vllja gelsladiska
og „herrablöö"
Jón segir að stelpur sækist eink-
um í að hnupla fatnaði, en strákar
séu drýgri við geisladiskana og
„herrablöðin“. Hann telur að aug-
lýsingar og alls konar gylliboð,
sem eru í hámarki fyrir jólin, eigi
mikinn þátt í að margir freistist
til að víkja af vegi dyggðarinnar.
Að sögn Óskars Magnússonar,
framkvæmdastjóra Hagkaups, er
regla fyrirtækisins að kæra hnupl.
Stóratá saumuð
á hönd með lítilli nál sem
varla er sjáanleg með berum augum
MEIRA en fimmtíu hundraðshlutar
af notagildi handar felast í þumal-
fingrinum svo það gefur auga leið
að sá sem verður fyrir því óláni
að missa þumalinn missir mikið.
Sumir eru svo heppnir að hægt er
að græða þumalinn á að nýju. Ef
það er ekki hægt hefur stundum
verið gripið til þess ráðs að færa
vísifingur eða annan fmgur á þu-
malfíngursstubbinn, eða flytja eitt-
hvert annað bein yfir á stúfinn. Svo
er enn ein lausn til, sem ekki er
vel þekkt hér á landi enn sem kom-
ið er, en það er að græða stórutá
á stubbinn. Já einmitt, stórutá.
Sigurður Þorvaldsson, lýtalækn-
ir, fór í sumar til þriggja mánaða
námsdvalar í San Francisco hjá
einum af feðrum smásjárskurð-
lækninga, Dr. Harry K. Buncke,
og lærði að græða stórutær í þu-
malfingursstað. Dr. Buncke er ein-
mitt sá sem fyrstur lét sér detta í
hug að slíkar aðgerðir væri hægt
að framkvæma.
Tókst í 54. tilraun
að
I fyrstu reyndi Dr. Buncke
græða eyru á kanínur. Það
gerði hann á sjötta ára-
tugnum, í frítíma sínum, í
bflskúrnum heima hjá sér.
Æðarnar sem þurfti að
sauma saman eru afar
smágerðar og því fór
dijúgur tími í að leita að
heppilegum þræði og nál
til að sauma þær saman
með. Hann var þrautseigur
og þrár og það var ekki
fyrr en í 54. tilraun sem
honum tókst ætlunarverk
sitt. Það var árið 1966.
Síðan fór hann að græða
tá í þumalfingursstað á öpum með
góðum árangri strax í fyrstu til-
raun.
Héldu aö
hunn væri
oröinn vitlaus
því enginn
myndi nota
nólar sem
varla sjóst
með berum
augum.
Dr. Buncke fékk hins vegar ekki
tækifæri til að framkvæma aðgerð-
ina á manni fyrr en mörgum árum
síðar eðá 1972 þegar ungur
slökkviliðsmaður frá San Jose í
Kaliforníu sagaði af sér
þumalinn með vélsög. Það
kom hins vegar í hlut Dr.
Johns Cobbett að verða
fyrstur til að græða stórutá
á hönd árið 1968. Dr. Cob-
bett hafði numið fræðin
hjá Dr. Buncke en var bú-
settur í Englandi þar sem
hann framkvæmdi þessa
fyrstu aðgerð.
Agræðsla fingra
með aðstoð smásjár
Sigurður nam skurð-
lækningar og lýtalækningar í
Bandaríkjunum og kynntist hann
Dr. Buncke fyrir meira en tíu árum
er hann var á námskeiði, í aðgerð-
SIGURÐUR á rannsóknastofunni hjá Dr,
Buncke snemma á níunda áratugnum.
um með aðstoð smásjár, á ranm
sóknastofu hans í San Fransisco. í
sumar bauðst honum að koma og
starfa með Dr. Buncke að ágræðslu
fingra og tilfærslu vefja með því
að tengja saman smáæðar með
aðstoð smásjár. „Dr. Buncke er
einn af hugmyndaríkastu frumheij-
unum á sínu sviði,“
segir Sigurður. „Hann
fór nokkuð óvenjulega
leið að takmarki sínu
og þannig er það
gjarnan með frumhetja
og hugmyndaríka
menn.“
Dr. Buncke er nú
rúmlega sjötugur.
Hann innritaðist í há-
skóla árið 1940 í iðnað-
arverkfræði en sjö
árum og einni heims-
styijöld síðar snérist
honum hugur og hóf
hann þá nám í læknis-
fræði ásamt eiginkonu
sinni, Constance. Að
námi loknu settust þau
hjónin að í nágrenni
San Francisco þar sem
Dr. Buncke fékk fljót-
lega áhuga á flutningi
líkamsvefja og smá-
sjárskurðlækningum.
Hann átti í fyrstu I
mesta basli við að fá
einhvern til að fram-
leiða fyrir sig nálar
sem hægt væri að nota
við aðgerðirnar. í því
sambandi sagði Dr. Buncke: „Þeir
héldu að ég væri orðinn vitlaus
enda myndi enginn koma til með
að nota nálar sem ekki væri hægt
að sjá með berum augum." Honum
tókst hins vegar um síðir að fá
Þjóðveija til áð framleiða nálarnar,
sem þeir gera enn þann dag í dag.