Morgunblaðið - 21.08.1996, Blaðsíða 2

2 C MIÐVIKUDAGUR 21. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
„Rökstuddur grunur
um hýrudrátt“
KÆRA hefur borist Alþýðusam-
bandi Vestfjarða á hendur útgerð
togarans Kans BA frá Bíldudal
vegna brota á kjarasamningi sjó-
manna. Farið hefur verið fram á
leiðréttingu á uppgjöri útgerðarinn-
ar. Verði það ekki gert, verður leit-
að til dómstóla með málið.
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins hafa borist kvartanir af
minnsta kosti tveimur íslenskum
skipum, sem ekki hafa veiðileyfi
innan lögsögunnar og eru að veið-
um á Flæmingjagrunni. Á þessum
skipum munu samningar hafa verið
brotnir, bæði hvað varðar kaup og
kjör. Brot á kaupákvæðum kjara-
samningsins munu vera hvað alvar-
legust og herma heimildir að þar
sé um töluverðar upphæðir að ræða,
allt að þriðjungs skerðingu á kaupi.
Ekki fengið skýr svör
Pétur Sigurðsson, formaður Al-
þýðusambands Vestfjarða, segir að
uppgjör frá útgerð togarans Kans
BA frá Bíldudal séu í athugun þessa
stundina. Hann segir að líklega séu
þar ekki notuð rétt hlutföll í skipt-
um en hinsvegar eigi reiknimeistar
sambandsins eftir að fara ofan í
kjölinn á málinu.
„Það er í mesta lagi hægt að það
sé rökstuddur grunur um að þarna
sé ekki rétt staðið að málum. Þetta
hefur tekið tíma og við höfum ekki
fengið nógu skýr svör frá viðkom-
andi útgerð um skipta- og aflaverð-
mæti. Það er hinsvegar ljóst að
fáum við ekki þessar upplýsingar
með góðu verður gripið til annara
aðgerða," segir Pétur.
Hjá Farmanna- og fiskimanna-
sambandi íslands fengust þær upp-
lýsingar að þar væru slík mál í at-
hugun og þess hafi verið farið á
leit við viðkomandi útgerðir að upp-
gjör sjómannanna verði leiðrétt.
Verði það ekki gert verði farið með
málið fyrir dómstóla.
TÓKU AF SKARIÐ Á BÁRUIMNI
•SVEITARFÉLÖG sameinuð-
ust á Vestfjörðum fyrir
skömmu. Menn hafa orðið þess
lítið varir að þeir búi í samein-
uðu sveitarfélagi, því fátt virðist
benda til þess. En til eru menn
sem sýna frumkvæði og það
hafa skipverjar og skipstjóri á
Bárunni gert með því að merkja
bátinn þvi sveitarfélagi sem
hann tilheyrir í dag. Utgerð
Bárunnar er á Suðureyri, og var
báturinn merktur því sveitarfé-
lagi áður. Aðspurðir um afla-
brögð þá sögðu þeir á Bárunni
að þetta væri búið að vera hálf-
Morgunblaðið/Egill Egilsson
gert skrap í sumar. Bakborðs-
megin á Bárunni frá ísafjarð-
arbæ, sem stödd var í höfninni
á Flateyri, stendur Óskar Haf-
þórsson vélstjóri, en aðrir
áhafnarmeðlimir voru fjarver-
andi.
Fimmtíu bátar eiga á
hættu að missa veiðileyfin
Humar-
vertíðin
fram-
lengd
Sjávarútvegsráðuneytið hefur
ákveðið að framlengja yfír-
standandi humarvertíð til loka
ágústmánaðar. Ákvörðun þessi
er tekin að beiðni útgerða í
Þorlákshöfn og Grindavík að
fenginni umsögn Hafrann-
sóknastofnunar, sem sam-
þykkti framlengingu vertíðar-
innar.
Humarvertíðin í ár hefur
gengið mun betur en í fyrra,
en þá gengu veiðarnar mjög
illa. Vertíðin í ár er samt sem
áður ekki nema í slöku meðal-
lagi. Úthlutaðar aflaheimildir
fyrir humar á þessu fiskveið-
iári voru 462 tonn af humar-
hölum.
Frá árinu áður voru fluttar
heimildir upp á 132 tonn.
Leyfilegur heildarafli á þessu
fiskveiðiári er því 594 tonn,
en aðeins höfðu 465 tonn
veiðzt um síðustu mánaðamót.
Töluvert er því ónýtt af heim-
ildum, en þó ekki meira en
svo, að líklega verður hægt að
flytja allar ónýttar heimildir
yfir á næsta ár.
FISKISTOFA hefur nú
sent viðvaranir til eigenda
um 50 báta og skipa, sem
eiga á hættu að missa
veiðileyfi og aflahlutdeild,
þar sem viðkomandi hafa
veitt minna en helming
úthlutaðra aflaheimilda þetta og síðasta fiskveiðiár. Fyrirsjáanlegt er að
einhvetjir missa þannig leyfí til veiða, en aðrir geta bjargað sér. Þarna er
um að ræða báta, sem hafa leigt frá sér aflaheimildir og báta, sem stund-
að hafa veiðar á tegundum utan kvóta eins og á grásleppu og ekki hirt
um að nýta mjög takmarkaðar aflaheimildir í kvótabundnum tegundum.
Hafa veitt innan við
50% aflaheimilda sinna
tvö fiskveiðiár í röð
Jóhannes Haraldsson á Reykhól-
um er einn þeirra, sem fengið hafa
viðvörun frá Fiskistofu. Hann segir
í samtali við Verið að sér finnist
þetta einfaldlega hlægilegt. „Ég
keypti bátinn minn án aflaheimilda
en með veiðileyfi til að stunda grá-
sleppuveiðar. Fyrri eigandi hefur
greinilega ekki veitt helming afla-
heimilda sinna á síðasta fiskveiðiári
og í ár hef ég ekki hirt um annað
en grásleppu. Nú er staðan þannig,
að ég verð að útvega mér heimildir
í bolfiski og skella mér á veiðar til
að eiga möguleika á að halda leyfi
til grásleppuveiða. Mér finnst það
einkennileg ráðstöfun að þvinga
menn til veiða á þorski með þessum
hætti, til þess að halda leyfi til
veiða í atvinnuskyni innan lögsög-
unnar,“ segir Jóhannes.
Þór Guðmundsson hjá Fiskistofu
segir að þar sé einfaldlega verið
að framfylgja gildandi lögum um
fiskveiðar í landhelgi íslands. Veiði
menn minna en helming úthlutaðra
aflaheimilda tvö ár í röð, missi þeir
bæði aflahlutdeild og leyfi til veiða
í atvinnuskyni. Talið sé rétt að vara
þá útgerðarmenn við, sem ekki
hafa náð þessu marki, svo þeir eigi
möguleika á að bjarga sér, takist
það ekki missi þeir leyfið.
Undanþága vegna veiða
utan landhelgi
Þetta ákvæði laganna kom inn
fyrir tveimur árum, meðal annars
til að sporna við því að útgerðir
leigðu frá sér megnið af kvóta sín-
um ár eftir ár. Ákvæði er á þá
leið að veiði fiskiskip minna en 50%
af samanlögðu aflamarki sínu í
þorskígildum talið tvö fiskveiðiár
Lögnm verði ekki beitt
fyrr en eftir gildistöku
VIÐBÓTARLÖG um stjórn fisk-
veiða, krókabátalögin svonefndu
sem samþykkt voru á Alþingi 5.
júní, taka gildi 1. september nk.
Þegar lögin voru samþykkt var
ákveðið að smábátasjómenn skyldu
hafa tilkynnt Fiskistofu um val sitt
á veiðikerfi fyrir 1. júlí sl. Smábáta-
| eigandi, sem ekki átti þess kost að
tilkynna val sitt fyrir tilskilinn tíma
> og fór sjálfkrafa í þorskaflahámark-
j skerfí, sótti um heimild til Fiski-
stofu um að fá að róa í sóknardaga-
í kerfi en var hafnað. Hann leitaði
i með sín mál til Kristjáns Stefáns-
sonar, hrl., sem segir að þarna sé
verið að beita lögum sem ekki hafi
öðlast gildi. Fiskistofa hafi auk þess
sent út ákvarðanir og sett á menn
kvaðir á grundvelli laga sem ekki
hafí verið búið að staðfesta. Allar
ákvarðanir sem byggi á þessum
j lögum orki tvímælis.
Umræddur smábátaeigandi var
< ekki á landinu þegar Fiskistofa
sendi út dreifibréf þar sem smá-
; bátaeigendum var greint frá tíma-
■ takmörkum um valið. Hann kom
ekki til landsins fyrr en að þeim
tíma liðnum og var því ekki fær
um að svara bréfinu. Hann fór því
sjálfkrafa í þorskaflahámarkskerfi.
Hann óskaði eftir því hjá Fiskistofu
að fá heimild til að róa í sóknar-
dagakerfí en Fiskistofa úrskurðaði
hinsvegar að hann hefði ekki til-
kynnt um valið innan tímamarka
laganna og því yrði veiðikerfí hans
ekki breytt.
Lögln eru ekkl afturvirk
Smábátaeigandinn undi þessu
illa og leitaði til Kristjáns Stefáns-
sonar, hrl. Segir Kristján að eftir
samþykkt laganna á Álþingi, hafi
verið send út dreifibréf til allra
smábátaeigenda á landinu þar sem
þeim var gerð grein fyrir því vali
sem þeir stóðu frammi fyrir og
umrædd tímatakmörk kynnt. For-
seti hafí hinsvegar ekki skrifað
undir lögin fyrr en 19. júní. Því
hafi verið bytjað að vinna eftir lög-
unum áður en að þau voru stað-
fest. Ákvæði í lögunum segi enn-
fremur að þau öðlist ekki gildi fyrr
en 1. september. „Það er megin-
regla að lögum verði ekki beitt fyrr
en eftir gildistöku þeirra, þau eru
ekki afturvirk. Þá er þetta spurning
um hvort þær ákvarðanir sem byggt
hafa á þessum lögum, standist,“
segir Kristján.
I dreifibréfi Fiskistofu var heim-
í röð fellur veiðileyfi þess og afla-
hlutdeild niður. Skal við mat á
þessu hlutfalli miðað við verðmæti
einstakra tegunda í aflamarki
skips samkvæmt ákvörðun ráðu-
neytis í upphafi árs. Viðmiðunar-
hlutfall, sem ákveðið er í þessari
málsgrein, lækkar þó um 5% fyrir
hvetja fulla 30 daga sem skipi er
haldið til veiða utan fiskveiðiland-
helgi íslands á fiskveiðiárinu. Tefj-
ist skip frá veiðum í sex mánuði
eða lengur innan fiskveiðiárs
vegna tjóns eða meiri háttar bilana
hefur afli þess fiskveiðiárs ekki
áhrif til niðurfellingar aflahlut-
deildar eða veiðileyfis samkvæmt
þessari grein.
Miðað er við af la úr sjó,
reiknaðan til þorskígilda
50% hlutfallið miðast við það
aflamark, sem kemur til úthlutunar
vegna aflahlutdeildar fiskiskipsins
og ræðst af aflahlutdeild viðkom-
andi skips annars vegar og leyfileg-
um heildarafla hins vegar. Breyt-
ingar, sem verða á leyfilegum heild-
arafla innan fiskveiðiárs, hafa því
áhrif að þessu leyti.
Úthlutanir á aflamarki, sem
byggjast á öðrum sjónarmiðum en
framangreindum, hafa ekki áhrif
hvað varðar „50% regluna". Má
ild þess efnis að hægt væri að vísa
ágreiningsatriðum um veiðikerfav-
alið til kærunefndar innan eins
mánaðar en lög um kærunefndina
taka hinsvegar ekki gildi fyrr en
1. september. Magnús segir að lög-
in séu því ekki framkvæmanleg,
verið sé að mæla mönnum réttindi
og skyldur eftir lögum sem ekki séu
komin í gildi. „Þar með hefur mað-
ur ástæður til að ætla að þær
ákvarðanir sem stjórnvöld hafa ver-
ið að taka séu marklausar og eigi
sér ekki lagastoð," segir Magnús.
Um lagatúlkun að ræða
Magnús segir að hér sé um laga-
túlkun að ræða, en þarna séu ákveð-
sem dæmi nefna úthlutanir úr Jöfn-
unarsjóði.
Niðurstaðan er því sú, að eftir
1. september 1994 verður fiskiskip
að veiða a.m.k. 50% af úthlutuðu
aflamarki sínu annað hvert fisk-
veiðiár. Að öðrum kosti fellur leyfi
skipsins til veiða í atvinnuskyni og
aflahlutdeild þess niður í upphafi
þriðja fiskveiðiársins, nema sýnt sé
fram á að tjón á skipinu, bilun þess
eða veiðar utan lögsögu eigi að leiða
til annarrar niðurstöðu.
Skýringardæml
1. Hafi skip veitt minna en 50%
af úthlutuðu aflamarki sínu fisk-
veiðiárið 1. september 1994 til 31.
ágúst 1995 verður það að veiða
50% eða meira af úthlutuðu afla-
marki sínu fiskveiðiárið 1. septem-
ber 1995 til 31. ágúst 1996, að
öðrum kosti fellur veiðileyfi þess
og aflahlutdeild niður í upphafi
fiskveiðiársins sem hefst 1. sept-
ember 1996.
2. Hafi skip veitt 50% eða meira
af úthlutuðu aflamarki sínu fisk-
veiðiárið 1. september 1994 til 31.
ágúst 1995 þarf það ekkert að
veiða á fiskveiðiárinu 1. septeem-
ber 1995 til 3. ágúst 1996 en held-
ur samt veiðileyfi sínu og aflahlut-
deild næsta fiskveiðiár á eftir.
in vandkvæði á ferðinni og hann
segist ekki sjá að þær ákvarðanir
sem Fiskistofa er að taka núna
varðandi þessi mál, eigi sér laga-
stoð. Því sé óvíst hvort þeir aðilar
sem hafi svarað Fiskistofu fyrir til-
skilinn tíma hafi unnið sér einhvern
rétt með því.
Magnús segir að málinu verði
vísað til kærunefndar þegar hún
taki til starfa 1. september. Núna
verði framvinda þessa máls vísast
sú að senda sjávarútvegsráðherra
bréf þar sem athygli hans verði
vakin á þessum annmarka laganna
auk þess sem hann muni óska þess
að umbjóðandi sinn fái að velja á
milli veiðikerfanna.
Harla fjarlæg
túlkun
Ari Edwald, aðstoðarmaður sjáv-
arútvegsráðherra, segist ekki hafa
séð gögn um þessa túlkun og lík-
lega yrði ekki fallist á túlkun á
þessum nótum, en ef komi til dóms-
máls vegna þessa, muni það hafa
sinn gang í kerfinu.