Morgunblaðið - 15.10.1996, Blaðsíða 16

16 C ÞRIÐJUDAGUR 15. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
INIý ásýnd
Flateyrar
Ásýnd byggðarínnar á Flateyri mun breyt-
ast enn meira en orðið er þegar faríð verður
að byggja upp á Eyrinni samkvæmt nýju
aðalskipulagi. Áhersla er þó lögð á að við
byggingu nýrra húsa verði tekið mið af
núverandi byggð og einkennum hennar.
Helgi Bjamason skoðaði skipulagið.
Morgunblaðið/Kristinn
ARKITEKTARNIR Gylfi Guðjónsson og Sigurður J. Jóhannsson
hafa unnið að nýju aðalskipulagi fyrir Flateyri.
VINNA sú við gerð nýs aðalskipu-
lags fyrir Flateyri sem hófst fljót-
lega eftir að snjóflóð féll á byggðina
fyrir ári er langt komin. Skipulagið
var auglýst í sumar og nú er unnið
að endanlegri greinargerð sem því
þarf að fylgja. Þegar aðalskipulagið
hefur verið staðfest verður hafíst
handa við endanlega gerð deili-
skipulags á grundvelli þess, en
frumvinnan hefur þegar farið fram.
Arkitektarnir Gylfi Guðjónsson og
Sigurður J. Jóhannsson unnu að
skipulaginu í samráði við hrepps-
nefnd Flateyrarhrepps og Skipulag
rikisins.
Aðalskipulagið er stefnumörkun
sveitarstjórnar í skipulagsmálum til
ársins 2015. Kveðið er á um bygg-
ingasvæði og gatnakerfi til framtíð-
ar. Að sögn Gylfa Guðjónssonar eru
helstu breytingarnar þær að gerð
verður ný aðkoma um þjóðveginn
úr austri og hún betur tengd gatna-
kerfi þorpsins, byggð á Eyrinni
verður þétt og nýtt byggingasvæði
útbúið á fyllingu austan Hafnar-
strætis.
Skipulagsforsendur breytast
Arkitektarnir komu að skipu-
lagsvinnunni eftir snjóflóðin. Þá
voru þær forsendur gefnar að eng-
in byggð yrði norðan Tjarnargötu
vegna snjóflóðahættu. Gylfí segir
að þeir hafi því einbeitt sér að
svæðinu neðar á Eyrinni. Með þétt-
ingu núverandi þéttbýlis þar og
uppfyllingu við Hafnarstræti hafí,
með því að gera ráð fyrir fjölbýlis-
húsum á hluta lóðanna, tekist að
finna lóðir fyrir samtals um 50
íbúðir.
Þessar forsendur breyttust síðar.
Stjórnvöld ákváðu að ráðast í bygg-
ingu mikilla snjóflóðavarnargarða í
fjallinu fyrir ofan Flateyri sem ætl-
að er að vernda alla byggðina.
„Mannvirkin voru gerð samkvæmt
tillögum norsku jarðtæknistofnun-
arinnar og Verkfræðistofu Sigurðar
Thoroddsen. Hér var kominn nýr
veruleiki sem skipulagið varð að
taka mið af,“ segir Gylfí. Við þetta
komu svæðin ofan Tjamargötu aft-
ur inn í skipulagsvinnuna, en Gylfí
segir að vegna þess að enginn viti
hvernig aðstæður verði á svæðinu
undir görðunum hafi verið ákveðið
að fresta skipulagningu svæðisins.
Þó er ljóst að ekki verður byggt
upp á því svæði sem snjóflóðið féll
yfír, þar á að gera minningarreit
um þá sem létust í flóðinu.
Þær breytingar urðu einnig á
skipulagstímanum að í ljós kom að
mestur áhugi væri á lóðum fýrir
sérbýlishús og við það að fækka
blokkum og fjölga einbýlishúsum
fækkaði íbúðunum. Nú er gert ráð
fýrir lóðum fyrir 30-40 nýjar íbúðir
á Eyrinni.
Styrkja núverandi einkenni
Á Eyrinni verður byggt á auðum
lóðum og í stað húsa sem við fyrstu
athugun teljast mega víkja sökum
lélegs ástands og takmarkaðs varð-
veislugildis. Hér er um að ræða
íbúðarbyggð milli Hafnarstrætis og
Brimnesvegar og Drafnargötu og
Brimnesvegar. í kynningu á skipu-
lagstillögunum segir að áhersla sé
lögð á að ný hús taki mið af þeirri
byggð sem fyrir er hvað varðar
grunnflöt, húsagerð, þakform og
húsahæðir. Ný hús muni þannig
styrkja núverandi einkenni byggð-
arinnar. Liður í þessari vinnu er
húsakönnun sem Húsverndardeild
Þjóðminjasafnsins lagði áherslu á
að yrði unnin samhliða skipulags-
vinnunni. Gylfí segir eðlilegt að
gera það vegna þess hversu sér-
stakt verkefnið sé, það er að end-
umýja gamlan byggðakjama.
Áustan Hafnarstrætis er gerð
tillaga um byggingu tveggja hæða
einbýlishúsa með litlum forgörðum
til vesturs og útsýni til austurs yfír
höfnina. Gömlu húsin við Hafnar-
stræti eru mikilvægur þáttur í
ásýnd Flateyrar, en nýju húsin
munu að einhveiju leyti breyta
þeirri ásýnd þegar ekið er út Önund-
arfjörð og til Flateyrar. I skipu-
lagstillögunum er þó lögð mikil
áhersla á að viðhalda og styrkja
yfírbragð gömlu húsanna, en þar
er opinberri starfsemi ætlað að þró-
ast. „Yfirbragð Hafnarstrætis sem
aðalgötu kauptúnsins verður breytt
og reynt að skapa sérstakt yfír-
bragð þorpsgötunnar. Gangstéttar
og bílastæði verði báðum megin
götunnar og akbrautin sjálf þrengd
í sjö metra. Nýtt torg verður gert
austan götunnar gegnt Hafnar-
stræti 11. Þar verður og gangstétt
yfír götuna. Leitast verður við að
ná fram markmiðum um sérstakt
yfírbragð með notkun yfírborðsefna
svo sem hellulagna á torgi og bfla-
stæðum," segir í kynningu á skipu-
lagstillögunni.
Eðlilegri aðkoma
Gert er ráð fyrir nýrri aðkomu
að byggðinni. Gylfí segir að núver-
andi aðkoma taki meira mið af
byggð ofan Tjarnargötu og hafí
beint umferðinni á götuna sem ligg-
ur milli skólans og meginbyggðar-
innar. Vegna þess að í nýju tillögun-
um sé aðaláherslan lögð á byggð á
Eyrinni hafí verið gerð tillaga um
að aðkoman yrði með aðlíðandi
sveigju niður á Eyrina og tengdist
þar gatnakerfínu en þvertengingar
gerðar út frá henni. Við þetta breyt-
ist aðkoman töluvert og kirkjan
mun verða áberandi þegar ekið er
inn í þorpið. Upp af höfninni, á
uppfyllingu sunnan nýju aðkom-
unnar gegnt kirkjunni, er gerð til-
laga um nýtt svæði fyrir verslun
og þjónustu, bensínsölu og fleira.
Norðan nýju aðkomunnar, sunnan
kirkjugarðsins, er gert ráð fyrir
athafnasvæði, léttum iðnaði og
þjónustu.
„Lögð er áhersla á að styrkja
núverandi byggð á Eyrinni og bæta
umhverfismál jafnt í stóru sem
smáu. Fullnaðarfrágangur gatna,
gangstétta, bflastæða og lítilla op-
inna svæða er þáttur í endurhæf-
ingu íbúðabyggðarinnar á Eyrinni,“
segir í tillögunum.
Hugarfarið
breytist
Magnea Guðmundsdóttir, fyrr-
verandi oddviti á Flateyri og nú
varaforseti bæjarstjómar ísafjarð-
arbæjar, telur að nýja skipulagið
veiti nægilegt svigrúm fyrir þróun
byggðar á næstu árum. Hún segir
að ekki sé mikil eftirspurn eftir lóð-
um eins og er, en nokkuð um það
að fólk sem missti hús sín hafí keypt
hús á Eyrinni og gert þau upp.
„Þetta gerðist snöggt og það tekur
mun lengri tíma að vinna upp það
sem fór. Það er ómögulegt að sjá
hvað framtíðin ber í skauti sér.
Fólk hefur beðið með að hefja fram-
kvæmdir, það vildi hjá hvað gerðist
í fjallinu. Nú er verið að reisa varn-
argarða til að vernda byggðina og
ég held að hugarfarið breytist,“
segir Magnea.
Morgunblaðið/RAX
Skrautlistar
Smiðjan
Lagfæríng og endurgerð gamalla húsa er
vandaverk, segir Bjarni Olafsson. Það
getur veríð nauðsynlegt að leita eftir réttrí
gerð af listum og gluggarömmum.
Gömul gluggagerð með römmum. Svona efni fæst ekki á lager
en er vel hægt að búa til.
egar byggð voru timburhús hér
áður fyrr, á síðastliðinni öld
og fram á þessa öld, voru notaðir
strikaðir listar umhverfís glugga,
dyrakarma, veggjahorn, gólflista
og kverkar við loft og víðar í húsun-
um. Nú hin síðari ár hafa margir
viljað eignast þessi gömlu timbur-
hús, og hafa þau mörg hver verið
endurbyggð svo að þau hafa fengið
fallegt yfírbragð.
Þegar slíkar viðgerðir eru unnar
kemur í ljós hve strikuð borð um-
hverfis glugga og annað tréskraut
fegrar útlit þessara húsa. Vanda-
samt er að gera við og endur-
byggja þessi gömlu hús, ef vel á
að takast og er rétt að fólk kynni
sér íslensk lög um húsafriðun, áður
en það hefst handa við endurgerð.
Leiðbeiningarrit
Húsafriðunarnefnd ríkisins gaf í
sumar út rit til leiðbeiningar um
viðgerðir gamalla glugga. Mikið
hefur vantað á að nýsmíði glugga
í gömul hús hafí verið framkvæmd
með viðunandi hætti og hafa mörg
eldri hús orðið afskræmd í útliti,
eftir að settir hafa verið nýir
gluggar í þau.
Gluggar hafa mikil áhrif á útlit
húsa og er enda óheimilt að breyta
gluggum húsa, þótt þau séu ekki
gömul. Það þarf að sækja um heim-
ild til þeirra breytinga til bygginga-
fulltrúa og umsókninni þarf að
fylgja útlitsteikning af húsinu með
fyrirhuguðum gluggum. Það er því
fagnaðarefni að umrætt rit, sem
nefnist: TRÉGLUGGAR skuli vera
komið út. Leiðbeiningarrit þetta er
t.d. fáanlegt í timburverslunum og
víðar.
Verksmiðjuunnið gluggaefni sem
timburverslanirnar eiga á lager er
nú mun gildara og efnismeira en
áður var. Séu gluggar í gömul hús
smíðaðir úr slíku efni verða
gluggamir því mjög klossaðir og
ljótir, borið saman við gömlu
gluggana.
Sérunnið efni
í áðurnefndu riti um glugga í
gömlum húsum er bent á að rétt
sé að gera við gömlu gluggana ef
þess er kostur, t.d. með því að
skeyta við póst eða karm þar sem
tréð hefur fúnað. Einnig má benda
á að til eru verkstæði sem smíðað
geta nýja glugga sömu gerðar og
hinir gömlu voru. Þeir gluggar
verða ekki mikið dýrari en ef keypt
væri lagerefni í timburverslun.