Morgunblaðið - 29.12.1995, Blaðsíða 6

6 B FÖSTUDAGUR 29. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FERÐALOG
4
ÞEGAR undirritaður var við
nám í Mexíkóborg síðast-
liðinn vetur, brýndu íbúar
borgarinnar „chilangos"
fyrir honum að fara til fylkisins
Chiapas til að sjá það stórbrotnasta
sem Mexíkó hefur upp á að bjóða
og skilja betur af hveiju landið er
þriðja heims ríki.
Chiapas er syðsta fylkið í Mexíkó
og jafnframt það fátækasta. Það
liggur næst Guatemala og er rómað
fyrir fossa og fjallafegurð, en þó
einkum einstaklega litríkt mannlíf.
í Chiapas sem og á Yucatan-skag-
anum og í Guatemala eru heim-
kynni Maya-indíána. í raun á Chi-
apas meira sameiginlegt með Gu-
atemala en Mexíkó. Þó vildi svo til
að fylkið lenti Mexíkómegin eftir
að Spánn missti Ameríku-nýlend-
umar úr greipum sér í byijun 19
aldar.
Eins og komið hefur fram í frétt-
um hefur Chiapas verið mikið ófrið-
arsvæði síðastu ár þar sem Zapat-
ista-hreyfingin með sinn frægasta
mann, „Marcos", í broddi fylkingar
hefur sagt mexíkönskum stjóm-
völdum stríð á hendur. Orðið Zapat-
ista er dregið af einni helstu hetju
Mexíkana, Emilio Zapata. Hann
barðist fyrir landdreifingu milli
smábænda í mexíkönsku bylting-
unni í upphafí þessarar aldar.
Vegurinn
sprengdursundur
Líkt og hetjan forðum beijast
Zapatistar nú fyrir landdreifíngu í
Chiapas. Það getur verið erfítt að
ferðast hindmnarlaust í fylkinu þar
sem uppreisnarhreyfíngin og stjóm-
arherinn loka iðulega fyrir sam-
göngur. Fyrstu tilraun undirritaðs
til að ferðast þangað í lok síðasta
árs lauk til dæmis rétt innan við
fylkjamörkin þar sem vegurinn til
San Cristóbal, hjarta Chiapas og
hinnar gömlu höfuðborgar fylkisins,
hafði verið sprengdur í sundur nótt-
ina áður af Zapatistum. Herinn
hafði í kjölfar þess lokað af stóm
svæði í fylkinu, reyndar öllum
helstu vegum þess.
Ekki þýddi að ieggja árar í bát,
aftur var farið af stað í lok apríl
sl. meðan fulltrúar ríkisstjómar og
uppreisnarhreyfíngar sátu að samn-
ingaborði. í þetta skipti tókst betur
til og eftir ferðalag í gegnum Pa-
lenque með sínum stórbrotnu og
glæsilegu Maya-rústum, var
áfangastaður San Cristóbal de las
Casas. Borgin er nefnd í höfuðið á
hinum svokallaða „vemdara" indí-
ána, prestinum Bartolome de las
Nlexíkanskir
smábændur og
Maya-indíánar
Casas, sem barðist gegn illri með-
höndlun Spánveija á innfæddum í
upphafí nýlendutímans, en samt
sem áður efaðist hann ekki um að
kirkjan og Spánarkonungur hefðu
fullan eignarrétt á þessum nýju
þegnum sínum.
Eltt stórt útlsaf n f rá
' nýlendutímanum
San Cristóbal er eitt stórt útisafn
frá nýlendutímanum. Þröngar
steinlagar götur liggja milli hvít-
gulmálaðra húsa sem oft hafa garð
og gosbrunn í miðju. Mjög fallegt
aðaltorg, eða „zócalo" er einnig til
staðar svo og ýmiss konar útimark-
aðir, þar sem maður lærir best
hvemig á að versla með því að fylgj-
ast með innfæddum. Fjöldann allan
af kirkjum er einnig að finna og
einkenna þær byggingarstfl borgar-
innar.
Fremst í flokki er kirkjan Santo
Domingo, en framhlið hennar skart-
ar öllu því fallegasta sem hægt er
að fínna í barokkstílnum og ekki
em málverkin innandyra af verri
endanum. Einnig er gaman að
skoða dómkirkjuna, þótt hún þyki
ekki eins falleg og Santo Domingo.
Nokkur söfn em einnig til staðar
og helst má benda á hið glæsilega
hús „Casa Na Bolom“, en það er
safn Tmdy Blom, sem rannsakaði
og vann mikið með hóp Maya djúpt
í fmmskógum Chiapas. Ýmsir hlut-
ir og ljósmyndir af þessum hópi
prýða staðinn og einnig er hægt
að kynnast hinum vingjarnlega
„Jorge", en svo er hann kallaður,
því Maya-nafnið hans var ómögu-
legt að bera fram, hvað þá að muna.
Og síðast en ekki síst er það
mannfólkið sjálft. En einmitt það
besta sem maður gerir í San
Cristóbal er bara að slappa af, fá
sér sæti á bekk og horfa á fólkið,
og sérstaklega indíánana, sem setja
mjög sterkan svip á bæjarlífið. Það
er vægast sagt mjög áhrifamikið
MÆÐGUR á leið til fjallaþorps-
ins San Jaun Chamula.
að sjá indíánafjölskyldu koma inn
í bæinn frá nærliggjandi fjalla-
þorpi, fínna sér stað á torginu eða
fyrir framan einhveija kirkjuna til
að selja þar ýmsa muni: útskomar
styttur, keramik, leðurvömr, skart-
gripi, „litlar Marcos-brúður", en
aðallega litríkar flíkur og teppi. Og
þvflíkir litir.
Dauðlnn
sérstakt fyrlrbœrl
Dauðinn sjálfur er sérstakt fyrir-
bæri í Mexíkó og er árlega haldið
upp á sérstakan dauðadag „E1 día
de los muertos“. Octavio Paz, eitt
mesta skáld Mexíkómanna, hefur í
skilgreiningu sinni á þjóðarsálinni
sagt, að á meðan orðið dauði er
ekki sagt upphátt í borgum eins
New York og London er Mexíkan-
inn ekki hræddur við orðið, og grín-
ast reyndar mikið með það. Það
Myndir/Stefán Á. Guðmundsson.
LITADYRÐIN er ótrúleg fyrir utan kirkjuna Santo
Domingo í San Cristóbel.
„EL palacio", höllin
í Palenque.
----------------------------- EFTIRMINNILEGT -----------
Sidney í Ástralíu hreif Þróinn Jónsson þegar hann kom þar við í hnattferð
Hæðótt landið og
skemmtileg inn-
sigling í höf nina
SIDNEY í Ástralíu var einn við-
komustaður Þráins Jónssonar, at-
hafnamanns á Egilsstöðum, og
Ingveldar Pálsdóttur, konu hans,
í hnattferð sem þau fóm í árið
1993. „Ég var hrifinn af Sidneý.
Hún er byggð í hæðóttu landi,
innsiglingin er skemmtileg, margir
flóar og fírðir. Hitastig var eins
og best verður á kosið og helst
tiltölulega jafnt yfír allt árið eða
um 15-20 stig. Þama er fólk af
blönduðu þjóðemi, en það býr ekki
í sérstökum þjóðemishverfum eins
og víða annars staðar."
„Áður en við lögðum upp í ferð-
ina hafði ég fengið símanúmer
kunningja okkar sem var búsettur
í Sidney og starfaði þar sem rann-
sóknarlögreglumaður. Hann hafði
verið lögregluþjónn á Egilsstöðum
um nokkurra ára skeið og komið
reglu á lögreglumál þar, en fyrir
þann tíma tóku menn lögregluna
ekki alvarlega. Hann, aftur á móti,
gerði engan mannamun heldur
sektaði meðal annars bankastjóra
fyrir ölvun við akstur. Það em enn
sagðar sögur af honum á Héraði.
Hann heitir Róbert Róbertsson og
hefur verið í Sidney í nokkur ár.
Ég náði í hann í síma og við hjón
buðum honum í kvöldmat. Við
fómm í klúbb sem hann er meðlim-
ur í, en þar er maturinn sérlega
góður að hans mati.“
„Róbert sagði að það væri gott
að búa í Sidney. Ég spurði hann
hvað væri betra en heima. Hann
sagði það þrennt. í fyrsta lagi
væri veður gott og í öðru lagi
matur ódýr. Það kostar ekki nema
um 500-700 krónur að borða góða
máltíð. í þriðja lagi kostaði viskíið
lítið. Ég varð nú eiginlega hálfdap-
ur yfír þessum svömm, bjóst við
öðm. En spurði hann hvort það
væri ekkert eins gott heima á ís-
landi eða betra.
Kostlr fámennls
og samkennd
Róbert sagðist þá hafa heimsótt
ísland árinu áður og farið á gömlu
lögregluvaktina í Reykjavík.
Vinnufélagarnir sameinuðust um
að fara með honum út að borða
og létu alla félagana vita. Sumir
vom þá búsettir úti á landi. Einn
vinur Róberts kom alla leið frá
Vopnafírði til þess að borða með
honum kvöldverð í Reykjavík. Slíkt
sagði Róbert að gæti ekki átt sér
stað í Ástralíu. Þar eiga menn
bara nánustu samstarfsfélaga, það
er þá sem vinna á næstu borðum
og svo einn eða tvo vini fyrir utan
það. Þama komu kostir fámennis-
ins í ljós en þeir era að við þekkj-
umst öll og vitum deili hver á öðr-
um. Róbert segir sér þetta ákaf-
lega minnisstætt. Það er oft eins
og menn sjái ekki kostina nema úr
fjarlægð." ■