Morgunblaðið - 01.08.1996, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
FIMMTUDAGUR 1. ÁGÚST 1996 B 3
FYRIR rúmlega einu og
hálfu ári var samkeppni
í bifreiðaskoðun gefin
frjáls hér á landi, en Bif-
reiðaskoðun íslands hafði þá haft
einokunarstöðu á þessum markaði
allt frá því að Bifreiðaeftirlit ríkis-
ins var einkavætt árið 1988.
Margt hefur breyst frá því að
samkeppnin var gefin fijáls. Verð
á skoðun hefur lækkað, langir bið-
listar sem áður tíðkuðust á höfuð-
borgarsvæðinu hafa horfið og
þjónusta við viðskiptavinina batn-
að verulega.
Hins vegar er áformuðum
breytingum þó ekki að fullu lokið,
því enn hefur Bifreiðaskoðun ís-
lands einokun á sérskoðunum sem
og umsýslu ökutækjaskrár. Sömu-
leiðis virðist talsverð óvissa ríkja
um skoðunarmál úti á landsbyggð-
inni.
Þrír aðilar stunda nú bifreiða-
skoðun á höfuðborgarsvæðinu, en
það eru Aðalskoðun, Athugun og
Bifreiðaskoðun íslands. Verð á
skoðun hefur lækkað nokkuð frá
því að samkeppni hófst. Þannig var
verðið hjá Bifreiðaskoðun íslands
rúmar 2.900 krónur þegar sam-
keppni hófst, en hefur nú lækkað
í 2.750. Aðalskoðun býður skoðun-
ina á 2.890 krónur en Athugun er
ódýrust með 2.500 krónur.
Guðmundur Guðmundsson,
markaðsstjóri hjá Bifreiðaskoðun,
bendir á að einnig hafi tilboðum
af ýmsu tagi farið fjölgandi og sé
fyrirtækjum t.d. yfirleitt boðinn
magnafsláttur, auk þess sem ein-
staklingar sem þurfi að láta skoða
einhvern fjölda bíla geti leitað til-
boða hjá skoðunarfyrirtækjunum,
og fengið þá einhvern afslátt frá
uppsettu verði.
Bifreiðaskoðun áfram með
bifreiðaskráningar
Einkavæðingarnefnd hefur haft
málefni Bifreiðaskoðunar til um-
Qollunar að undanförnu, og mun
nefndin væntanlega skila endan-
legum tillögum sínum nú um mán-
aðamótin. Hins vegar hefur nefnd-
in lagt fram hugmyndir um hvern-
ig að aðskilnaði skoðunar- og
skráningarstarfsemi Bifreiðaskoð-
unar skuli staðið.
í tillögum nefndarinnar er gert
ráð fyrir því að Bifreiðaskoðun
verði í raun skipt upp í þijá hluta.
Verður skráningarhlutinn aðskil-
inn frá skoðunarhlutanum að fullu
og stofnað um hann nýtt fyrir-
tæki. Eignarhald þess yrði hins
vegar það sama og er á Bifreiða-
skoðun í dag, þ.e. ríkið ætti 50%
hlut, en tryggingafélögin, Bíl-
greinasambandið og fleiri aðilar
skipta með sér afgangi hlutafjár-
ins. Eina breytingin fælist í því
að rekstur þessara tveggja hluta
fyrirtækisins yrði betur aðskilinn.
Þá leggur einkavæðingarnefnd
til að þriðji hlutinn, sem væri svo-
kölluð bíltæknideild, yrði breytt í
deild í ráðuneyti, Umferðarráði eða
Vegagerð. Að lokum er síðan gert
ráð fyrir því að ríkið muni selja
hlut sinn í Bifreiðaskoðun, eins og
fram kom í máli Þorsteins Pálsson-
ar dómsmálaráðherra á Alþingi nú
í vor. Eftir stendur að Bifreiðaskoð-
un yrði áfram með einkaleyfi á
skráningu bifreiða hér á landi.
Skekkir samkeppnisstöðuna
Að sögn Bergs Helgasonar,
framkvæmdastjóra Aðalskoðunar,
skekkir einkaleyfi Bifreiðaskoðun-
ar á skráningu bifreiða sam-
keppnisstöðuna á þessum markaði
talsvert. Samkeppnisráð hafi bent
á þetta atriði, og raunar fleiri sem
betur mættu fara, árið 1994 en
enn hafi þessi aðstöðumunur ekki
verið jafnaður.
„Þetta er í raun óbreytt frá því
að við byijuðum, þrátt fyrir að til
hafi staðið að breyta þessu fyrir-
komulagi og standi ennþá til. Til
dæmis átti það að ganga í gegn
1. maí sl. að við fengjum að sinna
sérskoðun og breytingaskoðun en
það hefur hins vegar ekki enn
gerst,“ segir Bergur.
BITIST UM
BÍLANA
Fréttaskýring
Samkeppni í bifreiðaskoðun hefur skilað til-
ætluðum árangri. Verðið hefur farið lækk-
andi og þjónustan hefur batnað. Minna hef-
ur þó borið á samkeppni úti á landsbyggð-
inni enn sem komið er. Nú stendur fyrir
dyrum fullur aðskilnaður skráningar- og
skoðunarhluta Bifreiðaskoðunar íslands hf.
en fyrirtækið mun þó áfram eitt sinna skrán-
ingu bifreiða hér á landi. Reikna má með
því að það fyrirkomulag muni falla í grýttan
jarðveg hjá samkeppnisaðilunum. Þorsteinn
Víglundsson kynnti sér þennan markað.
Velta í bifreiðaskoðun 1995
Bifreiðaskoðun íslands 179,6 milljónir kr.
Aðalskoðun * 37 milljónir kr.
Athugun* 18 milljónir kr.
^ Starfa aðcins a a • ■. ■ ^ höfuðborgar- oAIVIIALo: svæðinu 234,6 milljónir kr.
Bifreiðaskráningar hjá Bifreiðaskoðun íslands 218,9 milljónir kr.
Hann segir eðlilegra að skipta
Bifreiðaskoðun upp í skráningar-
fyrirtæki og skoðunarfyrirtæki,
þannig að fyrirtækið njóti ekki yfir-
burðarstöðu á markaðnum vegna
einkaleyfisþátta í rekstri sínum.
Hann bendir á að Bifreiðaskoðun
hafi u.þ.b. 140 milljónir króna á
ári af eigendaskiptum fyrir utan
aðra umsýslu með ökutækjaskrá.
„Eigendaskiptin kosta jafnmik-
ið og skoðun á bíl, en í þeim felst
miklu minni vinna því aðeins þarf
að slá inn nýja kennitölu á bílinn.
Engu að síður er velta Bifreiða-
skoðunar vegna þessarar starf-
semi svipuð og velta allrar al-
mennrar skoðunar á höfðuborgar-
svæðinu.“
Bergur segist telja það mjög
óeðlilegt að fyrirkomulagið á
skráningum bifreiða sé með þess-
um hætti. „Þó svo að áfram yrði
haldið utan um Ökutækjaskrá á
einum stað, t.d. hjá Skýrr, þá
væri alveg hægt að koma skrán-
ingunni fyrir hjá fleiri aðilum. Til
dæmis gætu bílasalar allt eins séð
um umskráningar og því yrði að-
gengið að umskráningu og
nýskráningu miklu betra. Þetta
þyrfti því alls ekki að vera bundið
við skoðunarfyrirtækin."
Viðskiptahvetjandi fyrir
Bifreiðaskoðun
Þar að auki bendir Bergur á að
enn sé farið með öll númer sem
klippt séu af bílum upp í Bifreiða-
skoðun og þurfi Aðalskoðun því
að sækja númer þangað fyrir sína
viðskiptavini. „Auðvitað er þetta
viðskiptahvetjandi fyrir Bifreiða-
skoðun að fá þessi númer til sín,
því fjölmargir hugsa með sér að
þar sem númerin séu þarna sé ein-
faldast að fara með bílinn þangað
í skoðun. Þess vegna höfum við
m.a. lagt út í talsverðan kostnað
með því að bjóða mönnum að
sækja númerin ókeypis upp í Bif-
reiðaskoðun.
Svona skráningarfyrirtæki á í
raun ekki að vera annað en þjón-
ustufyrirtæki við skoðunarstöðv-
arnar, og á að sjá sinn hag í því
að sú þjónusta gangi sem best
fyrir sig. En af því að það koma
þarna inn hagsmunaárekstrar á
milli skráningarhlutans og skoð-
unarhlutans, þá er ekki vilji til
þess að þjónusta okkur eins og
eðlilegt væri. Okkur hefur því ekki
fundist að samskiptin við Bifreiða-
skoðun hafi verið eins og best yrði
á kosið,“ segir Bergur.
Sverrir Þórarinn Sverrisson,
framkvæmdastjóri Athugunar hf.,
tekur í sama streng og segir brýnt
að þessi aðstöðumunur verði
jafnaður sem fyrst. „Um helming-
ur tekna Bifreiðaskoðunar í dag
kemur frá starfsemi sem fyrirtæk-
ið hefur einokunarrétt á og það
gefur auga leið að samkeppnis-
staða þessara fyrirtækja er ekki
jöfn við þau skilyrði.
Hins vegar hefur verið rætt um
að skilja að skráningu og skoðun
alfarið. Vonandi verður það gert
því það að eitt skoðunarfyrirtæki
hafí umsjón með skráningarmál-
um og umsjón með ökutækjaskrá
er ekki eðlileg samkeppnistaða.“
Bifreiðaskoðun hlynnt
aðskilnaði
Eins og sjá má beinast spjótin
enn nokkuð að Bifreiðaskoðun og
þá sér í lagi þeirri starfsemi sem
fyrirtækið hefur enn einokun á.
Guðmundur Guðmundsson, mark-
aðsstjóri Bifreiðaskoðunar, segir
að fyrirtækið sé þó ekki síður áfj-
áð í að umsjón ökutækjaskrár
verði aðskilin frá skoðunarrekstr-
inum, enda fylgi henni margt neik-
vætt fyrir fyrirtækið.
„Það er ýmislegt sem kemur
upp í kringum skráninguna, eins
og t.d. þegar klippa þarf númer
af bílum, sem setur skugga á skoð-
unarstarfsemina, án þess þó að
hafa nokkuð með hana að gera.
Við viljum að sjálfsögðu geta
keppt á jafnréttisgrundvelli eins
og aðrir, hvað þetta varðar. Það
á eftir að eiga sér stað einhver
breyting. Hver hún verður er síðan
aftur spurning. Það er hins vegar
ekkert ólíklegt að ökutækjaskrán-
ing fari á einn eða annan hátt
aftur til ríkisins."
Enn lítið borið á samkeppni
úti á landi
Þegar samkeppni í bílaskoðun
var gefin fijáls á sínum tíma var
þeim nýju fyrirtækjum sem voru
stofnuð gert skylt að hefja skoðun
úti á landi innan tiltekins tíma, í
réttu hlutfalli við markaðshlut-
deild þeirra á höfðuborgarsvæð-
inu. Enn er þó ekki mikið farið
að bera á samkeppni úti á landi.
Bifreiðaskoðun hefur nú um
55% markaðshlutdeild, Aðalskoð-
un 30% og Athugun 15%, eftir því
sem næst verður komist. Að sögn
Bergs, hjá Aðalskoðun, hefur fyr-
irtækið verið að fikra sig áfram
með skoðun úti á landbyggðinni
og hefur fyrirtækið framkvæmt
skoðanir reglulega á Ólafsfirði og
á Búðardal.
Athugun hefur hins vegar enn
ekki farið með starfsemi sína út
á land. Sverrir, framkvæmda-
stjóri Athugunar, segir að enn
hafi ekki verið ákveðið hvað verði
gert í þeim efnum en í það
minnsta sé ekki komið að því
ennþá að fyrirtækið hefji skoðun
úti á landi
„Það er gerð sú krafa til skoðun-
arfyrirtækja að þau stundi skoðun
úti á landi í réttu hlutfalli við
markaðshlutdeild þeirra á höfuð-
borgarsvæðinu. Hins vegar er það
spurning hvort þetta geti talist
eðlilegt. Það mætti t.d. spyija
hvort það sé samrýmaniegt eðli-
legum viðskiptaháttum að maður
sem stofnar verslun á Laugavegin-
um sé skikkaður til þess að bjóða
upp á sömu vöru úti á landi í réttu
hlutfalli við sölu hans á höfuðborg-
arsvæðinu.“
Kemur til með að vanta skoðun
á landsbyggðinni
Jónas Þór Steinarsson, fram-
kvæmdastjóri Bílgreinasam-
bandsins sem er hluthafi í Bif-
reiðaskoðun íslands, segir að
kostnaður við bifreiðaskoðun í
dag sé á þriðja hundrað milljónir
króna á ári. Hins vegar sé Ijóst
að þessi kostnaður komi til með
að hækka, ef viðhalda eigi því
flókna faggildingarkerfi sem not-
ast sé við í dag. Sér í lagi þegar
skráningarhlutinn verði aðskilinn
frá Bifreiðaskoðun íslands, enda
sé alveg ljóst að tekjurnar af
þeirri starfsemi geri fyrirtækinu
kleift að niðurgreiða kostnað við
bifreiðaskoðun úti á landi.
„Eðlilegra væri að skoða hvort
hægt væri að komast af með ódýr-
ara kerfi með því að reyna að
nýta betur þá fjárfestingu sem
fyrir er á þessum stöðum, í stað
þess að auka sífellt á fjárfestingu
eins og nú er gert. Þá má líka
benda á að margir fara í dag í
mjög reglubundið eftirlit og við-
hald hjá bifreiðaverkstæðum. Við-
bótarkostnaður við skoðun í fram-
haldi af því þyrfti því ekki að vera
svo ýkja mikill.
Við höfum því lagt til að það
væri einhver skoðunarstöð í
Reykjavík og hugsanlega einnig á
Akureyri, en síðan yrði notuð sú
aðstaða sem fyrir væri á hverjum
stað fyrir sig, inni á verkstæðum
eða þá í aðstöðu sem heimamenn
kæmu upp. Síðan væri hægt að
kalla til farandskoðunarmenn í
þeim tilfellum þar sem ekki væri
hægt að framkvæma skoðun af
heimamönnum.“
Jónas segir að hafa þurfi það í
huga að ef Bifreiðaskoðun hætti
að skoða á þeim stöðum úti á landi
þar sem það sé fjárhagslega óhag-
kvæmt og ekki sé greitt með skoð-
uninni, þá fari að vanta skoðun
mjög víða. „Slíkt gæti komið til
strax á næsta ári og fjárhagslegur
grundvöllur fyrir lítil skoðunar-
fyrirtæki á landsbyggðinni er varla
fyrir hendi. Sömuleiðis er fjár-
hagslegur grundvöllur fyrir sam-
keppni í skoðun um allt land lítill."
Guðmundur segir að í dag telji
menn tvímælalaust að þessi sam-
keppni sé af hinu góða. Hún hafi
skilað sér í meiri þjónustu og ekki
síður í ánægðari viðskiptavinum.
„Við sjáum að viðskiptavinirnir eru
ánægðir og það er það sem skipt-
ir hvað mestu máli. Umræðan
hefur líka spunnist nokkuð um
gæði skoðana. Það eru ákveðnar
gæðakröfur í gangi en ég held að
allir skoðunaraðilar reyni hvað
þeir geta til þess að standast þær.
Þessi samkeppni á því ekkert að
þurfa að koma niður á gæðum.
Við sjáum líka að þjónustan
hefur batnað, biðlistar hafa styst
sem er mjög gott fyrir viðskipta-
vinina."