Morgunblaðið - 23.02.1996, Blaðsíða 2

2 B FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
Mengun ástæða
áhuga þjóða á rafbílum
JÓN BALDUR Þorbjörnsson, bíl-
tækniráðgjafi, er sennilega sá
íslendingur sem best hefur fylgst
með þróun rafbíla síðustu árin.
Hann fer reglulega á erlendar
ráðstefnur og fær send gögn um
tækniþróunina.
Koltvísýringsmengun eykst
Jón Baldur segist vera mjög
hissa á andvaraleysi íslenskra
stjórnvalda gagnvart rafbílum.
Hann var skipaður í nefnd um
aukna notkun rafbíla á Islandi,
en fékk svo bréf í Iok síðasta árs
um að hún hefði verði
lögð niður.
Jón Baldur skrifaði
á síðasta ári fjórar
greinar í Bílablað
Morgunblaðsins um
framtíðarþróun raf-
bíla. Hann segir þar
að bifreiðaeign jarð-
arbúa nemi um 450
milljónum, og að 25%
aukning á heildar-
framleiðslu koldíox-
íðs hafi orðið af völd-
um bifreiða í Evrópu
frá 1970, en efnið er
talið valda „gróður-
hússáhrifum".
Meginráðið til að
draga úr koltvísýr-
ingsmengun bifreiða
er að nota nýjar orkutegundir.
Rafmagn er ein þeirra, en einnig
hefur vetni verið nefnt til sög-
unnar. „Lokatakmarkið," segir
Jón Baldur „er að nota eingöngu
bifreiðar sem gefa ekki frá sér
neinn mengandi útblástur eða
jafnvel alls engan útblástur, eins
og tilfellið er með rafknúnar bif-
reiðar.
Hann segir að draga megi
verulega úr mengun í borgum
með almennri notkun rafbíla, en
það er ekki eingöngu gott
fyrir manneskjuna heldur
líka mannvirkin.
Rafbíllinn verður annar bíll
heimllisins í Sviss
Jón Baldur segir að einföld
uppbygging, lítil mengun og góð
orkunýting geri rafbíla ákjósan-
lega og í nokkrum löndum eins
og Sviss, er unnið að hönnun
léttra rafbíla. Þar er rafbíllinn
hugsaður sem annar bíll heim-
ilisins og á styttri vegalengdum.
Orkunotkun bílanna er aðeins
10-20% af orkunotkun bíla með
brunahreyfil. Árið 1997 eiga
léttir rafbílar í Sviss að vera
orðnir 7500. Þetta
dæmir sýnir áhuga
þjóðar í verki á um-
hverfisvænni bif-
reiðum. Það er
nefnilega knúið á
um minni mengun
vegna bifreiða.
Efnarafalabílar
eru ný kynslóð raf-
bíla, að mati Jóns
Baldurs. Vetni er
hentugasta loftteg-
undin til að nota á
þá, vegna mikillar
orku sem losnar
þegar það hvarfast
við súrefni og mynd-
ar vatn. Sáralítill
hiti tapast út í um-
hverfið og meng-
andi eða skaðleg efni eru hverf-
andi.
Þess mágeta að sérfræðingar
hafa talið ísland ágætt til fram-
Ieiðslu og útflutnings á vetni.
Hér er því allt sem þarf til að
reka rafbíl á innlendri orku.
Hins vegar stendur á fé til þró-
unar og rannsókna.
Jón Baldur spáir að lokum að
vegna gnægðar náttúrulegrar,
aðgengilegrar og tiltölulega
ódýrrar orku verði notkun raf-
bíla brátt álitlegri kostur
hér á landi en í flestum
öðrum löndum. ■
JÓN Baldur
Þorbjörnsson,
bíltækniráðgjafi.
RITSTJÓRAR Grandablaðsins, Jóhannes
Páll (t.v.) og Sigurður Páll.
ENN EITT Blaðið er gefið út af Hilmi,
Halldóri (sitjandi) og Axel.
Bylting í Grandaskóla
elur af sér sex blöð og enn fleiri blaðamenn
FJ ÖLMIÐLAB YLTIN GIN teygir
anga sína víða og lætur fáa ósnortna.
Grandaskóli í Reykjavík, þar sem
böm á aldrinum sex til tólf ára stunda
nám, leggur sannarlega sín lóð á
vogaskálar byltingarinnar því þar
stendur blaðaútgáfa í slíkum blóma
að hvorki fleiri né færri en sex blöð
eru gefin þar út um þessar mundir.
Blaðamennirnir ungu eru allir í
sjötta bekk fyrir utan einn sem er í
þeim sjöunda. Allir eru þeir mjög
áhugasamir og þrátt fyrir að sumir
þeirra hafí rekist allharkalega á
veggi þegar efnistökin fóru aðeins
út fyrir það sem gott þykir og sið-
legt láta þeir ekki deigan síga. Miklu
frekar eflast þeir og þroskast enda
eru mistök til að læra af þeim.
Krakkamir vinna að blaðaútgáf-
unni í frítíma sínum. Þeir hafa flestir
aðgang að tölvum heima hjá sér og
geta fjölritað blöðin í vinnunni hjá
pabba eða mömmu. Einu kröfumar
sem gerðar eru af hálfu skólans, en
þar fer dreifing blaðanna fyrst og
fremst fram, er að útgefendumir
hafí ábyrgðarmenn og að fyllsta vel-
sæmis sé gætt í öllum skrifum.
Metnaður bamanna er mikill og
þau vilja gera vel. Samkeppnin er líka
mikil um kaupendur lausasölublaða
sem og áskrifendur svo það verður
að vanda vel til blaðanna. Þau leggja
mikið upp úr því að stafsetningin sé
hnökralaus og flest reyna þau að
skreyta blöðin með líflegum myndum.
Elsta blað skólaársins hefur verið
gefið út frá því í septemberlok í fyrra
en þau nýjustu em einungis nokkurra
vikna gömul. Sum blöðin eru seld
bæði í lausasölu og í áskrift en önnur
eru bekkjarblöð sem er dreift ókeypis
í bekk útgefendanna.
Blaðamennirnir skrifa um allt milli
himins og jarðar og láta sér fátt óvið-
komandi. Skáldskapargyðjunni er
gert hátt undir höfði og ímyndunar-
aflinu gefinn laus taumurinn svo
greinar og fréttir eru ekki allar alveg
sannleikanum samkvæmar. Mikið er
lagt upp úr skopi og því sem getur
kitlað hláturtaugamar en einnig er
lögð nokkur áhersla á efni sem er
RITSTJÓRAR og starfsfólk Alls í plati (f.v.):
Guðmundur Karl, Örn Alexander, Guðmundur
Óskar, Ágúst og Örn. Á myndina vantar Sigfús.

Rafbílar vænir
til þess,“ segir hann. Eftir að hafa
sannfærst um að stjórnvöld hefðu
engan áhuga á rafbílum á Islandi
og þar af leiðandi á minni loft- og
hljóðmengun, gafst hann upp og
beindi kröftum sínum til að byggja
upp tilraunastöð í ljóstækni.
Áhugl á rafbílum lítill hjá
ráðamönnum
umhverfi en stjórnvöld áhugalaus
„Almenningur hefur mikinn áhuga á
rafbílum og hef ég víða verið kallað-
ur til að halda fyrirlestra um bílana,
og það er sama hvert ég fer, alltaf
er ég inntur frétta af möguleikanum
á rafbílum á íslandi. Áhuginn er alls
staðar nema hjá stjórnvöldum,“ segir
Gisli.
En hvað gerir rafbíla óhagkvæma
á íslandi? Þungaskattur sem er lagð-
ur á þá og díeselbíla. Gísla tókst að
vísu að fá hann helmingaðan á raf-
bíla. Þá má nefna kílómetragjald, og
að Rafmagnsveitan hefur lagt fast.
næturgjald á afgangsorku, sem
merkir að það er dýrt fyrir einstakl-
inga að hlaða bíla á nóttinni. Gísli
segir að í öðrum löndum reyni stjórn-
völd að gera sitthvað til að fram-
leiðsla rafbíla verði ódýrari og kostn-
aður bíleigenda minni.
Fyrir nokkrum árum, haustið
1992, í tíð Eiðs Guðnasonar ráð-
herra Alþýðuflokks, setti iðnaðar-
ráðuneytið nefnd á laggirnar um
aukna notkun rafbíla, sagt hef-
ur verið að hún hafi „fæðst
andvana“. Gísli Jónsson var
ekki kallaður í nefndina, þrátt
fyrir að hann byggi yfir mestu
þekkingunni um efnið. Hann
sagði sig úr Alþýðuflokknum í
kjölfarið, uppgefmn á íslenskum
stjórnmálamönnum.
Nefndin um rafbila lögð niður
HLUTFALLSLEGA séð er þriðja
mesta bílaeignin í heiminum á Is-
landi og flestir skráðir í Reykjavík.
Áhrifin eru öllum augljós á lognviðr-
isdögum: Gul slikja liggur yfir borg-
inni, og borgarbúar hálfundrandi.
Það er nefnilega ekki alltaf hægt að
treysta á að vindurinn feyki henni
burt úr augunum og huganum. Hvað
ef það yrði iogn í mánaðartíma?
Hvað er til ráða?
„Rafbíll,“ segi Gísli Jónsson pró-
fessor sem átti 40 ára starfsafmæli
15. febrúar síðastliðinn en hann hóf
störf hjá Raforkumálaskrifstofunni
1956, sem síðar hlaut heitið Orku-
stofnun. Og nú eru 20 ár liðin frá
því hann varð prófessor í raforku-
fræði við Háskóla íslands. En þekkt-
astur er hann fyrir rannsóknir sínar
og áhuga á rafbílum á íslandi. Hins-
vegar hefur ekki gengið þrautaiaust
að sannfæra stjórnvöld um að skapa
beri skilyrði til að hagkvæmt sé að
eiga bifreið knúða rafmagni.
Rafbfll er umhverfismál, en þau
hafa legið ofarlega í hugum Islend-
inga síðustu ár og heilt ráðuneyti
verið stofnað um þau. Rafbíll er ef
til vill eitthvað sem vert væri að
styðja.
Frumkvöðull rafbílanotkunar
á íslandi
Gísli hóf rannsóknir sínar á því að
nýta raforku til flutninga á íslandi
eftir hvatningu frá Gunnari Thor-
oddsen þá iðnaðarmálaráðherra.
Hann sótti ráðstefnur erlendis og
komst fljótlega að því að landið hent-
aði í raun sérlega vel fyrir rafbíla
meðal annars vegna þess að vatnsafl-
ið er óþrjótandi til nýtingar til raf-
orkuframleiðslu.
„Ég hef samt rekið mig á að
stjómvöld hafa ekki haft raunveru-
legan áhuga á rafbílum, þrátt fyrir
að sýnt hafí verið fram á hagkvæmi
þeirra fyrir neytendur, fyrirtæki og
þjóðfélagið að nota innlenda raforku
í stað innfluttrar olíu,“ segir Gísli.
Rafbíll úr borg og sveit
Hann valdi sér rafbíl í Bandaríkj-
unum og vildi flytja hann til landsins
og nota hann til að reikna út tækni-
lega og fjárhagslega möguleika hans.
Hann reyndi að fá aðflutningsgjöld
felld niður, en því var neitað, hann
gekk fyrir fjárveitingarnefnd
Alþingis, en það bar ekki
árangur heldur. Hinsveg-
ar var honum að óvörum
samþykkt í ríkisstjóm
Ólafs Jóhannessonar að
fella niður þungaskattinn.
Háskóli íslands veitti svo
peninga í bílinn.
Gísli prófaði bílinn í 4 ár og
komst að þeirri niðurstöðu að raf-
bíllinn gæti leyst umtalsverðan
hluta smábíla, sem notaðir eru til
bæjaraksturs, af hólmi. Aftur á móti
gerði skattlagningin rafbíla dýrari í
rekstri en bensínbíla. Þeir eru með-
höndlaðir eins og díselbílar í kerfinu.
Rafbíllinn var seldur frá Háskól-
anum og notaður um tímá sem þjón-
ustubíll hjá Álverinu. Núna er hann
í Mývatnssveit í eigu bónda sem
notaði hann um tíma til að keyra
milli útihúsa.
Gísli vildi nýta' reynslu sína af
rafbílnum og vildi láta breyta bens-
ínbíl í rafbfl, „en það var ekki
nokkur leið að fá peninga
RAFBÍLL sem notaður er
í Húsdýragarðinum
í Reykjavík.
FV. UMHVERFISRAÐHERRA Eiður
Guðnason prófar rafbíl sem heild-
verslunin FRÓ hf flutti inn.
Morgunblaðið leitaði frétta af nefnd-
inni um aukna notkun rafbíla og