Morgunblaðið - 02.02.1996, Blaðsíða 4

4 B FÖSTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1996 B 5
DAGLEGT LÍF
Gamlar vörur daglega
- geyma minningar liðinna tíma
Mávastell fyrir farareyri
SIGURLAUG Gunnarsdóttir og Jónas Halldórsson í Antikbúðinni.
STÖÐUGUR straumur fólks ligg-
ur inn í fomverslun þeirra Sigur-
laugar Gunnarsdóttur og Jónasar
Halldórssonar, Antikbúðina,
ýmist til að skoða sig um
i töfraheimi gam-
alla hluta og
minninga,
eða til að
eiga viðskipti
við þau hjónin.
Sigurlaug er að
ganga frá tveim-
ur setjaraskúffum,
en þær eiga ekki
eftir að staldra lengi
við í búðinni, daginn
eftir eru þær báðar
búnar að eignast nýja
eigendur. „Setjaraskúffur
era mjög vinsælar en við
fáum þær sjaldan. I fyrra fengum
við einungis eina skúffu og á
þessum fjórum áram sem við
höfum verið í þessum rekstri
höfum við ekki fengið fleiri skúff-
ur en svo að hægt er að telja þær
á fingrum annarrar handar.“
Kynslóðabilið hverfur
Allt sem er til sölu í Antikbúð-
inni er keypt af Islendingum og
íslenskum dánarbúum. „Við Is-
lendingar erum safnarar,“ segir
Jónas og búðin er svo sannarlega
til vitnis um það því þar fæst
allt milli himins og jarðar, frá
títupijónum og netanálum til
stórra rúma og skápa. Jónas
hefur alltaf haft ódrepandi
áhuga á öllu því sem gamalt er
og segir að hver dagur sé hin
mesta skemmtun. „Það kom einu
sinni strákur hérna inn og sagði
SETJARASKUFFUR
eru sjaldséðar í verslun-
inni en rjúka út sem heitar
Iummur þegar þær fást.
En verslunin vekur líka ómæld-
an áhuga útlendinga. í desember
hafði ung leirlistakona frá Norð-
ur-Karólínuríki í Bandaríkjunum
samband við Jónas og spurði
hvort hann ætti þrjár gamlar
netakúlur. Hún er gift manni af
íslenskum ættum, sem átti slíkar
kúlur, en þær eyðilögðust þegar
húsið þeirra hjóna brann til
kaldra kola. Honum var sama um
allt sem brann nema kúlurnar og
nú langaði leirlistakonuna að
gefa bónda sínum „nýjar“ kúlur
í jólagjöf. Kúlumar átti Jónas og
nú eru þær komnar vestur.
í fyrra keypti annar
Bandaríkjamaður máva-
sett frá tímabilinu
1870 til 1927.
„Hann snéri
sér við i
dyrunum á
leiðinni út
og sagði:
i,Thank you, you
have paid my trip“ eða
þakka þér fyrir, þetta var
fararinnar
virði,“ segir Jón-
as og hlær enda
gerir hann sér
vel grein fyrir
að verðgildi
hluta er afstætt
eftir því hvar þeir fást.
TALIÐ er að skjöldurinn að
ofan hafi verið á bifreið
Gerlach, ræðismanns Þjóð-
veija á Islandi fyrir og í byijun
síðari heimstyijaldar. í fyll-
ingu tímans fer skjöldurinn á
Arbæjarsafn.
Kynslóðabilið hverfur
Viðskiptavinir Antikbúðar-
innar eru á öllum aldri og kyn-
slóðabilið hverfur í notalegu
andrúmslofti sameiginlegs
áhugamáls. Ungur maður, sem
greinilega er ekki að koma í
fyrsta sinn, kemur inn og skoðar
sig um. Hann hefur greinilega
mestan áhuga á gömlu viðtæki
og spyr hvort það sé í lagi. „Mér
tókst að stilla það í gær,“ segir
Sigurlaug og Jónas kveikir á því
og reynir að finna stöð. Ungi
maðurinn kaupir tækið og kveð-
ur, ánægður með gripinn sinn.
Annar maður, fullorðinn, kemur
inn og sökkvir sér niður í bauk
fullan af smámynt. Finnur loks-
ins tvær sem voru slegnar með-
an íslendingar lutu yfirsljórn
Dana, kaupir þær, spjallar svo-
lítið við Jónas og hverfur á
braut. ■
við mig: „Þú ert alveg eins og
afi“. Ég sagði honum að þetta
væri eitt besta hól sem ég hefði
fengið.“
Morgunblaðið/Kristinn
BORÐSTOFUSETT. Anrettuborðið er fremst til hægri en þjónustustúlkan notaði það til að leggja frá sér desertskálar og óhreint leirtau rétt
á meðan hún þjónaði húsbændum sínum til borðs.
Setjaraskúffur og
postulín frá aldamótum
GAMLIR munir, antik og safngripir, hafa aðdráttar-
afl sem margir eiga erfitt með að standast. And-
rúmsloft verslana þar sem slíkir munir eru seldir
er líka engu líkt, bæði seiðandi og heillandi, og
maður hrífst með á vit ókunnra slóða. Vasar úr
fínu, krakkeleruðu, dönsku postulíni og borðstofu-
sett úr eik leiða hugann til Danmerkur síðustu alda-
móta og maður næstum heyrir skijáfrið í vel strauj-
aðri svuntu vinnukonunnar þegar hún þurrkar ryk-
ið af. Karton af hvítu amerísku tyggjói minnir á
bandarískan „offiser" sem átti leyniherbergi suður
með sjó. Þar geymdi hann gullin sín sem fundust
að honum látnum bak við hurð sem búið var að
fela með veggfóðri.
„Þú mátt eiga kartonið ef þú tyggur þijú stykki,"
segir kaupmaðurinn brosandi við unga konu. „Nei,
þakka þér fyrir,“ segir konan. „Þú ert auðvitað
hrædd um að bijóta í þér tennurnar?" „Nei, ég
myndi eyðileggja kartonið," svarar hún að bragði
og þeim er báðum skemmt.
Antlk og gamlar vörur
Nokkur áhöld eru um hvað telst vera antik en
samkvæmt því sem segir í bókinni Antique Furnit
ure Expert eftir Peter Philp og Gillian Walkling
hefur antik verið skilgreint frá því um 1980 sem
allt það sem var framleitt áður en síðari heimsstyij-
öldin skall á enda hafi tímarnir fyrir stríð verið á
margan hátt afar ólíkir þeim sem við lifum nú á.
Samkvæmt þessari skilgreiningu starfar Fjóla
Magnúsdóttir, kaupmaður í Antikhúsinu, en Dag-
Enginn vill amerískt
tyggjó úr leyniherbergi
legt líf tók hús á henni í verslun hennar í Þverholt-
inu í Reykjavík á dögunum. Hún kaupir vörurnar
sínar inn frá Danmörku og allar eru þær frá því
fyrir seinna stríð. Jónas Halldórsson og Sigurlaug
Gunnarsdóttir í Antikbúðinni við Austurstræti, sem
einnig voru sótt heim, segjast hins vegar ekki versla
með antik, heldur gamlar vörur, þótt sumar þeirra
séu vissulega frá því löngu fyrir síðari heimsstyij-
öld. Þau versla svo til eingöngu með vörur sem þau
kaupa hér heima, til dæmis af dánarbúum, en í
búðinni kennir margra grasa, allt frá títupijónum
til tröllvaxinna skápa, eins og Jónas orðar það.
Hvað er heitt og hvað er ekki neltt
Nýjasta heftið af danska tímaritinu Bo bedre er
tileinkað umfjöllun um antik. Þar er meðal annars
fjallað um það sem er í tísku um þessar mundir
og hvað rykfellur uppi í hillum antiksalanna. Að
sögn Fjólu er danski markaðurinn, en hún hefur
fylgst með honum í rúm tuttugu ár, afar ólíkur
þeim íslenska. Danir geri sér alla jafna betur grein
fyrir verðgildi gamalla hluta og séu tilbúnari að
greiða meira fyrir þá en íslendingar. Það sama gildi
um Norðmenn en fyrir skömmu seldi hún norskum
hjónum stórt borðstofusett úr eik, sem samanstóð
af borði, tveimur armstólum, sex armlausum stól-
um, línskáp, skáp fyrir leirtau og svokölluðu anrettu-
borði, sem er vinnuborð þjónustustúlkunnar, og
sendi með gámi til Noregs. Settið seldi hún fyrir
þriðjung af því verði sem það hefði kostað þar þrátt
fyrir að Fjóla hafi flutt það inn frá Danmörku til
íslands með tilheyrandi kostnaði og látið gera við
það sem betur mátti fara.
Flestum þeim antikkaupmönnum, sem Bo bedre
ræðir við, ber saman um að húsgögn í keisarastíl
og málverk af blómum hafi verið afar vinsæl í
Danmörku að undanförnu. Gamalt postulín á einnig
vinsældum að fagna svo sem mávastell með gyll-
ingu en postulínsstyttur virðast hafa átt undir högg
að sækja. Herragarðshúsgögn sem ekki er búið að
gera upp hafa þótt fín en það sama er ekki hægt
að segja um húsgögn í nýrókokkostíl eða í nýbar-
okkstíl. Þá lítur enginn við þungum dragkistum og
ekta teppum og er markaðurinn víst fullur af slíkum
vörum sem sama og ekkert fæst fyrir.
DAGLEGT LÍF
Andblær liðinna ára
í antikhúsgögnum, postulíni og silfri
ANDBLÆR liðinna ára eru ein-
kunnarorð verslunarinnar hennar
Fjólu Magnúsdóttur, kaupmanns í
Antikhúsinu, og þau lýsa vel því
notalega andrúmslofti sem fyllir
búðina. Fjóla hefur rekið verslun-
ina í rétt að verða átta ár. Aður
hafði hún fylgst vel með antikvör-
um og meðal annars hefur hún
verið iðin við að sækja uppboð í
Danmörku í rúm tuttugu ár. Hún
þekkir því antikmarkaðinn býsna
vel og veit hvað hún syngur í þeim
efnum.
Fjóla kaupir vörur sínar að
stærstum hluta frá Danmörku og
þar er hún einmitt stödd um þessar
mundir ásamt eiginmanni sínum
þeirra erinda að skoða antik og
versla inn. „Ég kaupi af heild-
sölum en þeir kaupa vörurnar
á uppboðum. Þeir gera tilboð
í heilu dánarbúin og kaupa
jafnvel grautinn í pottin-
um líka,“ segir Fjóla.
„Síðan flytja þeir
allt úr íbúðunum
og jafnvel þrífa þær
í hólf og gólf líka svo
þær eru hreinlega
tilbúnar til sölu.“
Antik meö sál
Fjóla segir að
það sé mjög erfitt
að gera sér grein
fyrir hvað mark-
aðurinn vill.
„Stundum höldum
við að eitthvað ijúki
út um leið og við
setjum það fram í
búðina en það geng-
ur ekki eftir. Aðrir
hlutir, sem við sjáum jafn-
vel eftir að hafa keypt, seljast um
leið. Það er engin leið að gera sér
grein fyrir því hvað verður vin-
sælt.“
Húsgögnin sem Fjóla kaupir eru
í afar mismunandi ásigkomulagi
en hún selur þau aldrei fyrr en
hún er búin að láta laga það sem
gera þarf við. Ef lásar eru bilaðir
lætur hún skipta um fjaðrir eða
fer með lásinn til Danmerkur í
næstu ferð og fær nýjan eða lætur
laga þann gamla. „Við látum líka
draga í allar ljósakrónur svo fólk
geti farið með þær beinustu leið
heim og sett á sinn stað. Það má
þó ekki ganga of nærri húsgögnun-
um því þau geta misst sálina. Það
gerist samt mjög sjaldan enda njót-
um við aðstoðar mjög færra
manna," segir Fjóla og hrósar hús-
gagnasmiðnum sínum.
Fjóla segir að danska, fína post-
ulínið sé alltaf vinsælt. Fullorðið
fólk komi meðal annars til að fá
inn í gömul Bing og Grondal mat-
FJÓLA Magnúsdóttir í Antikhúsinu.
KRAKKELERAÐ postulín
varð til í kringum síð-
ustu aldamót. Postulín-
ið var tekið of
snemma út úr
bremisluofninum og
þegar það kólnaði
komu örfinar sprung-
ur í það. Þetta þótti
fallegt og varð post-
ulínið mjög vin-
sælt, sem það er
enn þann dag í dag.
LJÓSAKRÓNUR eins og þessi eru
vinsælar enda sóma þær sér vel
i borðstofu. Þessi ljósakróna frá
fyrstu dögum rafmagnsljóssins.
ar- eða kaffistell. ís-
lenskar eiginkonur
Bandaríkjamanna kaupi
mikið af jólaplöttum en
þeir hafa verið framleidd-
_ ir frá því fyrir siðustu alda-
mót. lslenskar jólaskeiðar segir
hún einnig að séu orðnar nokkuð
vinsælar, til dæmis til gjafá en þá
kaupir fólk skeið sem gerð var á
fæðingarári viðtakandans. Silfur-
munir hafa hins vegar aldrei náð
miklum vinsældum á íslandi, hvort
sem þeir eru þriggja eða tveggja
turna, og hefur fólk jafnvel farið
með silfurmunina sína til Dan-
merkur og fengið mun hærra verð
fyrir þá þar en hægt er að fá hér-
lendis.
En hveijir kaupa antik? Að sögn
Fjólu er fólk sem er enn að koma
sér upp búslóð helstu viðskiptavin-
irnir en þó eru kaupendur afar
breiður hópur. Og í því að Daglegt
líf sýnir á sér brottfararsnið líta
inn í búðina spyijandi andlit full-
orðinna hjóna og litlu síðar rekur
inn nefið ungur maður. „Velkomin,
komið endilega inn,“ segir Fjóla
og tekur hlýlega á móti gestunum,
þó að klukkan sé ekki enn orðin
tólf en þá opnar hún verslunina
sína hvern virkan dag. Já, svo
sannarlega er andrúmsloftið ynd-
islegt. ■
Uppfinningasamar vinkonur
sem framleiða sjávar- og jurtasmyrsli
„ÞAÐ eru mörg ár síðan við fórum
að að „sulla saman“ jurtum og búa
til seyði. Við sönkuðum að okkur
haugum af lesefni um jurtir og virkni
þeirra og svo prófuðum við bara“,
segja þær Daðey Steinunn Daðadótt-
ir og Sigríður Einarsdóttir.
Núna, mörgum árum seinna, eru
þær búnar að stofna eigið fyrirtæki
og framleiða svokallað Sjávar-, og
jurtasmyrsl sem þær selja bæði hér
heima og erlendis.
„Ég var orðin leið á að vera alltaf
með sprungur á höndunum, kláðinn
var stundum óbærilegur og útbrotin
alveg hræðilega hvimleið," segir
Daðey, sem er með viðkvæma húð
og hefur ofnæmi fyrir ýmsum efnum.
Sigríður á dóttur sem er með psorias-
is og var oft illa haldin. „Við vorum
báðar orðnar þreyttar á að nota
sterakrem og það var eiginlega
kveikjan að því að prófa aðrar leiðir
og búa til smyrsl án aukaverkana.
Núna höldum við einkennum niðri
með því að bera reglulega á okkur.“
Dreymdi jurtirnar
Þær Daðey og Sigríður prófuðu
sig áfram þangað til þær fundu
„réttu biönduna“. Tilraunirnar voru
ófáar og vinnustundirnar margar.
Þrátt fyrir það vilja þær líka þakka
berdreymi beggja hversu vel þeim
gekk að lokum að finna réttu hlut-
föllin. „Það kom oft fyrir að okkur
dreymdi magnið sem átti að fara í
smyrslið, örlítið meira af þessari jurt
og minna af þeirri næstu.“
Daðey og Sigríður kynntust fyrir
rúmlega tuttugu árum þegar þær
lágu saman á spítala. Vináttan hefur
vaxið og dafnað og nú eiga þær
báðar sumarbústaði í Reynifellslandi
og það var einmitt þar sem þær fóru
að skeggræða um íslenska flóru og
tína jurtir. „Við tínum sjálfar allar
jurtir sem fara í framleiðslu smyrslis-
ins og notum síðan alveg ómengað
fjallavatn úr Vatnsbotnum. Seyðið
búum við alltaf til fyrir austan til
að vatnið sé sem ómengaðast.
Síðastliðið sumar voru þær stöllur
tilbúnar með uppskrift að seyði sem
þær voru ánægðar með. Þær voru
hættar í sinni vinnu og ákveðnar að
láta drauminn rætast, stofna eigið
fyrirtæki. Þær ferðuðust um landið
þvert og endilangt í sumar, sváfu í
tjaldi og kynntu landsmönnum afurð
sína.
Auk íslenskra jurta og fjallavatns
fara í framleiðsluna þorskalýsi og
ullarfita. Lýsi hf. bauð þeim aðstöðu
hjá sér og nú hafa þær opnað skrif-
stofu þar á fjórðu hæð. Innrétting-
arnar eru ekki sérsmíðaðar og borð-
in og stólarnir ekki beint fyrir aug-
að. En það er einmitt þeirra stefna
að eyða ekki um efni fram. „Við
erum með gömul húsgögn frá ætt-
ingjum og vinum og ekkert hefur
DAÐEY og Sigríður.
verið keypt nema vél til að hræra í
og annað smávegis sem er nauðsyn-
legt. Við fengum styrk frá Atvinnu-
og ferðamálastofu Reykjavíkurborg-
ar sem við nýttum til þessara kaupa.“
Enn sem komið er geta þær ekki
borgað sér nein laun en auðvitað
vona þær að í það styttist. Fyrstu
pantanirnar erlendis frá eru komnar
og framleiðslan er seld í sextíu versl-
unum hérlendis. Þær segja að mark-
aðssetningin sé mikil vinna en þær
sjá sjálfar um allt ferlið, tína jurtir,
búa til seyði, og smyrslið sjálft, setja
það í umbúðir og koma því áleiðis
til neytandans bæði hér heima og í
útlöndum.
Hárnærlng og varasalvi á
næstunni
Núna, þegar þær eru búnar að
koma smyrslinu í umferð, þá er
ýmislegt annað sem bíður. Þær eru
uppfullar af hugmyndum og þegar
farnar að prófa sig áfram með græð-
andi varasalva og hárnæringu fyrir
þá sem eru með þurran hársvörð eða
exem. „Svo erum við búnar að þróa
ÞÆR hræra allt saman S um
klukkustund og þá er bara eft-
ir að setja smyrslið á krukkur.
smyrslið í fljótandi formi fyrir þá sem
þurfa að bera á allan líkamann eftir
ljós eða bað.
í framtíðinni ætlum við að hafa
þetta heildstæða línu, sjávar og
jurtasmyrsl, einnig í fljótandi formi,
og varasalva og hárnæringu. Við
erum einmitt að panta umbúðir
núna. Þessar sem við höfum verið
með fram til þessa þykja ekki nógu
fallegar. Allt þetta skiptir máli í
markaðssetningunni," segja þær
sannfærandi. Innan skamms verður
fáanlegt frá þeim smyrsl fyrir hesta
sem hefur verið prófað við múkki,
nokkurskonar exemi sem hestar fá
við hófskegg og einnig á sár þeirra.
Þær segja það hafa gefist vel.
„Okkur finnst stór hluti af ánægj-
unni við starfið vera öll bréfin sem
við fáum frá viðskiptavinum og sím-
tölin. Það er gefandi að sjá og heyra
um að fólk geti haldið húðsjúkdómi
í skefjum með smyrslinu. Þetta er
ekki lyf en virðist geta haldið ein-
kennum niðri hjá mörgum.“
- Er eitthvað fleira á döfinni?
Þær verða frekar leyndardóms-
fullar og hrista höfuðið til skiptis.
„Við skulum ekkert vera að tala um
það,“ kemur nokkrum sinnum en
þó verða þær í lokin sammála um‘
að segja frá tvennu. „Við þróuðum
stand fyrir fjarstýringar og þessa
dagana er verið að srníða sýnishorn.
Auk þessa hönnuðum við lítil hólf
fyrir hjólin sem eru undir amerísk-
um hjónarúmum og valda því að þau
eru á ferð og flugi. Með þessum
„stoppurum“, sem hjólin eru sett
ofan í, er rúmið stöðugt.“
Ekki skortir hugmyndaflugið og
kannski eigum við innan skamms
eftir að heyra um allt hitt sem þær
stöllur geyma enn sem komið er
fyrir sig.
■
Guðbjörg R. Guðmundsdóttir
PARKETSLIPUN
Sigurðar Ólafssonar
Við gerum gömlu
góifin sem ný
Sími: 564 3500 - 852 5070