Morgunblaðið - 10.02.1996, Blaðsíða 8

8 C LAUGARDAGUR 10. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
BRAGI Ásgeirsson mynd-
listarmaður, gagnrýn-
andi og kennari verður
5 sviðsljósinu á Sjónþingi
Gerðubergs sem hefst á morgun
kl. 15 sem ber yfirskriftina „Bragi
aliur“. Hann fjallar um feril sinn
í máli og myndum fyrir opnu húsi.
Honum til halds og trausts verða
Jón Proppé heimspekingur, Einar
Hákonarson listmálari og Sigurður
A. Magnússon rithöfundur. Þeir
munu ræða við hann um þróun
hans, tímabil, hugmyndafræði,
áhrifavalda, einkalíf og einstök
myndverk m.a.
Sjónþing þetta er hið fyrsta í
röð álíka kynninga sem taka til
núlifandi íslenskra listamanna sem
hafa unnið að list sinni í að minnsta
kosti 15 ár og eiga fjölda einkasýn-
inga að baki. Einn listamaður verð-
ur tekinn til umfjöllunar á mánuði
og sýnir hann jafnframt úrval
verka sinna í Gerðubergi. Samhliða
þessu sýna viðkomandi listamenn
í nýjum sýningarsal Gerðubergs á
Hverfisgötu 12 sem hlotið hefur
nafnið Sjónarhóll. Hann verður
rekinn til reynslu í eitt ár og nýtur
stuðnings aðila úr atvinnulífinu.
Það er nýmæli í rekstri sýningar-
sala í eigu borgarinnar. „I Gerðu-
bergi verða „stiklur“ úr ferli
Braga, 50 verk frá 1950-1989. í
Sjónarhóli verða svo ný og nýleg
verk þar sem listamaðurinn hefur
fijálsar hendur og sú sýning verð-
ur opnuð í dag kl. 16,“ sagði Hann-
es Sigurðsson listfræðingur og
menningarfulltrúi í Gerðubergi.
Yfir sumartímann er ætlunin að
snúa við blaðinu og bjóða lista-
mönnum af yngri kynslóðinni að
sýna verk sín í Sjónarhóli.
Stefnt er að því að gefa út er-
indi listamannsins á Sjónþingi og
að sögn Hannesar gæti skapast
með þessu hvort tveggja, yfirlits-
sýningunni og þinginu, mikilvæg
heimild sem nýtist við að örva
myndlistarumræðuna nú og er
fram líða stundir.
Bragi hefur um árabil verið í
hópi ■ atkvæðamestu myndlistar-
manna landsins. Hann hefur kennt
við Myndlista- og handíðaskóla
íslands í 40 ár og skrifað gagn-
rýni fyrir Morgunblaðið í 30 ár.
Hann hefur aldrei farið í launkofa
með skoðanir sínar og hefur fyrir
vikið verið mjög umdeildur. Hlut-
verk spyrlanna í Gerðubergi á
morgun verður að halda honum
við efnið, og veiða upp úr honum
eins miklar upplýsingar og kostur
er. „Þeir styðja við hann og
„pumpa“ um svör. „Ég verð eins-
konar umferðarlögga og sé um að
allt fari vel fram,“ sagði Hannes,
en hann hefur haft veg og vanda
af framkvæmdinni sem búin er að
vera í undirbúningi sl. fimm mán-
uði. Ég vona að fólk úr salnum
dæli spurningum á Braga enda er
ætlunin að fínkemba hann.“
Miðað við umræðurnar sem
sköpuðust, þegar blaðamaður hitti
hópinn með sínar spurningar, er
full ástæða að halda vel utan um
allt því hiti var í mönnum og lífleg-
ar umræður sköpuðust.
Ostjórnlega kvensamur
Þegar blaðamaður settist niður
andspænis íjórmenningunum auk
tveggja hraðritara, sem sjá um að
koma talmáli yfir í texta á skjá
sem staðsettur er fyrir framan
Braga, og Hannesar Sigurðssonar
var óvíst hvernig blaðaviðtalið
myndi þróast en smám saman fór
að hitna í kolunum og greinilegt
er að það ríkir engin lognmolla þar
sem myndlist og myndlistarmaður
eins og Bragi Ásgeirsson eru til
umfjöllunar.
„Ég á að fjalla um þetta órólega
líf hans Braga, hvers konar maður
er hann og hverskonar kennari þó
ég hafi aldrei verið nemandi hans.
Hann leiddi mig inn í listalífið í
Kaupmannahöfn árið 1950 og var
fyrsti maðurinn sem sýndi mér
heimslistina. Hann er náttúrlega
óstjórnlega kvensamur, eins og
sést í verkum hans, og það fjalla
ég um ásamt fleiru. Bragi er búinn
að segja; þú mátt vera eins nær-
göngull og dónalegur og þú vilt
og ég skal aldrei móðgast við þig,
Bragi „all-
ur“ á Sjón-
þingi og á
Sjónarhól
Á morgrin verður fyrsta sjónþing
Gerðubergs haldið í Gerðubergi.
Þóroddur Bjarnason hitti þátttakendur
og úr varð einskonar „general“ prufa
enda lá mönnum mikið á hjarta.
Hannes Sigurðsson: „Ég er ekki
sammála þér. Bragi er umdeildur
meðal margra ungra listamanna."
Einar: „Menn býsnast mikið
útaf þessari aðstöðu Braga á
Morgunblaðinu og það hafa komið
óskir til ritstjóranna þar um að
þagga niður í karli.“
Sigurður A. Magnússon: „Það
stendur alltaf styr um gagnrýn-
endur og var líka þegar ég var
gagnrýnandi. Við höfðum mikil
áhrif og völd, þannig var það
bara,“ og nú grípur Einar inní óg
minnist á það að hann hafi verið
gagnrýnandi líka og Sigurður seg-
ir að ef ekki væri brugðist við
gagnrýni Braga væri hann dauð-
ur, „það er lífsmerki að hann er
alltaf að vekja viðbrögð."
Nú sjá menn hvert stefnir og
velta fyrir sér hvort samræður
þeirra á milli leyfíst á sunnudag.
„Svona verður málþingið, það
verður heitt í kolunum," segir
Hannes og er sjálfum heitt í hamsi,
„það er rétt, Bragi vekur viðbrögð
en er hann alltaf að vekja sömu
viðbrögðin, er hann staðnaður? Ef
svo er er hann kannski ekkert
staðnaðari en þeir ungu.“ Menn
vita ekki alveg svarið við þessu
og blaðamaður grípur inn í með
spurningu sem strax er slegið á
Morgunblaðið/Ásdís
JÓN Proppé, Sigurður A. Magnússon, Bragi Ásgeirsson, Einar Hákonarson, Óli Atlason, Sigfús
Oddsson og Hannes Sigurðsson verða í aðalhlutverki á Sjónþingi Gerðubergs á morgun.
og því er ég ekki hræddur við að
spyija hann nærgöngulla spurn-
inga. Hann vill það,“ sagði Sigurð-
ur A. Magnússon.
Nú er Bragi spurður hvort farið
sé að gæta taugatitrings hjá hon-
um fyrir uppákomuna.
„Ég verð vafalaust tauga-
spenntur. Fyrir 17 árum þegar ég
var með stóra sýningu á Kjarvals-
stöðum talaði ég fjórum sinnum
fyrir fullu húsi og sagði m.a.
brandara um sjálfan mig.“
„Mitt hlutverk,“ segir Einar
Hákonarson, „er að tala um mynd-
listina hans og ferilinn. Við Bragi
þekkjumst mjög vel. Hann var
kennarinn minn í gamla daga og
kenndi okkur grafíktækni sem svo
varð til þess að ég og fleiri urðum
nokkuð hrifnir af þeirri listgrein.
Ég vil einnig koma inn á afstöðu
hans til myndefnisins í myndum
hans og fá fram skoðanir hans á
nýlegu útvarpsviðtali þar sem
ákveðinn sýningarstjóri sagði að
nú væru listamennirnir orðnir nán-
ast óþarfir og að sýningarstjóram-
ir væru orðnir aðal listamennirn-
ir,“ segir Einar Hákonarson og í
framhaldi lét hann gagnrýnisorð
falla um listsagnfræðinga, eins og
hann kýs að kalla þá og talaði um
völd þeirra og einræði og lista-
mennina ungu sem verða að setja
sig undir þá til að eiga einhveija
möguleika.
„Bragi er tvímælalaust afkasta-
mesti myndlistargagnrýnandinn á
landinu og sá sem hefur starfað
lengst," segir Jón Proppé, „það er
ekki hægt að neita því að hann
hefur verið ansi umdeildur og er
í viðkvæmari stöðu en margir aðr-
ir gagnrýnendur því að hann er
sjálfur listamaður. Hann hefur
verið gagnrýndur fyrir að afneita
ýmsu nýju sem kemur fram og að
vera harður og smásmugulegur í
sínu máli. Ég á von á að það verði
mikið af spurningum utan úr sal
um þessa hlið á honum og sjálfur
hef ég ýmsar spurningar," sagði
Jón og bætti við að Bragi hefði
aldrei verið ragur við að svara
gagnrýni á sína eigin gagnrýni og
hefur mjög mótaðar hugmyndir
um hlutverk sitt sem gagnrýn-
anda. Aðspurður sagði hann einnig
að sjá mætti margt í skrifum hans
sem ætti sér samsvörun í starfí
hans í myndlist. Hann talar mikið
um skólun og ákveðin undir-
stöðuatriði í vinnu myndlistar-
manna og sér oft aðra hluti í sýn-
ingum heldur en aðrir af því að
hann er þjálfaður myndlistarmað-
ur. Það eru sterk tengsl þarna á
rnilli."
„Allt sem þú vildir vita en þorð-
ir aldrei að spyija um,“ segir
Hannes, „þetta er Bragi „allur“.“
Verður salurinn nógu stór?
Hannes: „Ég vona að hann verði
ekki nógu stór. Hér er Bragi kom-
inn ljóslifandi og ég vona að menn
noti tækifærið og stormi hingað
uppeftir hvernig sem viðrar.“
Einar Hákonarson: „Þessi gagn-
rýni á hann sem gagnrýnanda er
fyrst og fremst komin frá listsagn-
fræðingum en ekki listamönnum.
Mér sýnist þeir líta á aðstöðu Braga
í Morgunblaðinu öfundaraugum."
frest til að bæta við fyrri umræðu.
Einar gengur lengra og varpar
fram spurningunni stóru, og
greinilegt er að hann er ekki frjáls-
lyndur þegar að þessu kemur, en
spuringin er að sjálfsögðu HVAÐ
ER MYNDLIST?!
Ósýnileg myndlist
„Á síðustu tímum hefur mynd-
listarhugtakið verið teygt svo rosa-
lega að við getum sagt sem svo
að þegar ekki sést neitt sem kallað
er myndlist þá er komið að stóru
spurningarmerki og það er það
sem gagnrýni Braga byggist á,
hefðbundin gildi, grundvölluð á
hans menntun og þjálfun. Þetta
er hans rauði þráður.“ Nú bætast
fleiri desibil við raddstyrk manna
við borðið, þeir takast á. „Þetta
er eitthvað annað,“ segir Einar,
„það vantar nýtt orð. Myndlist er
eitthvað sem sést.“
Sigurður: „Getur myndlist verið
eitthvað ósýnilegt?"
Einar: „Þú hefur greinilega ekki
fylgst með.“
Umræðan er nú farin að snúast
um annað en Braga en er þó hon-
um tengd. Hannes segir að „Brög-
um“ þessa heims fari fækkandi.
„Hann heldur uppi gildismati sem
í dag er ekki „inni“. Ég er ekki
að segja að hann sé síðasti geir-
fuglinn en það eru ekki margir
eins og hann eftir þetta harðir, auk
þess hefur hann aðgang að stærsta
fjölmiðli landsins og nær að halda
hugtökum opnum sem eru á skjön
við viðtekin gildi.
Einar segir sögu af því að nú
þurfi sumir listamenn ekki einu
sinni að kunna að teikna. „Við vit-
um hvað hefðbundin myndlist er.
Þegar maður kemur hér í Gerðu-
berg núna og sér myndirnar hans
Braga þá rekur mann í rogastans.
Það er svo langt síðan það hefur
verið einhver myndlist á veggjun-
um,“ og núna reka allir upp hlátur
en þó vita menn að Einari er full
alvara með yfirlýsingunni og ýtir
á eftir skilgreiningu á þessu „hinu“
og „hugmyndalistinni".
Bragi fylgist með umræðunum
á tölvuskjá. Drengirnir taka vaktir
við vélritunina og nudda fingurna
á milli tarna. Bragi hefur lítið tek-
ið þátt í umræðunni en nú spyr
blaðamaður um álit hans á henni.
„Það er verið að tala um fólk
en hvaða fólk er verið að ræða um.
Ungir menn tala eins og þeir eigi
heiminn og séu málpípa fólksins,"
segir hann.
Voru hlutirnir öðruvísi þegar þú
varst ungur, er ekki sagan alltaf
að endurtaka sig?
„Við bárum virðingu fyrir hinum
eldri og ég man til dæmis eftir því
hvað við bárum mikla virðingu
fyrir gagnrýnendum, þeim sem
þorðu að skrifa gagnrýni í gamla
daga.“
Finnst þér skorta á virðingu
fyrir þér sem gagnrýnanda?
„Nei, alls ekki, en þegar Hann-
es er að tala um ungt fólk, hvaða
unga fólk á hann þá við, er það
allt ungt fólk? Margt ungt fólk
er mjög ánægt með gagnrýni
mína.“
Blaðamaður bætir við og spyr
hvort það séu þá bara þeir sem
eru á móti honum sem séu hávær-
astir?
„Það bylur hæst í tómri tunnu,“
svarar Bragi og brosir í kampinn.
Hann ræðir um störf sín hjá
Morgunblaðinu og segir skrif sín
hafa breyst í gegnum árin á þann
hátt að nú sé hún efnismeiri, enda
leggi hann mikla vinnu í að fylgj-
ast vel með öllu sem er á seyði
hérlendis sem erlendis. Bragi talar
um að gagnrýni þurfi að vera rök-
studd, en er hans gagnrýni alltaf
studd nógu góðum rökum?
„Ég er með 42 ára reynslu að
baki og það eru næg rök,“ svarar
hann.
Fórnir færðar
Bragi segist hafa á síðustu árum
lagt áherslu á að gera við gamiar
myndir sen lágu í kjallara foreldra
sinna sem voru skemmdar. „Ég
gjörbreytti þeim og það hefur tek-
ið mikinn tíma en nú er ég að
byija að mála aftur. Ég er ekki
alveg klár á hvert stefnir, ég bý
aldrei til neitt fyrirfram heldur læt
myndefnin koma til mín, ég verð
fyrir áhrifum. Ég býst við að koma
með sýningu á nýjum verkum fyrr
en varir. Ég er með mörg verk í
takinu.“
Hann sagði að oft hefðu komið
tímabil þar sem hann hefði ekkert
gert í langan tíma og til dæmis
hætti hann í grafík í 20 ár. „Ég
færði fórnir fyrir aðra og það eiga
listamenn aldrei að gera,“ segir
hann og brosir, „ég var plataður
út í það að kenna alveg eins og
að gagnrýna.“
Sérðu eftir því?
„Ég sé eftir því að hafa ekki
unnið sjálfur. Ég var ekki í að-
stöðu til þess. En ég sé ekki eftir
því að hafa kennt enda finnst mér
gaman að vinna með ungu fólki
og hef lært heilmikið af því líka.“
Heldur þú þér ungum þannig?
„Ég er komungur."
Áttu von á að kvenfólkið eigi
eftir að fjölmenna hingað uppeftir
á sunnudaginn?
„Hingað eiga eftir að koma öll
kvikindi," sagði Bragi að lokum
og hló.
Margt fleira var skeggrætt en
þó var greinilega bara um toppinn
af ísjakanum að ræða og þeir
menn sem taka þátt eiga nóga
orku eftir og þegar salurinn verður
orðinn fullur af áhugasömu fólki
er von á líflegri og íjörugri um-
ræðu um myndlistarmanninn,
gagnrýnandann og kennarann
Braga Ásgeirsson og myndlist al-
mennt á morgun kl. 15.